Inloggen bij dit

Praat je mee? Als je bent ingelogd, kun je reacties plaatsen en gesprekken volgen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Uitgelichte afbeelding

Is kerst te commercieel geworden? 'Mensen met financiële problemen voelen schaamte'

18 december 2023 · 11:23| Leestijd: 4 min

Update: 12 december 2024 · 16:09

In dit artikel aan het woord

Rona van der Dussen
Rona van der DussenGedragspsycholoog
"Dit zijn momenten waarbij we zien dat de groep mensen met financiële problemen, schaamte voelen en zichzelf isoleren van zulke activiteiten."
Patrick Wessels
Patrick WesselsConsumentenpsycholoog
"Er zijn een paar verleidingen waar je als consument weinig tegen kunt doen."
Suzan de Groot
Suzan de GrootStichting Geef het Dordt
"Ik wil mensen tijdens de feestdagen een familiegevoel en een sprankje hoop geven."

In het kort

Kerstmis gaat van origine vooral over geloof en samenzijn, maar tegenwoordig zien veel Nederlanders het feest als een gelegenheid om flink te investeren in cadeaus, mooie kleding en luxe maaltijden. Waarom geven we zoveel geld uit in de decembermaand? En is dat iets goeds, of kunnen we beter 'consuminderen'?

Wat denk jij?

Geef jij in december meer uit dan normaal?

Dit is de situatie

Nederlanders geven honderden euro's uit met het kerstfeest

Van kerststollen tot cadeaus voor onder de boom: de afgelopen jaren zijn veel kerstproducten door inflatie flink duurder geworden.

Dat houdt veel Nederlanders echter niet tegen om eind december diep in de buidel te tasten: ieder jaar geeft elk Nederlands huishouden gemiddeld 621 euro uit aan kerstcadeaus, -diners -en versieringen, volgens onderzoek van WorldRemit. Ongeveer 50 procent (309 euro) van dat bedrag geven we uit cadeaus, 30 procent (184 euro) geven we uit aan eten en drinken, en 20 procent (128 euro) besteden we aan decoratie.

Ons kerstfeest is daarmee commerciëler geworden dan vroeger: in de vorige eeuwen draaide kerst bij zowel protestantse als katholieke Nederlanders vooral om geloof en samenzijn. Voor de protestanten was het Kerstfeest in het bijzonder sober en ingetogen; uitbundige vieringen werden nog wel eens als 'te katholiek' gezien.

Is het prima dat we kerst nu vaker aangrijpen als een gelegenheid om van luxe te genieten? Of zou het beter zijn om ons consumptiegedrag terug te schroeven?

Wat denk jij?

Draait Kerstmis in Nederland tegenwoordig te veel om consumeren?

Dit is het gesprek

Draait kerst te veel om consumeren?

Waarom geven we zo graag geld uit?

Consumentenpsycholoog Patrick Wessels legt uit dat het niet gek is dat consumenten tijdens de feestdagen diep in de buidel tasten.

Patrick Wessels
Patrick WesselsConsumentenpsycholoog

"Er is veel aanbod, er zijn steeds meer goedkope kerstartikelen en kerstspullen, zowel online als in de winkel, steeds makkelijker verkrijgbaar. Als je die artikelen koopt, krijg je een dopamine-shot. Dat gevoel werkt verslavend, en aan zulke verleidingen kun je als consument weinig doen."

Toch is het geen gek idee om meer te reflecteren op ons koopgedrag, stelt hij.

"We zijn ook misschien een beetje vergeten dat we elkaar met kerst kunnen opzoeken. Elkaar opzoeken geeft veel voldoening én eigenlijk is het minder gemakzuchtig dan het kopen van een cadeau."

Gedragspsycholoog Rona van der Dussen vertelt dat er ook een belangrijk sociaal element kleeft aan ons koopgedrag. Wij mensen willen van nature namelijk graag 'meedoen' met de tradities van onze sociale omgeving, vertelt ze:

Rona van der Dussen
Rona van der DussenGedragspsycholoog

"Verbondenheid is een basisbehoefte: iedereen wil voelen dat ze bij een groep horen en dat ze met anderen kunnen meedoen. Dat is evolutionair bepaald. Tijdens de feestdagen heb je daar als mens nóg meer behoefte aan dan de rest van het jaar, omdat er met kerst meer nadruk ligt op dat gevoel van verbondenheid."

De gevolgen van kerst-commercie: arme gezinnen in de knoop

We willen dus geld uitgeven omdat er veel, aanlokkelijk kerstaanbod is, én we willen voldoen aan de verwachtingen van onze omgeving. Is dat erg?

Het sociale aspect van onze kerstaankopen kan nare gevolgen hebben, benadrukt Van der Dussen. Niet iedereen kan namelijk zorgeloos meedoen aan het koopfestijn in december: volgens een peiling van Raisin spaart eenderde van de Nederlanders het hele jaar door geld op voor Kerstmis, en 36 procent van de Nederlanders geeft meer uit dan ze eigenlijk zouden willen. Voor de 3,1 procent van de bevolking die onder de armoedegrens leeft, kan het zelfs onmogelijk zijn om mee te doen met kersttradities. "Ook kinderen merken dat", vertelt een hulporganisatie op de website van het Armoedefonds. "Zij horen dat hun vriendjes en vriendinnetjes de leukste cadeaus hebben gekregen, maar krijgen zelf bijna niks."

Deze mensen - mensen die moeilijk de kosten voor het Kerstfeest kunnen opbrengen - zijn volgens Van der Dussen al snel geneigd zich tijdens de feestdagen terug te trekken. Het principe van 'verbondenheid' met Kerst wordt daarmee ondermijnd:

Rona van der Dussen
Rona van der DussenGedragspyscholoog

"In de praktijk is het helaas zo dat tradities met een prijskaartje juist niét voor verbondenheid zorgen - zeker als de betrokkenen eigenlijk niet genoeg geld hebben om mee te doen aan de kersttraditie. Dan verlies je een stukje verbinding. We zien dat mensen met financiële problemen in zulke situaties schaamte voelen en zichzelf gaan isoleren."

Dit is hun verhaal

Stichting Geef Het Dordt helpt arme gezinnen met kerstaankopen

Stichting Geef het Dordt probeert arme huishoudens uit Dordt tijdens de kerstdagen een extra steuntje in de rug te geven. De organisatie zamelt gewoonlijk meubels in, om deze vervolgens kosteloos te schenken aan huishoudens die het hard nodig hebben. Tijdens de kerstdagen breiden ze hun activiteiten stevig uit, vertelt initiatiefnemer Suzan de Groot aan DIT (EO): "We hebben een 'Sinterkerst'-feest, met gratis toegang. Dan zetten we feesttenten en een grote partytent op, mét een Sinterklaas en een Kerstman. We proberen ook zoveel mogelijk cadeautjes uit te delen."

Bovendien houden ze ieder jaar een campagne voor een specifiek, armoedegerelateerd thema. Enkele jaren geleden haalden ze bijvoorbeeld hygiënische producten op om menstruatie-armoede tegen te gaan. Dit jaar ligt de focus op opa's en oma's, vertelt De Groot. "Het kan voor hen best pijn doen als ze zien dat andere opa's en oma's wél dure cadeaus aan hun kleinkinderen kunnen geven, en zijzelf niet. Bij ons kunnen ze voor al hun kleinkinderen een cadeautje uitzoeken", vertelt ze. "We willen iedereen een familiegevoel geven. En een sprankje hoop."

Praat mee

Heb jij wel eens geldzorgen gehad tijdens de feestdagen?

Inloggen bij eo

Super dat je jouw perspectief wil delen! Log in om je reactie te plaatsen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Praat mee

Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets delen?

Inloggen bij eo

Super dat je jouw perspectief wil delen! Log in om je reactie te plaatsen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Dit maakten we ook
Waar is Jezus?
Waar is Jezus?

Dit artikel hoort bij de campagne

Waar is Jezus?

Deel dit artikel:

Meest gelezen

Lees ook