Kan je te duur zijn voor de zorg? Zo werkt het Nederlandse zorgstelsel

Hoe werkt je zorgverzekering?

Stel je voor, je gaat naar de huisarts. Na je bezoek krijg je dan geen factuur mee. Maar ga je naar de tandarts, dan mag je achteraf een paar tientjes pinnen. Hoe zit dat?

Zowel de huisarts als de tandarts kosten geld. Het verschilt alleen wie de rekening betaalt. De huisarts is onderdeel van je basisverzekering. Dat is een verplichte zorgverzekering, die iedereen in Nederland heeft. De overheid bepaalt elk jaar wat er in het basispakket zit. Als bepaalde zorg in je basisverzekering zit, betaal je die dus via je zorgverzekering. De tandarts zit niet in het basispakket, dus die kosten moet je zelf betalen.

Er zijn wel kanttekeningen bij die regel. Bijvoorbeeld het eigen risico. Dat is het deel van de zorgkosten dat je zelf betaalt. Pas als je meer kosten hebt dan je eigen risico, wordt dat extra bedrag vergoed vanuit je verzekering. Je mag zelf bepalen hoe hoog je eigen risico is, maar die is altijd minimaal 385 euro. Sommige zorg, zoals je huisarts, valt niet onder het eigen risico en wordt dus altijd vergoed.

Je kan zelf invullen hoe je zorgverzekering eruitziet door een aanvullende verzekering af te sluiten. Dat is optioneel. Dan betaal je iets meer per maand, maar worden ook bijvoorbeeld je tandartskosten vergoed. Je kan zelf kiezen voor welke zorg je een aanvullende verzekering wil afsluiten.

Er zijn ook verschillende polisvormen: natura en restitutie. Bij een naturapolis wordt alleen zorg vergoed via zorgaanbieders waarmee jouw zorgverzekeraar een contract heeft. Bij een restitutiepolis kan je bij alle zorgaanbieders terecht. Vaak betaal je iets meer voor die laatste optie. Je kan ook kiezen voor een combinatiepolis, die de twee mogelijkheden combineert.

Recht op zorg

Iedereen die in Nederland woont of werkt, heeft recht op zorg uit het basispakket. Dat is vastgelegd in de Zorgverzekeringswet (Zvw). Daarin staat dat iedereen recht heeft op dezelfde zorg. Ongeacht je gezondheid, leeftijd en leefwijze. Iedereen betaalt ook mee aan die zorg via premies en belastingen.

Er is een aparte wet voor mensen die levenslang, dag en nacht, zorg of toezicht nodig hebben: de Wet langdurige zorg (Wlz). Deze wet geldt voor mensen die vaak niet zelf hulp kunnen inroepen. Als je recht hebt op Wlz, krijg je je hele leven lang zorgverlening. Die wordt betaald door de overheid en een eigen bijdrage.

Als je een lichtere lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking hebt, kan je aanspraak maken op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Die ondersteuning helpt mensen met thuis wonen en meedoen in de samenleving. Denk aan dagbesteding, huishoudelijke hulp of opvang bij huiselijk geweld. Cliënten kunnen deze hulp aanvragen bij de gemeente.

Er zijn aparte regelingen vastgelegd in de Jeugdwet. Via die wet krijgen families hulp bij opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen. Gemeentes zijn verplicht om op tijd passende hulp te bieden aan jongeren. Dat wordt gefinancierd door de overheid.

Te duur voor de zorg

Het Nederlandse zorgstelsel werkt goed, maar vooral als je binnen de lijntjes kleurt. Wat nou als je experimentele medicijnen wil proberen? Of als je een kind hebt met een zware, chronische aandoening? Het kan al snel ingewikkeld worden.

Medicijnen zijn duur. Daarom heeft de overheid besloten alleen sommige medicijnen te vergoeden. Het Zorginstituut Nederland bepaalt welke medicijnen 'waardevol' genoeg zijn. "Als mensen heel erg ziek zijn, mag een medicijn 80.000 euro kosten per gewonnen levensjaar in goede gezondheid", vertelt hoogleraar Marcel Canoy van het Zorginstituut in Dit is de Kwestie (EO).

Wat nou als jouw medicijn te duur is? Dat overkwam Suzanne. Lees haar verhaal hier:

• Suzanne (43) is ongeneeslijk ziek: ‘Ik wil nog zoveel mogelijk van mijn kinderen meemaken’

  Suzanne (43) is ongeneeslijk ziek: ‘Ik wil nog zoveel mogelijk van mijn kinderen meemaken’

Ook op andere manieren kan je "te duur" zijn voor de zorg. Onderzoekscollectief Spit ontdekte dat steeds meer zorginstellingen mensen met complexe problemen weigeren. Dat gaat om patiënten met een VG7-indicatie: een verstandelijke beperking en grote gedragsproblemen. De reden? Zorgkosten voor deze patiënten zijn te hoog.

Zorginstellingen zouden jaarlijks miljoenen verliezen aan deze VG7-patiënten. Elke patiënt kost namelijk geld. Denk bijvoorbeeld aan medicatie en huur, maar ook loonkosten van individuele begeleiding. Zorginstellingen krijgen een vast bedrag van de overheid om die kosten te betalen. VG7-patiënten kosten meer dan de toelage die zorginstellingen krijgen, waardoor ze steeds geweigerd worden.

Je zorgbehoeftes kunnen dus inderdaad "te duur" zijn. Ook al heb je officieel recht op allerlei soorten zorg, in de praktijk blijken daar toch grenzen aan te zitten.

Dit maakten we ook

• Hoeveel geld is een mensenleven waard? '80.000 euro per jaar'

  Hoeveel geld is een mensenleven waard? '80.000 euro per jaar'

• Kunnen we de zorg straks nog wel betalen? 'Mag geen cent kosten'

  Kunnen we de zorg straks nog wel betalen? 'Mag geen cent kosten'