Ik wil cadeautjes
Draait het kerstfeest niet te veel om consumeren?
18 december 2023 · 10:23
Update: 30 december 2023 · 11:30
In gesprek met
Rona van der Dussen
Gedragspsycholoog
"Dit zijn momenten waarbij we zien dat de groep mensen met financiële problemen, schaamte voelen en zichzelf isoleren van zulke activiteiten."
Patrick Wessels
Consumentenpsycholoog
"Er zijn een paar verleidingen waar je als consument weinig tegen kunt doen."
Suzan de Groot
Stichting Geef het Dordt
"Ik wil mensen tijdens de feestdagen een familiegevoel en een sprankje hoop geven."
In het kort
Kerst! Tijd om weer uit te pakken met cadeautjes, diners en leuke outfits. Mensen geven dit jaar tijdens de maand december gemiddeld veel meer geld uit dan vorig jaar. We maken ons nu over het algemeen tijdens de feestdagen namelijk minder zorgen over ons geld, terwijl de inflatie nog steeds invloed heeft op onze financiën. Maar dit geldt niet voor alle alle groepen in onze samenleving. Wat betekent de kerstviering voor de mensen met weinig inkomen?
Wat denk jij?
Hoeveel geld geef jij gemiddeld uit aan een kerstcadeau?
Dit is de situatie
We geven massaal ons geld uit
Tijdens de feestdagen geven we veel geld uit, maar dit jaar maken we ons tegelijkertijd ook minder druk dan vorig jaar. Een recent onderzoek van ABN Amro laat zien dat we dit jaar tijdens december 730 miljoen euro meer gaan besteden dan vorig jaar. Naar verwachting zal er in bij elkaar opgeteld zo'n 15,6 miljard euro uitgegeven worden aan cadeautjes voor Kerstmis en Sinterklaas.
Minder geldzorgen
Meer dan 25% van de mensen denkt dat ze dit jaar meer geld zullen uitgeven dan vorig jaar. In het onderzoek van ABN Amro is het aantal mensen dat zegt dat ze zich veel zorgen maken over geld ten opzichte van 2022 gedaald van 30% naar 24%.
1 op de 5 mensen denkt dat ze minder geld zullen hebben om uit te geven. Een iets grotere groep, namelijk een kwart van de mensen, is van plan om tijdens de feestdagen inkopen te doen bij goedkopere supermarkten.
Dit is het gesprek
Geen geld voor kerst
Voor sommigen is de decembermaand een tijd om lekker te eten, cadeautjes te krijgen en naar veel feestjes te gaan. Maar voor anderen betekent deze maand juist stress over geld. Ze hebben niet genoeg geld om lekker te kunnen eten en al helemaal niet om cadeautjes te kunnen kopen met Kerstmis.
Gedragspsycholoog Rona van der Dussen geeft in gesprek met DIT (EO) aan dat het druk geeft op arme gezinnen.
"De feestdagen zijn voor veel mensen op meerdere vlakken een dure maand. Er wordt uitgepakt met cadeaus, diners en leuke kleding. Je wil leuke cadeaus voor je kinderen, familie of vrienden kunnen kopen. Ook de energielasten zijn veel hoger tijdens deze maanden. De kostenposten zijn enorm aan het eind van het jaar."
Rona legt uit dat je niet een algemeen standpunt kan innemen voor de groep mensen met financiële problemen, maar wat wel iedereen gemeen heeft is de behoefte aan verbondenheid.
"De behoefte aan verbondenheid is een basisbehoefte. Je wil je graag onderdeel voelen van een groep en met anderen meedoen. Dat is een manier om te overleven en is evolutionair bepaald. Tijdens de feestdagen heb je daar als mens meer behoefte aan. Dat is ook wel het verschil tussen de decembermaand en de rest van het jaar. Tijdens kerst wordt er meer nadruk op het gevoel van verbondenheid gelegd. Doordat het een thema is dat meer speelt, zal er meer aandacht naar toe gaan en zul je er onbewust meer gevolgen van ervaren."
Het gedrag van consumenten verandert tijdens de feestdagen
Consumentenpsycholoog Patrick Wessels legt uit dat het niet gek is dat consumenten vooral tijdens de feestdagen graag veel willen kopen.
"Er is veel aanbod en er zijn veel mogelijkheden om steeds goedkopere artikelen te kunnen kopen. Ook wordt het gemakkelijker voor de consument doordat alles online te bestellen is en in de winkels van alles verkrijgbaar is. Deze aankopen geven dopamine shots en dat gevoel werkt verslavend. Doordat het steeds makkelijker wordt om deze aankopen te doen, ga je steeds sneller dat gevoel willen najagen. Dat zijn verleidingen waar je als consument weinig tegen kunt doen."
"We zijn een beetje vergeten dat we elkaar ook kunnen opzoeken. Dat geeft veel voldoening en een duurzaam gevoel. Ook is dat minder gemakzuchtig dan het kopen van een cadeau."
Rona voegt daaraan toe dat mensen elkaar vergelijken tijdens de feestdagen. Dit zijn situaties die ervoor kunnen zorgen dat mensen zich gaan isoleren.
"Je kunt de traditie hebben om luxe te dineren of om een kerstfilm te kijken. Het positieve is dat er veel tradities zonder prijskaartje zijn en ook voor verbondenheid kunnen zorgen. Maar in de praktijk is het helaas zo dat de tradities met een prijskaartje, juist niet voor verbondenheid zorgen. Dit komt voor bij mensen die niet mee kunnen doen door financiële zorgen..."
"Als je situaties hebt waarbij je geconfronteerd wordt met dat je geen genoeg geld hebt om mee te kunnen doen aan een bepaalde traditie, zul je een stukje verbinding verliezen. Je zult je meer terugtrekken. Dit zijn momenten waarbij we zien dat de groep mensen met financiële problemen, schaamte voelen en zichzelf isoleren van zulke activiteiten."
Om de mensen die moeite hebben om rond te komen tijdens de feestdagen te helpen, deelt de Stichting Geef het Dordt tijdens de kerstdagen cadeautjes uit aan gezinnen. Mensen met weinig geld vragen spullen bij ze aan. Als iemand een ijskast of bed nodig heeft, wordt dat door de stichting kosteloos geschonken.
"Tijdens de feestdagen organiseren we een 'sinterkerst'. Dan zetten we feesttenten en een grote partytent op met een sinterklaas en kerstman. De toegang is dan volledig gratis. Tijdens deze dagen proberen we ook cadeautjes uit te delen."
"Dit jaar willen we ons focussen op opa's en oma's. Wij geloven dat dat een vergeten groep is. Het kan voor sommige grootouders best wel pijn doen als ze zien dat andere opa's en oma's wel dure cadeaus aan hun kleinkinderen kunnen geven en zij zelf niet. Bij ons kunnen ze voor elk kleinkind een cadeautje bij uitzoeken."
"Ook vinden we het belangrijk om tijdens de feestdagen iets speciaals te doen omdat veel mensen zich dan eenzaam voelen. We willen iedereen een familiegevoel geven. En ook een sprankje hoop."
Wat denk jij?
