Multimiljardair Elon Musk haalt uit naar Europese politiek: ‘Hij heeft te veel macht’
8 januari 2025 · 16:00| Leestijd:12 min
Update: 14 januari 2025 · 12:56
In dit artikel aan het woord
"Waar de media falen, is Musk ingesprongen."
"Hij heeft te veel macht en invloed op een plek die niet democratisch verkozen is."
In het kort
Elon Musk heeft zijn vizier gericht op de Europese politiek. Hij noemt de Duitse bondskanselier Olaf Scholz een "tiran" en heeft het over "de Engelse tirannieke regering". Waar is Musk mee bezig? En is het gevaarlijk wat hij als rijkste man ter wereld doet, of is het juist verfrissend en breekt het wat open?
We zijn benieuwd naar jouw mening!
Vind jij het oké dat miljardairs als Elon Musk iets zeggen over buitenlandse politiek?
Elon Musk haalt uit naar Duitse en Britse politiek
"De Alternative für Deutschland is de enige partij die Duitsland nog kan redden!", "Amerika zou het Britse volk moeten bevrijden van hun tirannieke regering", en "de Duitse bondskanselier Olaf Scholz is een tiran en moet opstappen".
Het zijn zomaar drie uitspraken van Elon Musk over de Europese politiek. Sinds hij een rol heeft gekregen in de toekomstige Trump-regering lijkt Musk de aanval geopend te hebben.
Duitsland
Onze oosterburen maken zich zorgen om de acties van de techmiljardair. Hij is naast baas van social mediaplatform X ook eigenaar van elektrische autofabrikant Tesla en daarmee verantwoordelijk voor duizenden banen in Duitsland. In eerste instantie werd verwacht dat de verkiezingen in Duitsland, die gepland staan op zondag 23 februari, een tweestrijd zouden worden tussen de sociaaldemocraten van huidig bondskanselier Olaf Scholz en de christendemocraten van Friedrich Merz. Die laatste zou de grootste kans maken. Musk steunt nu openlijk de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).
Dagen later plaatste de conservatieve krant Welt een opiniestuk van Musk. Daarin zei hij dat Duitsland "aan de rand van de economische en culturele ineenstorting" staat. AfD zou de laatste hoop zijn voor het land. Dit opiniestuk zorgde voor veel ophef.
Engeland
En de techmiljardair heeft ook het een en ander te zeggen over de Britse politiek. Onder andere Keir Starmer, de huidige premier van het Verenigd Koninkrijk, moet het ontgelden.
Dat komt allemaal door het nieuws dat er geen landelijk onderzoek komt naar de bendes van overwegend Brits-Pakistaanse mannen die decennialang honderden, mogelijk duizenden, minderjarige meisjes hebben verkracht. Drie meisjes kwamen daarbij om het leven. Inmiddels staat de zaak in Engeland bekend als het 'Rotherham scandal'. Media berichten sinds 2011 over dit verhaal, maar autoriteiten keken jarenlang weg, onder andere omdat ze bang waren voor racist te worden aangezien. Namens de regering besloot de verantwoordelijke staatssecretaris Jess Phillips recent het verzoek om een landelijk onderzoek af te wijzen. Volgens Philips kunnen de zaken op plaatselijk niveau worden onderzocht.
Musk beschuldigt de Britse premier Keir Starmer, die destijds openbaar aanklager was, van nalatigheid en vindt dat hij moet aftreden. Sterker nog: hij hoort volgens hem in de gevangenis thuis. Starmer zegt juist meer daders te hebben vervolgd in die tijd dan ooit. Musk bekritiseert ook minister Jess Phillips omdat ze geen nieuw overheidsonderzoek naar de zaak wil: hij zegt dat ze ‘verkrachtingsgenocide’ goedpraat. Philips wordt verdedigd door slachtoffers en onderzoekers, die vinden dat ze zich inzet voor de bescherming van vrouwen en meisjes. Maar Musk eist strengere maatregelen en noemt de Britse regering "tiranniek".
Ook partijleider van Reform UK, Nigel Farage, krijgt het te verduren, al konden de twee het eerst goed met elkaar vinden.
Verder adviseerde Musk de Britse koning Charles om de regering te ontbinden en hij maakte grappen over rechters die volgens hem met twee maten meten. Op zijn account op X vraagt Elon Musk om een reactie op de stelling: 'Amerika moet het Britse volk bevrijden van zijn tirannieke regering'.
De vraag is hoeveel invloed de uitspraken van Musk daadwerkelijk gaan hebben op de Duitse en Engelse poltiek, maar er wordt door sommigen wel voor gevreesd.
Dit is de discussieIs het goed dat Elon Musk zich met de Europese politiek bemoeit?
Er klinkt dus veel kritiek op Musk, want waar bemoeit hij zich mee?
Maar is zijn bemoeienis echt zo gevaarlijk? Of moet mensen niet zo moeilijk doen: iedereen mag in het Westen toch gewoon zeggen wat hij of zij vindt?
Telegraafjournalist Wierd Duk ziet dat je de handelingen van Musk als verkiezingsinmenging kunt interpreteren. Hij wijst erop dat dit niet alleen uit de rechterhoek komt. In het verleden hebben mensen als Bill Gates en George Soros zich ook uitgelaten over welke politieke weg verstandig zou zijn voor Europa en het Westen, en die bevinden zich meer aan de linkerkant van het politieke spectrum. Duk was eerder al kritisch op die inmenging, vertelt hij. En hij is dan ook niet per se níét kritisch op Musk:
Wierd Duk
Journalist (De Telegraaf)"Waar de media falen, is Musk ingesprongen. Niet voor niets heeft hij na de verkiezingswinst van Trump gezegd: 'You are the media now'. X is de media. Dat is natuurlijk inderdaad voor een deel onwenselijk, omdat Musk een politieke agenda heeft. Maar hij snijdt tot nu toe thema's aan, zoals het misbruikschandaal in het Verenigd Koninkrijk en het doorbreken van het cordon sanitaire rond de AfD, waar ik het mee eens ben."
Veel mensen begrijpen niet echt welke rol Musk tegenwoordig speelt, denkt Duk. De X-baas ziet zichzelf volgens hem als een revolutionair en lijkt zich op te werpen als een soort alternatieve president van de Verenigde Staten. Hij is volgens Duk bezig met het eindigen van de cultuuroorlog die al jaren gaande is en die met de herverkiezing van Donald Trump een nieuwe dimensie heeft gekregen.
Voorstanders van de Make America Great Again (MAGA)-beweging hopen dat hun conservatieve idealen, zoals een vrije markt en vrijheid van meningsuiting, niet alleen in de VS maar ook internationaal worden omarmd en een belangrijk thema worden in verkiezingen wereldwijd.
Duk vindt het wel goed dat Musk bepaalde zaken aan de kaak stelt: zoals de kindermisbruikzaak waar de Telegraafjournalist zelf in 2017 al over schreef.
"Musk heeft afgelopen week een jarenlang kindermisbruikschandaal in Engeland, dat zowel door de politiek als de media in de doofpot werd gestopt, opengebroken. Daardoor woedt er nu wel een debat over één van de grootste schandalen in de westerse democratie. (...) Je kunt de media en de politiek in het Verenigd Koninkrijk verwijten dat ze veel te weinig aandacht hebben besteed aan een dergelijk schandaal waarbij duizenden meisjes zijn misbruikt, uit angst om voor racist te worden uitgemaakt. Want het ging hier om etnische gangs."
Dat Musk nu bepaalt waar de media het over hebben, komt volgens Duk omdat media tot nu toe voor een heel groot deel conservatie-nationalistische geluiden censureren.
"X heeft communitynotes. Daarin worden tweets van gebruikers die desinformatie zouden verspreiden gecorrigeerd. X wás gecensureerd voordat Musk het overnam, het is nu veel vrijer - er worden geen conservatievere meningen meer gecensureerd. Het pushen van bepaalde meningen door algoritmes is iets waar we nu mee te maken hebben en wat we nog niet hebben opgelost. Dat kán een probleem zijn voor onze democratie, maar daar hebben we nog niet voldoende over nagedacht. Maar: censuur is nooit de oplossing."
Geopolitiek analist bij The Hague Centre for Strategic Studies Paul Verhagen is principieel tegen de invloed van multimiljardairs in de politiek. Dat Musk nu dingen zegt over de politiek in Duitsland en Engeland, noemt hij verkiezingsinmenging.
Paul Verhagen
Geopolitiek analist bij The Hague Centre for Strategic Studies"We zijn gewend dat dit vooral uit landen als China, Iran en Rusland komt, maar men bemoeit zich met politiek voor politieke doeleinden. Hoe je hiernaar kijkt, hangt er vooral vanaf of je het eens bent met Musk. Instellingen moeten onafhankelijk kunnen werken van degene die daar controle over heeft. In het geval van X zie je dat er een hoeveelheid macht is geconcentreerd in één individu: Musk. Daar kun je je vraagtekens bij zetten. Vanuit mijn eigen politieke voorkeur is het geen goed idee, maar ook puur institutioneel is dit een probleem. (...) Musk heeft een spreekbuis die eigenlijk zonder precedent is."
Verder valt hem nog iets op:
"De groep die nu achter Musk staat is voornamelijk conservatief rechts. Zij hebben het altijd over eigen soevereiniteit, eigen grenzen en eigen landen. Waarom wil je dan dat een Amerikaanse miljardair, met een Zuid-Afrikaanse achtergrond, zich in jouw politiek gaat mengen? Als Soros dit deed, zouden mensen op hun achterste benen staan. Waarom voelen mensen zich nu ineens wél senang bij een media-elite? Want dat is Elon Musk, die 'maar even' het intellectuele debat gaat bepalen, óók. Dat is raar, dat dat nu ineens omdraait."
Verhoeven is het met Duk eens dat de kritiek op de Engelse media en politiek in dit geval terecht is, maar benadrukt dat het probleem met Musk is dat hij soms gewoon absurde dingen zegt. Volgens Verhagen krijg je met Musk dus het goede en slechte bij elkaar: ja, je krijgt innovatie, en af en toe zegt hij iets dat klopt. Maar het blijft gevaarlijk, stelt hij.
"Als je gelooft dat in de marktplaats van ideeën het beste idee bovendrijft; dat is pertinent niet het geval op X. Daar is namelijk ook sprake van algoritmes en bots die afbraak doen aan het idee van die vrijheid van meningsuiting, waar hij steeds mee paradeert. Hij heeft te veel macht en invloed op een plek die niet democratisch verkozen en verantwoord is, en die ook bijzonder weinig doet aan transparantie rondom het algoritme. Dat is een fundamenteel probleem, zeker als het van buiten je grenzen komt."
De media hebben altijd grotendeels bepaald welke onderwerpen belangrijk zijn en besproken moeten worden in de publieke en politieke sfeer.
"Dat is belangrijk voor een democratie, en dat wordt nu bepaald door Musk zelf. (...) Mijn probleem zit erin dat er voor iemand als Trump democratische manieren zijn om van hem 'af te komen', zoals met nieuwe verkiezingen of een impeachment. Voor Musk is het niet duidelijk hoe je hier democratisch mee omgaat."
Over één ding zijn Duk en Verhagen het eens: er moet meer regulering komen voor algoritmes, zodat er meer duidelijkheid komt over hoe die werken en hoe we daarmee om moeten gaan.
Meer weten?Luister Dit is de Dag terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat presentator Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek met Paul Verhagen, geopolitiek analist bij The Hague Centre for Strategic Studies en met Wierd Duk, journalist bij De Telegraaf. Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook- Dit is waarom christenen wel of niet op Trump stemden
Dit is waarom christenen wel of niet op Trump stemden
- Trumps overwinning gaat jou geld kosten: 'Zo'n vijfhonderd euro'
Trumps overwinning gaat jou geld kosten: 'Zo'n vijfhonderd euro'
