Grote drukte bij inzage van oor­logs­ar­chief: studiezaal tot februari volgeboekt

Duizenden mensen weten donderdag het namenregister van verdachten uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) te vinden, dat sinds de ochtend doorzoekbaar is op de website oorlogvoorderechter.nl. "Het is hartstikke druk op de website", zegt een woordvoerster van het Nationaal Archief, dat het omvangrijke oorlogsarchief beheert. "We hebben vanmorgen een enorme wachtrij gehad met mensen die in de reserveringsmodule wilden komen." Inmiddels zijn ook dusdanig veel CABR-stukken aangevraagd dat de studiezaal van het archief in Den Haag tot begin februari vol zit, laat zij weten.

Oorlogsarchief tóch nog niet online

Het was de bedoeling dat het papieren CABR vanaf 2 januari volledig openbaar zou worden en ook stapsgewijs digitaal toegankelijk. Via de website van het project Oorlog voor de Rechter, belast met het digitaliseren van het ruim 30 miljoen pagina's tellende oorlogsarchief, zou iedereen vanuit huis in het CABR kunnen grasduinen. Een waarschuwing van de Autoriteit Persoonsgegevens over privacyrisico's zette onlangs voorlopig een streep door dat project.

Wel kan iedereen sinds donderdagochtend dus online opzoeken welke verdachten van collaboratie in het CABR voorkomen en welke dossiers op hun naam staan. Die papieren dossiers zijn vervolgens op te vragen via de website van het Nationaal Archief. Aanvragers moeten wel verklaren een "onderzoeksbelang" te hebben, zoals een historisch belang als nabestaande of journalist of een wetenschappelijk belang. Dat is omdat het CABR niet zoals gepland volledig openbaar is, maar nog altijd beperkt openbaar.

Drukbezet

Hoeveel CABR-aanvragen er tot nu toe precies zijn binnengekomen bij het Nationaal Archief, kan de woordvoerster nog niet zeggen. Wel is dus duidelijk dat de studiezaal de komende weken drukbezet is. In die zaal is het aantal beschikbare plekken onlangs uitgebreid van 108 naar 140, waarvan 61 voor mensen die CABR-stukken hebben aangevraagd.

Het initiatief trekt ook buiten Nederland de aandacht. In buurland Duitsland wordt door media bericht over de 'Kollaborateurslisten' en ook in landen als Israël en België wordt erover geschreven. Zo schrijft de Belgische omroep VRT dat Belgen die dergelijke "collaboratiedossiers" willen bekijken daarvoor naar het Rijksarchief moeten. Daar moet dan wel toestemming voor worden verleend.

Kijk Dit is de Kwestie terug

De groep nabestaanden is groot: miljoenen Nederlanders hebben wel een familielid dat na de Tweede Wereldoorlog verdacht werd van het samenwerken met de Duitsers. Omdat ze bijvoorbeeld iemand hadden verraden, lid waren geweest van de NSB of in het Duitse leger hadden gediend.

In Dit is de Kwestie (EO) ging Margje Fikse eerder, in een tweeluik, over dit onderwerp in gesprek. Bekijk deel één hieronder. 

Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start. Deel twee kun je hier bekijken.