China is ontzettend vervuilend én tegelijk heel duurzaam bezig: 'Land heeft twee gezichten'

Het klopt allebei, zegt econoom Schenderling: "China is een land met twee gezichten. De afgelopen veertig jaar heeft China flink ingezet op het aandeel hernieuwbare energie, met name op zon en wind. Tegelijk hebben ze ongelooflijk veel kolencentrales bijgebouwd."

Dat is zeker tegenstrijdig als je het vanuit het klimaat bekijkt, zegt Schenderling. Maar er zit een duidelijke reden achter: "China werkt sinds 1980 hard aan strategische autonomie. Ze willen voor hun energievoorziening zo min mogelijk afhankelijk zijn van het buitenland."

Hij wijst erop dat China hele grote kolenvoorraden in het noorden van China heeft én dat het land in staat is om veel zon- en windenergie te produceren. "Dat maakt dat ze graag op kolen en hernieuwbare energie inzetten, en zo min mogelijk op gas."

Grote stappen op het gebied van klimaat

Ook wil China graag bijdragen aan de klimaatdoelstelling, zegt Schenderling. "De komende tien jaar willen ze de CO2-uitstoot met 7 tot 10% naar beneden brengen.” En hij verwacht dat dat gaat lukken: “Het is gebruikelijk voor China dat ze op het gebied van klimaat telkens net iets beter presteren dan ze beloven.” Dat heeft ook intrinsieke redenen: “Zo hebben ze veel last gehad van luchtvervuiling in de grote steden."

Het maakt dat we niet zuiver positief of negatief naar de inspanningen van China op klimaat kunnen kijken, zegt Schenderling. "Zo hadden ze bij de enorme inzet op kolen ook kunnen kiezen voor gas. Dat was een veel goedkopere en schonere manier geweest om de uitstoot te kunnen verminderen."

Paul Schenderling

Econoom

"We moeten ons bewust zijn dat China een dubbelspel speelt."

Goedkope zonnepanelen

Ook geeft China veel staatssteun aan de productie van zonnepanelen. Daar profiteren we in het Westen van, omdat we goedkoop zonnepanelen kunnen installeren. Maar ook dat verhaal heeft twee kanten, zegt Schenderling. Zo zijn Europese industrieën er aan onderdoor gegaan.

Ook in Nederland voelen we die gevolgen: "Wij hebben de eerste producent van circulaire zonnepanelen ter wereld. Dat is een technologisch hoogstandje. Maar het bedrijf is amper open of lijdt al grote verliezen, omdat ze niet kunnen concurreren met die goedkope Chinese panelen."

Het is oneerlijke concurrentie, vindt de econoom: "China duikt onder de kostprijs door middel van staatssteun, maar ook omdat ze vaak nog met kolengestookte centrales produceren en vaak arbeiders minder betalen." Ook daar zit een tegenstrijdigheid in op het gebied van klimaat: “Het maken van die zonnepanelen, maar bijvoorbeeld ook elektrische auto’s, is door het gebruik van kolen nog erg vervuilend."

Concurrentie moet eerlijker

Die concurrentie moet eerlijker, vindt de econoom. Volgens hem kunnen we daar zelf ook wat aan doen door eisen te stellen aan de producten die we importeren. Bijvoorbeeld door belasting te heffen op producten waarbij geen leefbaar loon is betaald: "Dat maakt het ook acceptabeler als er een bepaalde industrie in Europa zou verdwijnen."

Zo staat de Europese auto-industrie zwaar onder druk: “Je kan je afvragen of het geen strategie is van China om Europese industrieën eerst weg te concurreren met goedkope prijzen en vervolgens de prijzen te verhogen. Zo worden we nu al gechanteerd met zeldzame metalen.”

Dubbelspel

Op de huidige klimaattop in Brazilië wil China vooral klimaatleiderschap tonen. Tegelijk zet het land zich er neer als een ontwikkelingsland voor bijvoorbeeld klimaatfinanciering. "We moeten ons bewust zijn dat ze een dubbelspel spelen”, zegt Schenderling. We moeten die twee kanten telkens kritisch belichten en niet in de valkuil trappen. Behalve een klimaatagenda hebben ze ook een duidelijke geopolitieke agenda. En die is er deels op gericht om de Europese industrie vergaand te verzwakken, zodat ze later meer macht hebben over ons. Vandaar dat we die strategische autonomie serieuzer moeten nemen."

Daarbij wijst hij er ook op dat een kwart van de totale Chinese uitstoot te maken heeft met consumptiegoederen in het mondiale noorden, waaronder ook Nederland. "De uitstoot van China is voor een deel ook onze eigen verantwoordelijkheid vanwege de vele spullen die we vanuit China importeren. Dat zou je minder vaak kunnen doen."

Dit maakten we ook

• Hoe een fietslampje voor Paul Schenderling staat voor alles wat er misgaat in onze economie

  Hoe een fietslampje voor Paul Schenderling staat voor alles wat er misgaat in onze economie

• Kan China jouw zonnepanelen op afstand uitzetten met een 'kill switch'?

  Kan China jouw zonnepanelen op afstand uitzetten met een 'kill switch'?