Zijn we in de coronacrisis te hard geweest voor elkaar?

Kwart van de Nederlanders maakte ruzie over corona

Wat heeft de coronacrisis gedaan met onze relaties? Uit onderzoek van DIT en DataIM blijkt dat 25% van de Nederlanders ruzie heeft gehad met familie, vrienden of kennissen over het coronavirus en/of een corona-gerelateerd onderwerp. Niet alle ruzies werden bijgelegd: van de ondervraagden zegt 9% dat ze een of meerdere contacten zijn kwijtgeraakt na een ruzie over corona.

Het merendeel van de ruzies ging over vaccineren: 72% van de ondervraagden die een conflict hadden, discussieerden over het al dan niet nemen van een coronaprik. Ook waren de coronamaatregelen (58%), de ernst van het virus (44%) en complottheorieën (40%) onderwerpen waarover gediscussieerd werd.

Uit het onderzoek blijkt bovendien dat veel Nederlanders door de coronapandemie anders zijn gaan denken over hun familie, vrienden en kennissen. Een kwart van de ondervraagden zegt dat ze een deel van hen nu als 'minder verstandig' zien. Dat gevoel heerst vooral onder jongeren (34%). 65-plussers zijn milder; slechts 16% van de senioren is anders gaan denken over hun naasten. 

Hoe kijken we nu op die periode terug? Hadden we anders met elkaar om moeten gaan? In de coronakloof-special van Dit is de Kwestie (EO) ging Tijs van den Brink in gesprek met drie mensen die ieder op hun eigen manier zijn geraakt in de coronacrisis: Willem, Carolien en Arianne. 

Willems ruiten werden ingegooid door coronaskeptici: 'Dit staat voor een gevaarlijke ontwikkeling in de maatschappij'

Willem Groeneveld, journalist voor de Groningse stadsblog Sikkom, schreef tijdens de pandemie kritische artikelen over complottheorieën. Dat kwam hem duur te staan: in augustus 2021 gooiden twee mannen molotovcocktails door de ruit van zijn woning.

Willem vertelt over het moment dat de brandbommen door zijn raam vlogen, rond 2 uur ’s nachts. ‘’Ik lag samen met mijn vriendin in bed, we hoorden allebei het glas rinkelen. Zij schrok wakker, ik was nog half wakker. Ik spring m’n bed uit, neem de trap naar beneden en ik loop de hoek om. De rook komt me tegemoet… en ik zie de vlammen in de hal.’’ De politie nam de zaak hoog op: ‘’We moesten diezelfde dag ook onderduiken, dus we zijn weggehaald uit huis. We zijn naar een andere locatie gebracht.’’

De daders van het incident, een 31-jarige man uit Veenhuizen en een 33-jarige Groninger, zijn inmiddels veroordeeld voor poging tot moord. Ze hebben beiden vijf jaar gevangenisstraf en tbs met voorwaarden gekregen.

Willem blikt terug op de nasleep van het incident. ‘’Die jongens hebben ons leven op het spel gezet én hun eigen leven weggegooid. Gek gemaakt door bekende onruststokers en complotverspreiders, gelegitimeerd door politici die journalisten wegzetten en vuurtjes aanwakkeren voor electoraal gewin. Die krachten zorgen ervoor dat mensen radicaliseren.'' 

''[De daders] zijn compleet gehersenspoeld, bleek uit het politieonderzoek. Ze zijn slachtoffer van kwade tongen en van hun eigen beperkte mogelijkheden om dat niet te doorzien. Deze zaak is groter dan het leed dat mij en mijn vriendin is aangedaan. Het staat voor een gevaarlijke ontwikkeling in de maatschappij.’’

In Dit is de Kwestie (EO) vertelt Willem Groeneveld meer over de aanslag op zijn woning. Kijk het fragment terug: 

Carolien vereenzaamde door coronacrisis: 'Ze vonden me een wappie'

Carolien verloor tijdens de coronacrisis niet alleen haar vrijheid, maar ook haar vriendinnen. Daarbovenop kwam de band met haar gezin onder druk te staan. Carolien denkt dat de media een van de hoofdschuldigen is van die breuken. Ze schrijft een brief aan Tijs van den Brink, EO-presentator van o.a. Op1:

Beste Tijs,

In 2020 werd ik met een schok wakker uit de droom van een democratisch en vrij Nederland. Beetje bij beetje werd me duidelijk dat corona werd gebruikt voor een andere, wellicht politieke agenda.

Ik heb een vriendinnengroep van vijf vrouwen uit de studententijd. We hadden al meer dan dertig jaar leuk contact. Ze werkten bij de overheid, dus ze ‘waren’ de overheid. De communicatie werd steeds aanvallender en is uiteindelijk geëindigd met: 'loop jij maar achter je fascisten aan'. Dit was het einde van onze vriendschap, die voor mij in mijn leven heel erg belangrijk was.

Maar wat ik het allerergst vind op persoonlijk vlak, is het volgende. Ik ben als moeder veranderd. En dit heeft enorme impact op mijn kinderen en relatie gehad. Ik werd een ‘wappie’ in hun ogen. Alles wat ik je nu vertel, Tijs, neem ik je kwalijk. Jij hebt als journalist bijgedragen aan de polarisatie. En dit heeft enorm doorgewerkt in vriendengroepen en families."

Carolien is kritisch, maar wil ook met Tijs in gesprek. De twee ontmoeten elkaar daarom in een park. Daar licht ze haar brief toe: ‘’Mijn rol als moeder veranderde compleet. Thuis was er een moeder die opeens heel kritisch werd, die nachtenlang met andere mensen zat te onderzoeken, die op Twitter helemaal losging. Een heel ander type moeder dan ik eigenlijk was. En, ik als moeder werd mede door de media weggezet als ‘wappie’. Ja, dan sta je opeens toch wel heel alleen."

In Dit is de Kwestie gaat Tijs van den Brink met Carolien in gesprek over zijn rol bij het creëren van de coronakloof. Kijk hier:

Ariannes broer wantrouwde maatregelen, maar overleed aan corona: ‘Ik had hem liefdevoller moeten benaderen’

De een bestempeld als ‘snappie’, de ander als ‘wappie’: Arianne en haar broer John werden door de coronacrisis uit elkaar gedreven. Nu is het te laat om het goed te maken.

In Dit is de Kwestie (EO) deelt Arianne haar verhaal. Ze had altijd een goede band met haar broer, tot de overheid de eerste coronamaatregelen invoerde. Arianne volgde de adviezen en liet zich vaccineren, maar John was kritisch. “Hij zei: ‘De overheid is bezig om ons klem te zetten. Al die dingen die ze nu doen, die avondklok, dat wordt allemaal ingezet zodat we niet naar elkaar toe kunnen. Het is allemaal bedoeld om ons stil en monddood te maken, zoals Hitler dat ook heeft gedaan.” Dat wantrouwen werd steeds groter, tot verbazing van Arianne: “Hij werd steeds bozer op de maatschappij, op de wereld. (…) Na een tijdje was hij overtuigd dat corona helemaal niet bestond.’’

Arianne kon de boosheid van haar broer maar moeilijk verdragen. Ze vertelt: ‘’Iedereen mag van mij denken wat ‘ie wil, daar heb ik helemaal geen probleem mee. Maar als iemand je een op een agressieve manier wil overtuigen van je gelijk… Daar heb ik een hekel aan.’’ Arianne en John hadden steeds minder contact.

Toen testte John positief op het coronavirus. Hij bleef sceptisch. “Ik heb hem toen gebeld om te vragen hoe het met hem ging’’, vertelt Arianne. ‘’Hij zei: ‘Arie, het is maar een griepje, hè.’ Hij was een beetje bozig.”

Maar de situatie werd er niet beter op. “Een paar dagen later heb ik hem weer gebeld. Toen zei hij: ‘Het valt me vies tegen. Ik ben echt heel erg ziek.’ Een dag later kreeg ik een Messenger-bericht van een vriend van John. Hij zei dat hij mijn broer niet te pakken kreeg. Toen heb ik de ambulance gebeld en ben ik gelijk van Eindhoven naar Rosmalen [Johns woonplaats, red.] gereden.’’

Haar broer bleek in kritieke toestand te verkeren. ‘’Ik zal het nooit vergeten, het is een traumatische ervaring. Om je broer te zien liggen daar, dat grote lichaam, waar ze alles aan doen en dat compleet niet meewerkt…’’

John overleed aan de gevolgen van het coronavirus. “Ik ben heel boos op hem geweest’’, geeft Arianne toe. ‘’Ik heb zelfs op Facebook geschreven: ‘K*twappie, had je gewoon laten vaccineren.’ Ik wil niet zeggen dat dat zijn leven had gered, maar ik denk wel dat hij een betere kans had gehad.”

Neemt Arianne het zichzelf kwalijk dat ze in de coronatijd afstand nam van haar broer? Arianne denkt even na. ‘’Met de wetenschap van nu… Ik had hem waarschijnlijk liefdevoller moeten benaderen. Ik denk dat ik in die tijd moe werd van zijn gedachtegang en daar niet goed op heb gereageerd. Ik denk zeker dat ik meer had kunnen doen.”

In Dit is de Kwestie (EO) vertelt Arianne meer over de rouw om haar broer. Kijk het hele fragment terug:

De tweedelige coronakloof-special van Dit is de Kwestie (EO) is nu terug te zien:

In Dit is de Dag (EO) werd de coronakloof ook uitgebreid besproken. Hoe is de coronakloof ontstaan? En is er vandaag de dag nog steeds sprake van een coronakloof? Beluister de hele uitzending als podcast:

• Hebben de media bijgedragen aan de coronakloof in de samenleving?

  Hebben de media bijgedragen aan de coronakloof in de samenleving?

• Corona nog altijd splijtzwam binnen vrienden en families: hoe lossen we dat op?

  Corona nog altijd splijtzwam binnen vrienden en families: hoe lossen we dat op?