Radio, zaklamp en contant geld
Is er kans op een derde wereldoorlog?
22 februari 2024 · 11:03
Update: 3 juli 2024 · 18:06
In gesprek met
"Je géén zorgen maken om een oorlog is naïef."
"We staan er niet goed voor."
"Ik ben niet bang, maar ik ben ook niet gerust."
"We weten dat er iets aan staat te komen, maar we benoemen het niet."
"Negatief nieuws over oorlog houdt me letterlijk wakker."
In het kort
"De samenleving moet zich voorbereiden op het onverwachte", zei de Nederlandse NAVO-admiraal Rob Bauer. Ook de president van Belarus roept op om "zo goed als mogelijk voorbereid" te zijn. Is die bezorgdheid terecht? En zo ja, wat betekent dit voor Nederland?
Wat denk jij?
Heb jij voorbereidingen getroffen voor als er een oorlog uitbreekt?
Dit is de situatie
Komt er een derde wereldoorlog?
De oorlog in Oekraïne met Rusland is inmiddels ruim twee jaar aan de gang. Toen de oorlog begon, schrokken veel mensen in Europa, en dus ook in Nederland. Een oorlog op ons eigen continent! Inmiddels lijkt die eerste schrik weer een beetje weggezakt, maar als het aan de Nederlandse NAVO-admiraal Rob Bauer ligt, is dat onterecht. Volgens hem kan die oorlog het lot van de wereld bepalen en worden we geconfronteerd met de gevaarlijkste wereld die we in tijden hebben gezien. "We gaan van een tijdperk waarin alles planbaar en voorspelbaar was naar een tijdperk waarin alles op elk moment kan gebeuren. Een tijdperk waarin we dus het onverwachte moeten verwachten", zei hij woensdag 17 januari op een NAVO-top in Brussel.
Dit komt volgens Bauer omdat deze oorlog gaat over "Rusland die bang is voor iets wat veel krachtiger is dan welk fysiek wapen op aarde dan ook: democratie", zo zei hij. "Als mensen in Oekraïne democratische rechten kunnen hebben, dan zullen mensen in Rusland daar binnenkort ook naar verlangen." En dat kan grote gevolgen hebben.
De legertop van Zweden waarschuwde eerder al dat het land zich moet klaarmaken voor oorlog. De autoriteiten wilden hiermee de bevolking paraat maken.
Een onheilspellende boodschap
Ook in het Oosten wordt er gepraat over oorlog. Poetins bondgenoot, de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko, noemt de bezorgdheid over een derde wereldoorlog gerechtvaardigd. Hij roept op om "zo goed als mogelijk voorbereid" te zijn op een confrontatie.
Dit is de discussie
Onverwachts of politieke keuze?
Veel Nederlanders maken zich zorgen dat er een derde wereldoorlog komt. En die zorgen nemen flink toe: in 2022 maakte 38% van de Nederlanders zich daar enorm druk om, dit jaar is het alweer 56%. Dat blijkt uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek (NVO). Is die angst terecht?
Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen, snapt het volledig dat mensen bang zijn voor een oorlog. Dat zegt hij in Dit is Nederland (EO):
“Ik begrijp dat helemaal. Als je kijkt wat er gebeurt in Oekraïne, het feit dat Rusland voortdurend dreigt naar de NAVO, dan is dat logisch. [...] Je géén zorgen maken om een oorlog is naïef. Het hangt er helemaal vanaf hoe die oorlog zich gaat voldoen en hoe die tot uitdrukking komt. Maar dat je een beetje bang bent hiervoor, dat is wel logisch. Ik vrees dat zelf ook, maar ik lig ook weer niet te sidderen in m’n bed. Zo is het nou ook weer niet.”
Dat Nederland ook betrokken wordt bij die oorlog, vermoedt De Wijk niet. Maar áls ze in ons land iets willen bereiken, zal het eerder een vorm van ontregeling zijn:
"Ik denk niet dat ze dan met tanks vanuit Rusland op komen rollen naar Den Haag of Amsterdam. Maar dan zullen ze proberen het land te ontregelen. En hoe kan dat nou beter dan door bijvoorbeeld het internet plat te leggen? Dus daar moet je dan rekening mee houden."
Ruslandkenner Wierd Duk houdt het zeker niet voor onmogelijk dat Rusland een atoombom gooit op Europa, misschien zelfs in Nederland. De Russen zullen dat wellicht niet snel doen - ze weten tenslotte dat ze snel een tegenaanval zullen krijgen - maar als het Westen de Russen blijft uitlokken, kán het een keer fout gaan. Hij vertelt in Dit is Nederland (EO):
"Ik ben niet bang voor een oorlog, maar ik ben ook niet gerust. (…) De uiterste consequentie waarmee de Russen dreigen is een atoombom op Rotterdam, of elders. Als Rusland dat doet, krijgen ze de hele NAVO op hun dak en dan bestaat Rusland bij wijze van spreken snel niet meer, dat weten ze heel goed... Maar wij blijven nu maar wapens sturen, stimuleren Oekraïners om te vechten, en denken dat Poetin terug zal schrikken. Wat nou als Poetin op een zeker moment toch wél een bom gooit? Dan zit je op een enorm escalatieniveau."
Volgens oud-commandant Mart de Kruif zit er zeker een kern van waarheid in de onheilspellende boodschap van Loekasjenko, maar wordt die boodschap nu anders ontvangen vanwege de oorlogen in Oekraïne en Israël, zegt hij in Dit is de Dag (EO):
"Dit is niet zo nieuw. In een rapport uit 2017 staat al dat we ons moeten voorbereiden op de ‘worst case’ en op veel onzekerheid in deze wereld. Dus het is niet zo nieuw, maar het wordt nu anders ontvangen. (...) We weten dat er iets aan staat te komen, maar we benoemen het niet, en als het er is schrikken we ervan. Dan heb je het gevoel dat alles je overkomt.”
Volgens De Kruif is die onderstroom van angst en onzekerheid al langer aanwezig in de maatschappij. Vooral bij de jeugd, die nooit iets anders kenden dan vrede en vrijheid. De houding van het Westen is daarom anders dan die van Poetin, zegt De Kruif.
“Als we in het Westen iets willen bereiken, beginnen we altijd met politieke en economische middelen. Als het niet anders kan gebruiken we militair vermogen. En terecht. Maar voor Poetin is het gebruik van zijn militaire vermogen om zijn doelen te bereiken een volstrekt legitiem middel. En dat is ontzettend gevaarlijk, want dan begin je altijd in het Westen op achterstand. Dat maakt het onverwacht."
Emeritus hoogleraar Henk Overbeek staat er net iets anders in. Volgens Overbeek is het optreden van Poetin niet onverwacht. Het heeft te maken met politieke keuzes en de geschiedenis van Rusland, zegt Overbeek.
"De overheid heeft sinds de jaren 90 eigenlijk alles op zijn beloop gelaten. We zijn erg met onze neus op de feiten gedrukt tijdens de pandemie. Alle publieke voorzieningen lopen op hun laatste benen, en bij defensie is dat misschien nog wel erger. We staan er niet goed voor.”
“Het optreden van Poetin is voorspelbaar. Ook zijn voorgangers hebben aangegeven dat het toetreden van Oekraïne tot de NAVO een rode lijn is, die ze niet zullen accepteren. Onverwacht kan het dus ook niet zijn.”
Beiden zijn het erover eens dat er strategisch iets moet veranderen in Europa. We moeten werken aan het industriebeleid, maar ook aan de mentale weerbaarheid van de bevolking.
“Er moet een mentale weerbaarheid komen in een wereld die wat minder maakbaar is. We moeten heel goed kijken wat de komende tien jaar op ons afkomt. Misschien moeten politici wel zeggen ‘de komende tien jaar gaan niet zo leuk zijn, maar het is wel nodig’. Men verwacht van onze politieke leiders een antwoord.”
“We hebben in het Westen geen strategisch industriebeleid. We zijn niet in staat om snel op te schalen. Daar moeten we over nadenken. Wat kunnen we bijvoorbeeld in Europa produceren op welk tijdstip en wie gaat wat wanneer doen? Dat kan veel efficiënter dan nu. Maar het moet wel gebeuren.”
Wat denk jij?
Maak jij je weleens zorgen om een derde wereldoorlog?
Luister onze podcast
Meer weten over dit onderwerp? Luister hieronder naar de podcast van Dit is de Dag (EO), waarin presentator Joram Kaat in gesprek gaat met oud-commandant Mart de Kruif en emeritus hoogleraar Henk Overbeek.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenWat vinden jullie?
'Oorlogsnieuws houdt me letterlijk wakker'
Zijn wij in Nederland bang dat Rusland binnenvalt en/of dat we verstrikt raken in een oorlog? Wij vroegen het aan ons WhatsApp-panel. Een paar van die reacties lees je hieronder.
"Negatief nieuws over oorlog houdt me letterlijk wakker. Daarom kijk ik geen journaal en andere nieuwsberichten."
"Als Poetin als een kat in het nauw komt weet ik niet waartoe hij in staat is… En dan vrees ik voor het meest voor (de haven van) Rotterdam."
Bang zijn helpt sowieso niet. Als Rusland een NAVO-land aanvalt heeft het een groter probleem dan wij.. En bij een kernoorlog zijn er alleen verliezers. Dus zie ik dat niet zomaar gebeuren.
Ik ben niet bang voor een aanval van Rusland, want de NAVO is een geduchte tegenstander. Daarbij: China spioneert ook en brengt nepnieuws, net als Rusland. Volgens mij zijn zij nog gevaarlijker.
Ik ben niet bang voor de spanningen die er zijn in de wereld, omdat God regeert en zal bijstaan als het moeilijk wordt.
Wil jij ook meepraten over actuele onderwerpen en je mening laten horen? Meld je dan aan voor het DIT-WhatsApp-panel door op het blokje hieronder te klikken. Je WhatsApp-applicatie opent dan automatisch. Stuur 'DIT AAN', en je bent aangemeld!
Meer van DIT
Dit maakten we ook:
Moet jij je voorbereiden op een wereldoorlog of een enorme ramp?
Willen we nog vechten als er oorlog komt? 'Bij een echte dreiging, zullen Nederlanders opstaan'
