Embryo's kweken voor wetenschappelijk onderzoek: 'Je maakt leven om het vervolgens te vernietigen'
16 januari 2025 · 16:11| Leestijd: 5 min
Update: 16 januari 2025 · 17:29
In dit artikel aan het woord
"Als we embryo's mogen kweken voor onderzoek, worden ivf-behandelingen succesvoller."
"Je verbruikt embryo's, wat mij betreft menselijk leven, voor wetenschappelijk onderzoek."
In het kort
In Nederland is het verboden om embryo's te kweken voor wetenschappelijk onderzoek. D66 en VVD willen af van dat verbod en ze hopen dat ivf-behandelingen daardoor succesvoller worden. Hoe zit dit precies? En is het wel moreel juist om embryo's te kweken puur voor onderzoek?
Samenvatting van DIT artikel
D66 en VVD willen het verbod op het kweken van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek opheffen om ivf-succes te verbeteren. Nu is alleen onderzoek toegestaan bij overgebleven emrbyo's.
Embryoloog Sebastiaan Mastenbroek pleit voor het kweken van embryo's voor onderzoek om ivf-succes te verhogen, wat minder behandelingen kan vereisen. Theoloog Bert-Jan Heusinkveld keurt dit af, omdat embryo’s na gebruik worden vernietigd. Hij waarschuwt voor morele risico’s en mogelijke toepassingen buiten ivf, zoals het in de vingers krijgen van het proces van leven.
Wat denk jij?
Ben jij voor het kweken van embryo's voor wetenschappelijk onderzoek?
Aantal reacties: 0
D66 en VVD voor embryokweek voor wetenschappelijk onderzoek
Het verbod op het kweken van embryo's voor wetenschappelijk onderzoek moet verdwijnen, dat vinden Tweede Kamerleden Jan Paternotte (D66) en Harry Bevers (VVD). Zij dienden hiervoor een initiatiefwetsvoorstel in. Het doel: de slagingskans van ivf-behandelingen vergroten. Op dit moment slaagt 25%.
Wat is ivf?
In-vitrofertilisatie (ivf) is een vruchtbaarheidsbehandeling waarbij buiten het lichaam een embryo wordt gekweekt.
Klinisch embryoloog Sebastiaan Mastenbroek legt het bij Dit is de Dag (EO) uit. "Je begint met een eicel en een zaadcel, die breng je bij elkaar. Dan leggen we dat enkele dagen in een soort kweekvloeistof. En dan ontwikkelt het embryo zich van twee naar vier naar acht cellen. En uiteindelijk naar ongeveer honderd cellen op dag vijf. Dan kiezen we een embryo uit en die plaatsen we in de baarmoeder."
Tot een leeftijd van 43 jaar krijg je drie ivf-behandelingen vergoed vanuit het basispakket. Wil je daarna nog een behandeling, dan kost dat duizenden euro's.
Embryo's mogen wel voor wetenschappelijk onderzoek gebruikt worden, maar dat mag alleen bij overgebleven embryo's die niet gebruikt worden door wensouders. Die embryo's zijn meestal een paar dagen oud en dat is al te oud voor goed onderzoek naar het begin van de bevruchting, zeggen Paternotte en Bevers.
Wat zijn wensouders?
Ouders die door middel van een ivf-behandeling een kindje proberen te krijgen.
Het is op dit moment dus verboden om embryo's te kweken puur voor wetenschappelijk onderzoek. Dat staat zo in de Embryowet uit 2002. In NRC staat dat de wet ervan uitging dat het kweekverbod tijdelijk zou zijn en zou worden opgeheven als er voldoende maatschappelijk draagvlak zou zijn. In de afgelopen decennia is de wet drie keer geëvalueerd. En de conclusie was dat het verbod eraf kon, maar dat is nog niet gebeurd.
Paternotte en Bevers zeggen tegen NRC dat dat politieke redenen heeft en dat het komt door verschillende kabinetten met confessionele partijen of doordat de verhouding in de Tweede Kamer anders was dan in de Eerste Kamer.
Maar daarnaast bleek uit onderzoek van het Rathenau Instituut in 2019 dat veel mensen het kweken van embryo's een gevoelig onderwerp vinden en ook bang zijn voor verdergaande stappen, zoals het sleutelen aan dna. Dat is volgens Bevers een andere discussie en ook Paternotte vindt dat je daar een aparte afweging bij moet maken. Maar hij noemt het een "bijkomend voordeel" als het onderzoek van gekweekte embryo's ook gelijk kennis oplevert over de ontwikkeling van erfelijke ziekten of chromosoomafwijkingen.
Dit is de discussieMag je embryo's kweken voor wetenschappelijk onderzoek?
Embryo's die 'overblijven' bij ivf-trajecten worden dus al voor wetenschappelijk onderzoek gebruikt. Maar embryo's speciaal voor onderzoek kweken mag niet. Moet die verruiming er komen? Klinisch embryoloog Sebastiaan Mastenbroek is voor.
"Ivf is maar één op de vier keer succesvol, uiteraard willen we die kans verbeteren. Zodat er uiteindelijk ook minder behandelingen voor nodig zijn. En daar is onderzoek voor nodig. Embryo's die we nu gebruiken voor onderzoek zijn vier, vijf dagen oud in hun ontwikkeling. Maar voor sommige vragen, zeker als je de bevruchting of de eerste dagen na de bevruchting wil bestuderen, kan je die embryo's niet gebruiken."
Het onderzoeken van embryo's voor wetenschappelijke kennis is volgens Mastenbroek al breed geaccepteerd in de Nederlandse samenleving, want dit gebeurt ook bij ivf.
"In Nederland worden ongeveer 70.000 embryo's gemaakt voor ivf-behandelingen. Uiteindelijk leidt dat tot ongeveer 5.000 kinderen. Op dit moment wordt 1 op de 30 kinderen geboren in een IVF. Dus het op die manier gebruiken van embryo's is dus breed geaccepteerd."
Mastenbroek vindt dat het wetsvoorstel niet heel veel afwijkt van wat nu al gebeurt en denkt zelfs dat het bij kan dragen aan minder gekweekte embryo's.
"De verruiming waar het nu om gaat is dat je dus ook embryo's voor het onderzoek mag maken. En dat gaat, zeker ten opzichte van de aantallen die ik net noemde, maar om een klein aantal embryo's per jaar. En als dat uiteindelijk succesvol is en de behandelingen succesvol worden, kun je dat enorme aantal embryo's die we per jaar nu maken ook omlaag brengen."
Dat wetenschappers de slagingskans van ivf willen vergroten, snapt theoloog en medisch-ethicus Bert-Jan Heusinkveld. Hij vindt het doel op zich goed, maar vraagt zich af of het middel geschikt is.
"Als je voor embryokweek kiest, laat je een bevruchting plaatsvinden met het doel niet het leven te laten leven, maar onderzoek te doen om techniek te verbeteren. Dat is eigenlijk een verbruikend onderzoek. Dat betekent dat het embryo niet zal uitgroeien tot een menselijk leven. Je gebruikt het leven en je gaat het vernietigen, dat weet je eigenlijk zeker. Dus ik zeg daarin 'nee'. Een embryo is wat mij betreft een mens."
Het gaat nu vooral over ivf, maar Heusinkveld vermoedt dat de kweek van embryo's ook voor andere onderzoeken gebruikt gaat worden. En hij maakt zich nog ergens zorgen over:
"Het gaat ook over de maakbaarheid van het leven en het in de vingers willen krijgen van het proces van het ontstaan van leven. Terwijl ik denk: dat is verborgen en wonderlijk. Als je het ontstaan van leven kan garanderen is de volgende stap een gezond kind krijgen. Het is logisch dat we graag een gezond kind krijgen, maar het verbruik van embryo's daarbij is denk ik een stap te ver."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister Dit is de Dag terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek met klinisch embryoloog Sebastiaan Mastenbroek en theoloog en medisch-ethicus Bert-Jan Heusinkveld. Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook- Eicellen invriezen: betaalt je baas daar straks voor?
Eicellen invriezen: betaalt je baas daar straks voor?
- Moet de overheid jou stimuleren kinderen te krijgen?
Moet de overheid jou stimuleren kinderen te krijgen?
