Sociale media: zacht en sociaal of ronduit genadeloos?

Op sociale media gaat het vaak hard tegen hard

Heb jij een account op Facebook, Instagram, X of iets anders in die categorie? Dan ben je een van de 14,1 miljoen Nederlanders die gebruik maakt van social media. Uit onderzoek blijkt dat we gemiddeld 114 minuten per dag besteden aan posten, liken en reacties plaatsen. Vaak vriendelijk en vrolijk, maar heel vaak ook minder aardig en juist hard.

Het zijn namelijk niet alleen maar likes en hartjes waar het om draait op social media. Er wordt ook regelmatig op de man gespeeld. Mensen plaatsen dan kwetsende teksten of wijzen met de vinger naar elkaar. Met alle gevolgen voor de ontvanger van het bericht, maar soms ook voor de boodschapper zelf. Er zijn namelijk steeds meer voorbeelden van mensen die 'gecanceld' worden als gevolg van hun gedrag op social media.

Hoe sociaal zijn sociale media?

Voor je het weet hebben de uitspraken die je de digitale wereld in slingert dus gevolgen voor het echte leven. Dat roept de vraag op hoe sociaal die sociale media eigenlijk nog zijn. Zijn ze door het 'cancelen' inmiddels niet ronduit genadeloos geworden? Sommige mensen vinden van wel en zeggen dat de 'cancel culture' niet altijd eerlijk is. Ze vinden dat het soms te snel oordeelt en mensen niet genoeg de kans geeft om te veranderen of sorry te zeggen.

Iemand die kan meepraten over de genadeloze kant van sociale media is Onno Aerden. Hij raakte binnen een paar uur zijn baan kwijt als woordvoerder van Nieuw Sociaal Contract (NSC), de partij van Pieter Omtzigt. Op X had hij de BoerBurgerBeweging (BBB) van Caroline van der Plas 'een gezwel voor de democratie' genoemd. Dat bericht werd weer tevoorschijn gehaald en zijn politieke carrière was voorbij. Toen dat gebeurde ging hij persoonlijk door een dal, zegt hij in Dit is de Kwestie (EO).

000

scherm sluiten

000

Onno Aerden

Voormalig woordvoerder Nieuw Sociaal Contract

"Dan moet je wel even diep ademhalen. Zo'n tweet wordt ontdekt en dan komen er stukjes in de krant, krijg je telefoontjes van de media en vindt iedereen er wat van. Zeker online, waar de luiken opengaan en een soort eindeloze diepte ontstaat met wat mensen allemaal van je vinden en hoe ze je beschrijven. Zelf heb ik ervan geleerd dat het misschien niet zo handig is om alles zomaar in dat café, dat Twitter is, over de bar te roepen. Ik vond het altijd een heel gezellige plek, waar je kunt zeggen wat je wilt. Maar ik voel me er steeds minder thuis. Ik heb ontdekt dat er een soort verharding in het debat plaatsvindt. En daar heb ik mezelf ook schuldig aan gemaakt, zo simpel is het. Had ik die tweet wel moeten plaatsen? Heeft het me iets opgeleverd?"

000

Predikant en auteur Joost Röselaers zag het ontslag van Onno Aerden vol afgrijzen aan. Samen schreven ze daarom een opiniestuk in het NRC over vergeving en het omgaan met fouten die mensen maken. Röselaers vindt dat we in de samenleving, zowel online als in de echte wereld, harder zijn geworden naar elkaar. We kunnen volgens hem minder goed omgaan met dingen die in het verleden zijn misgegaan.

000

scherm sluiten

000

Joost Röselaers

Predikant en auteur

"Het ontslag van Onno gaat zó in tegen mijn overtuigingen en de manier waarvan ik vind dat we met elkaar om moeten gaan. We zijn allemaal menselijk, we zijn allemaal feilbaar. Laten we niet boven de ander staan, want de ander is net zo feilbaar, kwetsbaar en zoekend. Ik merk dat integriteit steeds meer een gedachte wordt dat er geen fouten gemaakt mogen worden. Fouten worden angstvallig weggestopt. Mensen verwijderen oude berichten op social media van toen ze dronken op het plein stonden. Of foto's van twintig jaar geleden toen ze veel vlogen, wat nu niet meer mag. Dat wordt allemaal van Instagram gehaald, terwijl er toch juist onbevangenheid zou moeten zijn. Voor mij betekent integriteit: wat leer ik van de fouten van het verleden richting de toekomst?"

000

Wie bepaald geen blad voor de mond neemt op sociale media is opiniemaker Marianne Zwagerman. Zij is een uitgesproken gebruiker van sociale kanalen en ze lijkt voor niemand bang. Zwagerman zegt dat je je op sociale media sociaal moet opstellen, omdat het anders niet werkt. Ze vindt dat sociale media ook heel zacht kunnen zijn en dat je er heel veel lieve mensen kan ontmoeten. Of dat gebeurt, ligt er wel aan hoe je je zelf opstelt, zo zegt ze.

000

scherm sluiten

000

Marianne Zwagerman

Opiniemaker

"Sociale media zijn net als het echte leven. Je kan zelf bepalen: loop je het industrieterrein op, of wandel je het bos in, waar het mooi en rustig is? Die keuze kan je toch altijd in het leven maken? Op sociale media kan je mensen meenemen in jouw leven. Als jij een leuk leven hebt, dan neem je mensen mee op een leuke reis. Maar heb je een rotleven en zit je alleen maar de hele dag depressief te schelden, dan neem je mensen mee op die reis. Maar ben je bepaalde mensen op sociale media zat, dan is er altijd nog een knop, die heet 'block'. Daarmee gooi je mensen uit je leven en die kom je vervolgens nooit meer tegen. Ideaal! Kon dat in het echte leven maar."

000

Dit is de kwestie

Benieuwd naar de tv-uitzending van over dit onderwerp? Die kun je nu terugkijken:

En wil je meer afleveringen van Dit is de Kwestie zien? Ga dan naar NPO Start.

• Hoe genadeloos ben jij op social media? Doe de test!

  Hoe genadeloos ben jij op social media? Doe de test!

• Jouw ervaring in onze verhalen

  We zijn nieuwsgierig naar jouw perspectief en jouw mening op deze onderwerpen. Sluit je aan bij DIT op WhatsApp en laat jouw stem horen!

  Jouw ervaring in onze verhalen

Thijs verloor zijn baan als leraar Nederlands na grove grap op sociale media

Thijs Poelhekke is docent Nederlands. In het echte leven maakt hij van zijn hart al geen moordkuil, maar op sociale media doet hij daar nog een schepje bovenop. Regelmatig valt hij op door berichten te posten die bedoeld zijn als grap, maar waar niet iedereen de humor van inziet. Dat werd hem in zijn beroep als docent fataal. Hij verloor zijn baan na twee dagen vanwege oude posts en voorlopig is het hem nog niet gelukt om ergens anders aan de bak te komen als leraar Nederlands.

• Gaan we straks betalen voor Facebook en Instagram?

  Gaan we straks betalen voor Facebook en Instagram?

• Mogen influencers zomaar gezondheidsadvies geven zonder medische papieren?

  Mogen influencers zomaar gezondheidsadvies geven zonder medische papieren?