Netflix of Nepflix?
Ophef omdat Alexander de Grote homo is in Netflix-serie: moet een serie altijd kloppen?
23 februari 2024 · 11:31
Update: 23 februari 2024 · 14:51
In gesprek met
"Ik vind dat je best af en toe een zijweg mag bewandelen"
"Ik erger me wel aan dingen waarvan ik weet dat ze onjuist zijn."
In het kort
De docuserie 'Alexander: The Making of a God' over de Griekse heerser Alexander de Grote op Netflix geeft een opmerkelijk detail: Alexander zou een liefdesrelatie hebben met zijn vriend en raadsman Hephaestos. Historische bronnen over die relatie zijn er niet, dus mag je dit dan in zo'n serie stoppen? In Griekenland vinden veel mensen van niet.
Dit is de situatie
Ophef in Griekenland
In de zesdelige serie 'Alexander: The Making of God' wordt het verhaal verteld van Alexander de Grote, die leefde in de vierde eeuw voor Christus (ongeveer 2400 jaar geleden). Hij was koning van de stadsstaat Macedonië, wat nu een deel is van Griekenland. Hij wordt gezien als één van de meest succesvolle militaire leiders uit de wereldgeschiedenis.
Over Alexander de Grote is niet zoveel bekend, omdat hij zo lang geleden leefde. Er is bekend dat hij een bijzondere vriendschap had met Hephaestion, één van zijn raadsheren. In de Netflix-serie zijn Alexander en Hephaestion geliefden, wat in Griekenland tot ophef heeft geleid. Een politicus noemde de serie al 'betreurenswaardig' en 'onaanvaardbaar' en zelfs de Minister van Cultuur besloot zich kritisch uit te laten. Zij zei dat de serie 'barst van de historische onwaarheden'.
Er is de laatste jaren vaker kritiek over historische series en films. Enkele voorbeelden:
- Het bekendste voorbeeld is The Crown, waarin het Britse koningshuis wordt geportretteerd. De serie is op de werkelijkheid gebaseerd, maar omdat niet alle informatie bekend is, kloppen sommige dingen niet. Oud-premier John Major noemde de serie zelfs kwetsend en een "barrel-load of nonsense" ('een kruiwagen vol onzin'). Netflix besloot daarop in beschrijvingen duidelijk te maken dat het een 'dramatisering' van de werkelijkheid is.
- De serie populaire Netflix-serie Bridgerton toont het leven van Britse notabelen begin 19e eeuw. Een aantal van de meespelende acteurs heeft een kleur, terwijl in die tijd de Britse elite bijna volledig wit was. Dit kwam de makers op kritiek te staan, mede omdat het onderwerp 'slavernij' genegeerd wordt. 'Een escapistische fantasie', stelde Salamishah Tillet in The New York Times.
- Huidskleur is wel vaker een onderwerp. In 2022 kwam het Britse Channel 5 met een korte serie over Anna Boleyn, een oude Britse koningin. Zij werd gespeeld door een zwarte actrice, Jodie Turner-Smith. Op sociale media waren de smalende recensies niet van de lucht.
Wat denk jij?
Vind jij het erg als een historische film niet precies correct is?
Dit is de discussie
Moet alles accuraat zijn?
Moet een serie altijd historisch accuraat zijn? In Dit is de Dag (EO) ging Tijs van den Brink in gesprek met twee historici over dit onderwerp. Beiden bekeken ze het eerste deel van de serie op Netflix.
Historicus Fik Meijer, die gespecialiseerd is op het gebied van de periode waarin Alexander de Grote leefde, vond de keuze voor de relatie tussen Alexander en Hephaestion opmerkelijk. Volgens hem is er namelijk weinig over bekend.
"Alexander de Grote, daar is weinig over bekend. De bronnen over hem dateren van enkele eeuwen later, dus je hebt weinig vaststaande gegevens. Iedereen kan zijn eigen Alexander vormen, dat hebben ze hier ook gedaan."
Films die historisch niet accuraat zijn, gebeurt heel vaak, zegt hij. En het is ook niet zo erg. Hij noemt de bekende film Gladiator als voorbeeld. Die neemt ook een loopje met de waarheid, maar dat snapt hij wel:
"Ze willen een groot publiek bereiken wat ze anders op geen enkele manier kunnen bereiken. Als je je altijd strak aan de gegevens houdt, is het moeilijk om steeds iets nieuws bedenken. Ik vind dat je best af en toe een zijweg mag bewandelen."
Collega-historicus Joep Leerssen ergerde zich wél aan de serie, vertelt hij. Vooral omdat er ook historici inzaten die de boel geloofwaardigheid moesten geven, terwijl er dus veel historische fictie in zat.
"Als je het lardeert met academici die gezaghebbend commentaar leveren, dan laat je mensen denken dat de projecties en de zwart-wit tegenstellingen betrouwbaar zijn, daar heb ik moeite mee."
Moet er een bijsluiter komen?
De serie The Crown leverde veel ophef op omdat het historisch niet zou kloppen, terwijl het wel gesuggereerd werd. Netflix besloot eieren voor haar geld te kiezen en overal uit te leggen dat het om een dramatisering van de wereldheid ging. Een goed idee, vindt Leerssen:
"Maak gewoon bijsluiters. Laat de KNAW, de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, een lijst opstellen met alle feiten die volgens de wetenschap niet kloppen."
Meijer is niet zo'n voorstander van dit soort bijsluiters. De reden: hij is bang dat mensen ze toch niet lezen.
"Ik denk wel dat het goed is dat er historici zijn die erop wijzen welke onjuistheden erin zitten. Over de oudheid zijn weinig bronnen, dus de fantasie gaat hoogtij vieren. Bijna alle films over de klassieke oudheid hebben passages waarbij je kunt afvragen of ze kloppen."
Het devies is simpel: geniet van je historische serie of film, maar weet dat de waarheid waarschijnlijk toch net even anders was.
Dit is het debat
Dit is de Dag (EO)
Wil je dit hele gesprek terugluisteren als podcast? Dat kan hieronder, of via je favoriete podcast-app:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen