Negeren of uitspreken
Wordt antisemitisme 'gewoner' in de samenleving?
27 oktober 2023 · 11:15
Update: 27 oktober 2023 · 13:46
In gesprek met
Aline Pennewaard
Centrum Informatie en Documentatie Israël
"Joden zijn aangeschoten wild op dit moment."
Yanki Jacobs
Rabbijn
"De demonisering van Israël is ontzettend gevaarlijk."
Jaïr Stranders
Theatermaker
"Er is geen ruimte om erover te praten."
In het kort
Merk jij het om je heen? Jodenhaat neemt in Nederland al jaren toe, maar sinds de uitbarsting van de oorlog tussen Hamas en Israël wordt dat alleen maar duidelijker. Hoe ervaren Joodse Nederlanders de toenemende dreiging?
Wat denk jij?
Zou jij er wat van zeggen als iemand een antisemitische uitspraak doet?
Dit is de situatie
Jodenhaat neemt toe
Joodse scholen sluiten hun deuren, de Israëlische Songfestivalband wordt afgezegd en de stille tocht voor de Kristallnachtherdenking gaat niet door. Uit angst voor gevaar zeggen Joden evenementen af. Is dat begrijpelijk of zouden Joden juist nu zichtbaar moeten zijn?
Negativiteit richting Joden in Nederland is niet nieuw. Het afgelopen schooljaar werden 42% van de docenten op middelbare scholen geconfronteerd met antisemitische uitspraken, blijkt uit onderzoek van de Anne Frank Stichting. Die incidenten komen relatief het vaakst voor op het vmbo en onder jongens.
Wat is antisemitisme?
Antisemitisme heeft een lange geschiedenis en is gebaseerd op vooroordelen. Bijvoorbeeld dat Joden deel zouden zijn van een wereldwijde samenzwering, die de mensheid schade toe wil brengen of streeft naar wereldheerschappij.
Sinds de oorlog tussen Hamas en Israël is uitgebarsten merken Nederlandse Joden dat het antisemitisme zich meer laat zien. Uit angst zeggen Joden evenementen af en verbergen ze herkenbare tekens aan hun huis. Hoe ervaren de Nederlandse Joden de toenemende dreiging?
Dit is de discussie
Antisemitisme heeft gevolgen: 'Mensen zijn bezorgd en bang'
Aline Pennewaard van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) ziet ook een toename in het antisemitisme. Ze krijgen meldingen binnen van mensen die bezorgd en bang zijn. Ook als organisatie merken ze de onrust:
“Evenementenlocaties zijn niet meer zo bereid om aan ons te verhuren. Sommige zijn daar wel open over. Er zijn ook locaties die met smoesjes komen dat er geen plek is, maar dan is er wel plek zodra we het onder een andere naam proberen.”
Pennewaard legt uit dat Joden zichzelf altijd al een beetje verborgen, door bijvoorbeeld een pet over je keppeltje te doen als je uit de synagoge kwam. Er was altijd al verbaal en fysiek geweld op straat, vertelt Pennewaard, maar ze heeft het idee dat het nu zichtbaarder wordt:
“Joden en Joodse organisaties zijn aangeschoten wild op dit moment. Mensen proberen te vermijden daarmee geassocieerd te worden of daar in de buurt te zijn.”
“Ik mis een bepaalde maatschappelijke verontwaardiging. We zeggen altijd dat je op moet komen voor mensen die het moeilijk hebben, maar dat is niet wat je nu ziet gebeuren.”
Rabbijn Yanki Jacobs merkt dat er ook op universiteiten meer angst is om samen te komen. Een aantal universiteiten doet wel hun best om een veilige omgeving te creëren voor Joodse studenten, door bijvoorbeeld voor beveiliging te zorgen. Toch maakt Jacobs zich zorgen:
“Ik merk een giftige cocktail van radicaal islam, fundamentalistisch volkisme en extreemrechts. Die hebben elkaar gevonden in een gezamenlijke vijand. Ze demoniseren Israël en iedereen die Israël steunt. En die demonisering is ontzettend gevaarlijk.”
Jacobs mist vooral het academische debat, dat juist thuishoort op de universiteit. Volgens Jacobs worden mensen sterk beïnvloed door social media:
“Het is heel moeilijk om een inhoudelijk gesprek te voeren. Er is weinig ruimte voor een echt academisch debat. Er is vooral veel stelling voor petities en demonstraties, gebaseerd op Insta-stories.”
Ook theatermaker Jaïr Stranders mist de ruimte voor een gesprek. En dat komt volgens Stranders niet alleen op de universiteit voor:
“Dit is iets wat al een tijd lang gaande is. Het is niet alleen extreemrechts of fundamentalistische islam, maar ook activistisch links. Het antikolonialisme neemt zo de overhand dat de nuance van dit conflict verloren gaat: het is niet gewoon een verzet tegen kolonialisme. Er is geen ruimte om erover te praten.”
Wat denk jij?
Merk jij de toename van antisemitisme om je heen?
Benieuwd naar meer? Luister hier naar het gesprek met Aline Pennewaard, Yanki Jacobs en Jaïr Stranders in Dit is de Dag (EO).
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen