Pure armoe
Je bent arm en hebt nauwelijks geld voor eten, mag je dan stelen?
19 september 2023 · 14:00
Update: 22 september 2023 · 14:41
In gesprek met
“Ik vind het erger dat iemand honger heeft dan dat iemand steelt.”
"Het lijkt wel min of meer geaccepteerd te zijn om tegenwoordig te stelen in de supermarkt. Supermarkten komen in de media naar voren als grote geldmachines, maar zo werkt het niet.”
"Je gaat een grens over op het moment dat je jezelf toestemming geeft om iets te pikken van een ander."
"Je hoeft in Nederland echt niet om te komen van de honger. Dus nee, ik juich het niet toe om te stelen.”
In het kort
Steel jij wel eens iets in de supermarkt? Nee? En wat als je honger hebt, maar geen geld om eten te kopen? Steeds meer Nederlanders zakken onder de armoedegrens en moeten bij een voedselbank aankloppen. Rechtvaardigt dat zo af en toe een kleine diefstal of mag je gewoon nooit iets stelen?
Wat denk jij?
Mag je stelen als je arm bent?
Dit is de situatie
Armoede in Nederland
In Nederland zie je op straat weinig zwervers en bedelaars. Armoede lijkt niet zo’n groot probleem. Maar schijn bedriegt. Kijk je iets dieper dan wordt een groeiend armoedeprobleem zichtbaar.
Volgens het Centraal Planbureau leven 815.000 Nederlanders onder de armoedegrens. Volgend jaar stijgt dat aantal waarschijnlijk naar een miljoen. En steeds meer mensen kloppen aan bij de voedselbank. Vorig jaar ging het om een recordaantal van 110.000 Nederlanders.
Graaiflatie
Terwijl steeds meer Nederlanders onder de armoedegrens zakken, maakten grote voedingsbedrijven vorig jaar juist miljardenwinsten. Ahold Delhaize, het moederbedrijf van onder andere Albert Heijn, kwam uit op 2,5 miljard euro winst. Heineken maakte 2,7 miljard euro winst. En Unilever had 8,3 miljard euro winst. De bedrijven werden beschuldigd van 'graaiflatie'. Ze zouden hun prijzen meer verhogen dan nodig was om de gestegen kosten te dekken.
Winkeldiefstal
Na een jarenlange daling werd in 2022 weer meer gestolen. Een supermarkt verloor gemiddeld zo'n €66.000 aan producten. Dat is ongeveer 20.000 euro meer dan een jaar eerder. Volgens experts komt dit onder andere door de gestegen inflatie. Voor de hele supermarktbranche gaat het om een verlies van zeventig miljoen euro.
Dit vindt Nederland
Wat zou jij doen als je geen geld hebt voor eten?
Uit onderzoek van de EO blijkt dat een ruime meerderheid (68,8%) van de Nederlanders vindt dat je geen voedsel mag stelen, ook al heb je honger en geen geld. Maar 10,3% vindt dat je in zo’n situatie wel mag stelen. Gevraagd naar of je wel eens wat gestolen hebt toen je in financiële nood zat, geeft maar 6,1% aan dat wel eens te hebben gedaan.
Onderzoek DIT (EO) & DataIM
Wat denk jij?
Heb jij wel eens iets gestolen?
Dit is de discussie
Mag je stelen als je arm bent?
Als je direct de gevolgen voelt van diefstal, dan is het niet gek dat je tegen stelen bent. Marco Meeuwsen is supermarkteigenaar en vertelt in Dit is de Kwestie (EO) dat hij bijna 4.000 euro per week verliest door winkeldiefstal.
“Hier wordt de hele dag door gestolen, elke dag van het jaar. Wekelijks tellen we duizenden euro’s aan goederen weg, financiële voorraad, waarvan niemand weet waar het gebleven is. Diefstal raakt mij direct in mijn portemonnee, dus daar moet ik wel tegen optreden. Dieven krijgen een winkelverbod van een jaar en ik bel altijd de politie.”
Dat het voor veel mensen noodzaak is om te stelen, ziet Meeuwsen niet.
“De winkeldieven die ik pak nemen niet de eerste levensbehoeften mee, maar veelal luxegoederen. Het lijkt wel min of meer geaccepteerd te zijn om tegenwoordig te stelen in de supermarkt. Supermarkten komen in de media naar voren als grote geldmachines, maar zo werkt het niet.”
Bettelies Westerbeek is buurtpastor in Den Haag. Ze vindt dat de hulp voor mensen die niet kunnen rondkomen in Nederland te ingewikkeld is. De uitkeringen en minimumlonen zijn volgens Westerbeek te laag.
“Mensen ervaren de hele tijd armoedestress. Als je niet weet of je je kinderen morgen te eten kan geven. Als je koelkast leeg is en je bijvoorbeeld van 20, 30 euro in de week moet zien rond te komen. En je weet gewoon niet hoe je dat moet doen? Natuurlijk is stelen in zichzelf niet goed, maar functioneren in het systeem van onze samenleving waarin je arm gehouden wordt is al helemaal niet goed. Ik vind het erger dat iemand honger heeft dan dat iemand steelt."
"Maar steel dan niet bij de buurtsuper, maar bij de grote supermarkt die toch al heel veel verdient. Het is zo makkelijk om te zeggen dat het verkeerd is om een brood te stelen, maar het is ook verkeerd om als supermarkt in een tijd van inflatie de prijzen nog verder op te jagen. Dat is ook stelen.”
Dat de supermarkten grote winsten boeken valt wel mee, zegt retaildeskundige Eelco Hos.
“De gemiddelde winst van een supermarkt ligt tussen de 1 en 4,5%. In deze tijd is 4,5% echt heel veel als je dat kunt behalen. Dat is sowieso een buffer die je nodig hebt om te kunnen blijven ontwikkelen als bedrijf. En als je inkoopprijs stijgt met 10, 20% dan kan je niet anders dan je prijs verhogen. Anders ga je direct de rode cijfers in.”
Stelen als je arm bent is volgens Hos niet wenselijk.
“In de Nederlandse situatie zou ik zeggen dat je niet mag stelen als je arm bent. Ik denk dat we in Nederland best een goed vangnet hebben. Je hoeft in Nederland echt niet om te komen van de honger. Dus nee, ik juich het niet toe om te stelen.”
In de jaren 90 was Ellie Lust agent in een wijk met veel armoede, ze kwam veel gevallen van winkeldiefstal tegen. Lust kon zich best inleven in de winkeldieven.
“Maar je hebt natuurlijk altijd een uniform aan. En als je aan mij vraagt mag je stelen als je geen eten kan kopen? Dan zeg ik ‘nee’. Je gaat een grens over op het moment dat je jezelf toestemming geeft om iets te pikken van een ander. En ik vraag me dan ook wel af: wat is het moment geweest voor jou dat je die grens bent overgegaan?”
Je kan altijd hulp vragen vindt Lust.
“Je kan als ouder naar de school gaan en zeggen ‘help mij’. Er zijn allerlei initiatieven waarbij kinderen ontbijt krijgen op school. Hulp vragen vergt veel moed, het is heel kwetsbaar en er zit veel schaamte op. Ook als mensen zich bijvoorbeeld moeten melden bij een voedselbank."
Uit het onderzoek van de EO en DataIM blijkt inderdaad dat er veel schaamte zit op armoede. De helft van de mensen die zichzelf als arm ziet, vindt het vervelend om hulp te vragen en 42,5% schaamt zich voor zijn of haar financiële situatie.
Dit is zijn verhaal
Dakloos in Den Haag
Drie en een half jaar was Coen Cuijpers dakloos in Den Haag. Hij had een gezin en een eigen bedrijf, maar door omstandigheden raakte hij alles kwijt. In onderstaand fragment uit Dit is de Kwestie (EO) neemt Cuijpers presentator Margje Fikse mee naar de plekken waar hij sliep en vertelt hoe hij moest stelen omdat hij geen geld meer had voor eten.
Wil je meer zien en horen over dit onderwerp? Kijk hier naar Dit is de Kwestie (EO) - Mag je stelen als je arm bent?
Praat mee en deel jouw ervaring
Herken je jezelf in dit artikel of heb je het zelf financieel moeilijk gehad? We zijn benieuwd naar jouw verhaal. Deel jouw ervaring en praat mee!
Wat denk jij?
Dit heb ik gedaan toen ik het financieel zwaar had:
Liever anoniem je verhaal delen? Dan kun je de redactie van DIT heel makkelijk via Whatsapp bereiken. Zo doe je dat:
