Beneden pijl
Rel in dartswereld: hoe gaan we om met transgender vrouwen in de topsport?
27 maart 2024 · 10:00
Update: 5 april 2024 · 10:56
In gesprek met
Noa-Lynn van Leuven
Trans vrouw en topdartster
"Ik ben een bedreiging voor ze, dus ze moeten toch een manier vinden om van me af te komen."
Paul Engelbertink
Directeur Nederlandse Dartsbond
"Het maakt niet uit wat je afkomst, geslacht, seksuele geaardheid, ras of religie is."
Maarten Moen
Sport- en bewegingsarts bij NOC*NSF
"Het is een lastig vraagstuk. We zijn vóór inclusie en vóór eerlijkheid."
Åsa Ekvall
Onderzoeker Erasmus Universiteit
"Veel sportfederaties leggen nog steeds strenge regels op aan trans vrouwen."
Charlot Pierik
LHBTI-expert bij Movisie
"De reactie van de dartsbond is een schot in de roos - of misschien zelfs een triple 20."
Ersika
WhatsApp-panellid
"Noa-Lynn is biologisch een man en dus geen eerlijke concurrentie in een damesteam."
In het kort
Een inclusieve maatschappij, waarin iedereen kan zijn wie die wil: het brengt nieuwe uitdagingen met zich mee. Bijvoorbeeld in de topsport. Hoe gaan we om met transgender vrouwen die meedoen in vrouwencompetities en daar hun concurrentie aftroeven?
Wat denk jij?
Moeten we trans vrouwen in de topsport mee laten doen bij de vrouwen?
Dit is de situatie
Dartsters stappen uit Nederlands team omdat teamgenoot trans vrouw is
Je hebt het misschien wel meegekregen in het nieuws: er is wat aan de hand in de wereld van het vrouwendarts. Topspeelsters Anca Zijlstra en Aileen de Graaf zijn uit het Nederlands team gestapt. De reden daarvoor? Ze willen niet langer in één ploeg samenspelen met trans vrouw Noa-Lynn van Leuven.
Op Facebook gaf Zijlstra uitleg bij haar beslissing. "Het moment wanneer je je schaamt om voor het Nederlands team uit te komen omdat een biologische man meespeelt bij het vrouwenteam, is het tijd om te gaan", schreef ze.
Lees de volledige verklaring van Anca Zijlstra
Tevens leg ik per direct mijn functie als spelersvertegenwoordiger van de NDB neer. Ter verduidelijking: De overkoepelende organisaties mogen zelf beslissen of ze het toestaan dat een trans vrouw bij de mannen meespeelt, of een transman bij de vrouwen meespeelt. Ik heb het altijd een eer gevonden om voor ons land uit te komen, en zal altijd open staan om terug te keren in het nationaal team.
Ik hoop met heel mijn hart en voor alle vrouwensporten dat men tot bezinning komt. Deze beslissing is niet licht en heel moeilijk geweest, 1991 is de eerste keer geweest dat ik met trots voor Nederland het shirt aantrok."
Wie is Noa-Lynn van Leuven?
Noa-Lynn van Leuven (1996) werd geboren als man en startte als 17-jarige een transitietraject. Sindsdien gaat ze als vrouw door het leven, een beslissing die ze omschreef als een keuze tussen wel en niet leven. Inmiddels is Van Leuven 27 jaar en timmert ze flink aan de weg in het topdarts.
Bij deze sport hebben vrouwen hun eigen competities, maar bij sommige toernooien spelen ze wel tegen mannen. Vorig jaar werd Van Leuven de eerste trans vrouw die mee mocht doen aan een groot toernooi van dartsbond PDC en deze maand won ze zelfs een PDC-toernooi waar ook mannen aan meedoen. Dat was nog nooit eerder een vrouw gelukt.
Dit is het verhaal van Foekje Dillema
Na de bekendmaking van haar schorsing sprak Dillema nooit meer over haar sportcarrière. In 2008, na haar overlijden, maakte Andere Tijden Sport een documentaire over haar. Uit onderzoek naar DNA uit huidcellen in Dillema's kleding bleek dat ze een mannelijk Y-chromosoom had. Biologisch en genetisch gezien was Foekje Dillema interseksueel: ze had een lichaam dat zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken vertoont.
Wat denk jij?
Quizvraag: Welk land selecteerde ooit acht mannen voor het nationale vrouwenvoetbalteam?
Het antwoord vind je onderaan het artikel.
Dit is de discussie
Is er een plaats voor transgender vrouwen in vrouwencompetities?
De laatste jaren ging Noa-Lynn van Leuven steeds beter presteren tijdens dartstoernooien en daarmee groeide ook de discussie over haar deelname aan vrouwencompetities. Ze krijgt veel reacties van mensen die er iets van vinden dat ze als trans vrouw mee mag doen. Dat varieert van opmerkingen als 'jij hoort niet thuis op zo’n toernooi' tot zelfs doodsverwensingen.
Sportbonden worstelen met de vraag hoe ze moeten omgaan met de deelname van trans vrouwen aan vrouwencompetities. Is er plaats voor hen om mee te dingen naar de prijzen? Of is dit oneerlijk omdat ze biologisch gezien toch een voorsprong hebben op de concurrentie?
Wat zijn de regels voor trans vrouwen in de topsport?
Tegenover de NOS laat Van Leuven weten dat de ontstane ophef van de afgelopen dagen haar veel energie heeft gekost. Ze wil daarom nu niet veel zeggen over de keuze van haar voormalig teamgenoten om uit het team te stappen. In juli 2023 zei ze in Langs de Lijn en Omstreken (EO-NOS) wel dat ze merkt dat heel veel mensen het niet leuk vinden dat ze meedoet tussen de vrouwen.
"Het is vervelend dat het soms geuit wordt naar mij persoonlijk. Ik ben een bedreiging voor ze, dus dan moeten ze toch een manier vinden om van me af te komen. Als dat aan het bord niet lukt, dan maar op zo'n manier. Dat merk je aan dat mensen lelijk over je doen, achter je rug om. Ook andere darters en dat is heftig. Ik probeer er luchtig mee om te gaan en ik kan er verder niet zoveel mee. Dat lukt soms wel, maar soms heb ik het er moeilijk mee. Vooral als een toernooi niet lekker loopt. Als ik dan terugkom op de hotelkamer, merk ik dat het lastig wordt en dat het schildje om me heen even wegvalt. Maar ik probeer er motivatie uit te halen. Tegen bepaalde mensen ben ik extra gefocust om toch die wedstrijd eruit te slepen."
"Darts is natuurlijk geen hoog atletische sport. Volgens de regels mag ik gewoon meedoen. Dat is een kwestie van kijken met de bonden waar ik aan moet voldoen. Zo heb ik een brief moeten laten opstellen door het VU Medisch Centrum, waarin staat dat mijn testosteron gedurende twaalf maanden onder een bepaald level is. Dat was een van de voorwaarden."
De Nederlandse Dartsbond (NDB) betreurt het besluit van Anca Zijlstra en Aileen de Graaf om uit het team te stappen. Directeur Paul Engelbertink laat weten dat de bond zich vasthoudt aan de richtlijn van NOC*NSF. Daarin staat dat sport voor iedereen toegankelijk is en een thuis moet bieden, ongeacht sekse of gender. Volgens de richtlijn mag Van Leeuwen meedoen bij de dames, zegt Engelbertink.
"We begrijpen dat mensen hier verschillende meningen over kunnen hebben, maar wij volgen hiermee de regels en richtlijnen die zijn opgesteld. Daarnaast staan we voor een dartsport waar iedereen zich thuis voelt en iedereen mee kan doen. We vinden het belangrijk dat 100% van de mensen zich welkom voelt bij de NDB in een sociaal veilige, gezonde en inclusieve sportomgeving. Het maakt daarin niet uit wat je afkomst, politieke voorkeur, geslacht, seksuele geaardheid, ras of religie is."
De Nederlandse Dartsbond verwijst dus naar NOC*NSF, maar de overkoepelende sportorganisatie vindt de rol van trans vrouwen in de topsport zelf ook nog een behoorlijk ingewikkeld vraagstuk. Volgens Maarten Moen, sport- en bewegingsarts bij NOC*NSF, wordt er vaak een politieke lading aan deze discussie gegeven en is het NOC*NSF daarom heel terughoudend met het innemen van een standpunt.
"We zijn vóór inclusie en vóór eerlijkheid. Het gaat in de discussie om slechts een heel kleine groep topsporters. Maar als arts zie ik dagelijks patiënten die vaak te maken hebben met dit stigma. Zij worstelen al sinds hun puberteit met hun lichaam, hun emotionele ontwikkeling, met vooroordelen in hun omgeving en hoe de samenleving naar ze kijkt. Dus een sportbond moet voorzichtig zijn om zomaar te zeggen dat een sporter niet als vrouw gezien kan worden."
Åsa Ekvall deed aan de Erasmus Universiteit onderzoek naar sekse, gender en inclusie in topsport en adviseerde het NOC*NSF bij het opstellen van de eerder genoemde richtlijn. Volgens Ekvall is er geen reden om trans vrouwen die een hormoonvervangingstherapie hebben ondergaan, bij alle sporten uit te sluiten van deelname aan de vrouwencategorie.
"De hormoontransitie doet echt wel wat met je lichaam. Daarom zou per sport bekeken moeten worden welke fysieke eigenschappen belangrijk zijn om er heel goed in te zijn. Bij transpersonen moeten bonden vervolgens per geval bekijken hoe daarmee om te gaan. Transvrouwen zijn ook individuen met verschillende lichamen."
"Veel internationale sportfederaties hebben nog steeds de neiging strenge regels op te leggen aan trans vrouwen, voordat zij kunnen meedoen met de vrouwencategorie. Deze regels zijn meestal niet gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, maar op wat ze denken te weten over trans vrouwen en vrouwen met een van nature hoger testosterongehalte."
LHBTI-expert Charlot Pierik vindt dat de Nederlandse Darts Bond een belangrijk signaal afgeeft naar de sportwereld en laat zien wat er nodig is voor een inclusief sportklimaat. Ze zegt dat trans- en genderdiverse sporters niet altijd zichzelf kunnen zijn, zowel in de topsport als de amateursport.
"Ook bij sporters heersen vooroordelen die ervoor zorgen dat genderdiverse sporters niet altijd comfortabel of zelfs veilig zijn als ze sporten. In een maatschappelijk klimaat waar sprake is van groeiende onveiligheid en intolerantie naar trans personen heeft de Nederlandse Darts Bond een positieve sociale norm gesteld. Daarom is deze reactie van de NDB een schot in de roos - of misschien zelfs een triple 20."
Luister onze podcast
In juli 2023 sprak Noa-Lynn van Leuven in Langs de Lijn en Omstreken (EO-NOS) over haar doorbraak in het topdarts. Ze vertelt over de reacties die ze krijgt, onder meer van concurrenten, en hoe ze daarmee omgaat.
Dit is de community
Dit zegt ons WhatsApp-panel
We vroegen het DIT-WhatsApp-panel naar hun mening over trans vrouwen in de topsport Wil jij ook meepraten over dit soort onderwerpen en je mening laten horen? Meld je dan aan voor het DIT-WhatsApp-panel door op het blokje hieronder te klikken en 'DIT AAN' te sturen.
"Je bent geboren als man of als vrouw, heel simpel eigenlijk. Als lichamelijke man kun je dus niet meedoen met een vrouwensport, en andersom ook niet. Ook heel simpel. Dan ga je gewoon op zoek naar een andere hobby. Ik begrijp de beslissing."
"Onbegrijpelijke beslissing, juist omdat bij deze sport fysieke kracht op geen enkele manier relevant is. Het lijkt mij echt een vorm van ordinaire transhaat en dat vind ik dieptriest. Voor sporten waar fysieke kracht relevant is, vind ik deze vraag complexer. Dan is relevant hoe jong iemand in transitie is gegaan bijvoorbeeld, bij de vraag in welke ploeg iemand mee moet spelen."
"Voor darten schijnt het niet uit te maken of je vrouw of man bent, heb ik gehoord. Voor andere sporten wel en dan is het begrijpelijk dat vrouwen zich zo opstellen. Moeilijk en nieuw dilemma, waar zorgvuldig mee om moet worden gegaan! Je kunt transgenders niet uitsluiten van sport. Hoe hen te laten integreren, daar moeten deskundigen zich over buigen."
"Ik begrijp de beslissing van de speelsters dat ze uit het team stappen. Maar probeer óók de worsteling van de transgender vrouw te zien. En vraag me af of er écht wezenlijk contact is geweest tussen deze twee ‘partijen’!? Praten en luisteren naar de ander is heel belangrijk!"
"Noa-Lynn is biologisch een man en dus geen eerlijke concurrentie in een damesteam. Ik snap niet zo goed dat dit zo lastig is en zo moeilijk te accepteren. De sportbonden moeten hier een beslissing in gaan nemen. En anders maar trans sportteams gaan opstarten die tegen elkaar kunnen concurreren. En anders biologische mannen tegen biologische mannen en biologische vrouwen tegen biologische vrouwen. Heel simpel en wel zo eerlijk."
Dit maakten we ook
Wat denk jij?
Wat vind jij van de beslissing van dartsters Anca Zijlstra en Aileen de Graaf om uit het team te stappen?
Antwoord quizvraag: De Iraanse voetbalbond lag in 2015 onder vuur, omdat acht speelsters van het nationale vrouwenelftal mannen zouden zijn in afwachting van een geslachtsverandering. Bron: The Telegraph.
