600 arme gezinnen krijgen 150 euro per maand extra, maar is dat eerlijk?

Dit is de situatie

Zaanstad, Tilburg en Amsterdam starten experiment

Misschien heb je het meegekregen in het nieuws: in Zaanstad, Tilburg en Amsterdam gaan 600 huishoudens met een bijstandsuitkering twee jaar lang maandelijks 150 euro extra ontvangen, zonder tegenprestatie. Dit project, Gewoon geld geven, wordt uitgevoerd door het Kansfonds en betaald door de Postcodeloterij. De eerste toelagen zijn al uitgekeerd in Zaanstad.

Het doel van het project is om te onderzoeken wat er gebeurt als mensen in armoede extra geld krijgen zonder voorwaarden. Eerdere experimenten in de VS, Canada, Scandinavische landen en Nederland toonden wisselende resultaten. Soms zochten mensen sneller een fulltimebaan en hadden ze minder gezondheidsklachten. Ook kinderen presteerden beter op school.

Waar wonen de meeste mensen in armoede?

800.000 mensen in armoede

Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau leven meer dan 800.000 mensen, onder wie 200.000 kinderen, in armoede in Nederland. Armoede leidt tot stress en gezondheidsklachten, en mensen in armoede leven korter en minder gezond. Zij kunnen wel gebruik maken van toeslagen en regelingen, maar die verschillen per gemeente en zijn vaak ingewikkeld, waardoor niet iedereen er gebruik van maakt.

De maandelijkse 150 euro extra heeft geen invloed op bijstand en toeslagen, omdat de gemeenten de 'giftendrempel' verhoogden. Berekeningen laten zien dat huishoudens met een bijstandsuitkering vaak honderden euro's per maand tekortkomen. Het Kansfonds hoopt met dit onderzoek de discussie over armoede en schulden aan te wakkeren. Op basis van eerder onderzoek verwacht het fonds dat deelnemers aan de proef de giften verstandig besteden, waardoor de stress bij hen zal afnemen.

Dit is de discussie

Hoe eerlijk is dit experiment?

Binnenkort krijgen 600 bijstandsgezinnen elke maand 150 euro extra. Zomaar, zonder dat ze daar iets voor terug hoeven te doen. Hoe eerlijk is dat voor de gezinnen die dat ook wel willen, maar het niet gaan krijgen?

Vanessa Umboh is oprichter van de stichting Stem Zonder Gezicht en zet zich in tegen armoede. Volgens haar is het goed dat er iets gebeurt om systeemverandering in gang te zetten. Alleen de manier waarop dat met dit onderzoek gebeurt, vindt ze niet de juiste, zegt ze in Dit is de Dag (EO). Het feit dat er aan het onderzoek ook een groep van 600 gezinnen meedoet die deze 150 euro niet krijgt, is volgens Umboh kwalijk.

"Ik vind het verdrietig dat we nog steeds moeten onderzoeken wat het voor mensen betekent als we ze tekort doen. 600 gezinnen krijgen twee jaar lang geld, maar die anderen dan? Daar heb ik wel moeite mee. Uit onderzoek is al gebleken dat mensen structureel 200 euro tekortkomen, dus volgens mij hoeven we dat niet meer te onderzoeken, maar moeten we de overheid op haar taken en verantwoordelijkheden aanspreken. We moeten mensen vragen wat ze nodig hebben en in de basis zorgen dat iedereen genoeg heeft."

0

0

0

0

0

0

Anna Custers, die als Lector Armoede Interventies eindverantwoordelijke is voor het onderzoek tijdens dit project, denkt daar anders over. Zij vindt wel dat het onderzoek veel kan toevoegen.

"Er is inderdaad al aangetoond dat de bijstand te laag is en dat het omhoog moet. We weten nu nog niet zo goed wat er gebeurt als je het straks verhoogt. Dat gaan we in het onderzoek dieper uitlichten. Gaan mensen meer tijd besteden aan hun kinderen? Zijn er inderdaad minder zorgen in het gezin?"

0

0

0

0

0

0

"We hopen met het onderzoek er ook aan bij te dragen dat we in de toekomst op een andere manier in gesprek gaan over armoede. Niet alleen in termen van economische uitruil: 'Als de bijstand omhoog gaat, gaat de armoede dan wel of niet naar beneden?' Nee, we gaan ook kijken wat het nou écht met mensen doet als ze meer geld tot hun beschikking hebben en zich niet elke dag zoveel zorgen hoeven te maken. Het is helaas nog steeds nodig, om tot bepaalde beleidsveranderingen te komen."

0

0

0

0

0

0

Naast haar twijfels over de opzet van het onderzoek, plaatst Umboh ook vraagtekens bij de hoogte van het bedrag.

"150 euro is een leuk bedrag, maar per week is dat maar 37,50 euro. Misschien kan je dan wel een cadeautje voor een kinderverjaardag kopen en net iets meer boodschappen, maar dan is die 37,50 euro ook wel weer op. Dus dit zal niet aantonen dat mensen daardoor zoveel lekkerder, makkelijker en geestverruimender door het leven gaan."

0

0

0

0

0

0

Volgens Custers is het bedrag hoog genoeg om goed te onderzoeken wat het effect is van zo'n extra uitkering.

"Ik denk dat je voor 150 euro een flinke tas boodschappen kan doen. We moeten dat niet minimaliseren, het is niet niks. Tegelijkertijd kan je het ook zo bekijken: als we bij 150 euro al effect zien, dan weten we ook dat alles daarboven een groter effect heeft. Dit is een soort minimumgrens."

0

0

0

0

0

0

Dit is het debat

Luister onze podcast

Ben je benieuwd naar het hele gesprek in Dit is de Dag (EO)? Luister hieronder naar de podcast, waarin presentator Jan Willem Wesselink in gesprek gaat met Vanessa Umboh, die zich als oprichter van de stichting Stem Zonder Gezicht inzet tegen armoede, en Anna Custers (Lector Armoede Interventies).

Dit maakten we ook

Antwoord quizvraag: In Caribisch Nederland, Curaçao en Sint Maarten heet de bijstand 'onderstand'. In België spreken ze van 'leefloon'.