Oorlogsarchieven straks open: weten of liever vergeten?
Heeft iedereen het recht om te weten of jouw opa fout was in de oorlog?
26 maart 2024 · 15:15
Update: 27 maart 2024 · 09:03
In gesprek met
Maaike
Haar oma's gezin koos bewust voor de NSB
"Bij ons heeft dit trauma al drie generaties doorgeëtterd. Dus ik vind het heel belangrijk dat het oorlogsarchief open gaat."
Tom De Smet
Directeur Nationaal Archief
"Het individuele belang weegt niet altijd op tegen het collectieve belang."
Rinke Smedinga
Zoon van bewaker in kamp Westerbork
"Het oorlogsarchief moet openbaar, maar zorgvuldig, stap voor stap."
Jeroen Saris
Voorzitter Werkgroep Herkenning
"Overal waar dit aan de orde komt, moeten we proberen een normaal gesprek op gang te brengen."
Tanja van der Woud
Dochter van NSB’er bij de Sicherheitsdienst
"Pas na het lezen van mijn vaders dossier, snapte ik waarom alle mensen zo vijandig reageerden als ik mijn naam noemde."
Miel Andriesse
Overleefde als enige van zijn Joodse familie de Holocaust
"Ik zou wel willen weten wie mijn ouders hebben verraden, maar ik zou niets met die informatie doen. Vergeven kan, maar vergeten niet."
In het kort
Op 1 januari 2025 gaat het grootste en meest beladen oorlogsarchief van Nederland open: het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Hierin staan dossiers van zo'n 425.000 Nederlanders die na de oorlog werden verdacht van collaboratie met de Duitsers. Straks kan je thuis, vanachter je laptop, met één druk op de knop zien of de opa of oma van je buurman, vriend of collega fout was in de oorlog. Maar is dat wel zo verstandig?
Wat denk jij?
Stel: jouw familie koos tijdens de oorlog de kant van de Duitsers, zou jij dit dan willen weten?
Oorlogsarchief gaat open
Miljoenen Nederlanders hebben een opa, tante, neef of een ander familielid dat na de Tweede Wereldoorlog werd verdacht van collaboratie met de Duitsers. Omdat ze bijvoorbeeld iemand hadden verraden, lid waren geweest van de NSB of in het Duitse leger hadden gediend. Hun dossiers liggen in het oorlogsarchief.
Wat is collaboratie precies?
Bron: https://www.tweedewereldoorlog.nl/
In de dossiers kunnen foto’s, processen-verbaal, getuigenverklaringen, NSB-lidmaatschapskaarten of brieven voorkomen. Nu al mag je zo’n dossier bekijken, maar alleen onder strikte voorwaarden. Zo moet je de geboortedatum doorgeven en bewijzen dat de persoon is overleden. En je mag de documenten alleen bekijken op de studiezaal in het Nationaal Archief, zonder er foto’s van te maken.
Wil jij nú al weten of jouw familie een dossier heeft in het oorlogsarchief? Lees hier wat je dan moet doen:
- Eerst maak je een account aan op de site van het Nationaal Archief, de eigenaar van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR).
- Vervolgens kan je op de site van het CABR een ‘inzageverzoek’ indienen. Daarvoor heb je enkele gegevens nodig van degene wiens dossier je wilt bekijken, of van wie je vermoedt dat hij of zij een CABR-dossier heeft: de volledige naam, de geboortedatum, de geboorteplaats en, als de persoon is overleden, de sterfdatum.
- Als iemand geboren is ná 1 januari 1924 en de persoon is overleden, dan moet je ook een bewijs van overlijden meesturen. Zoals een foto van een rouwkaart, rouwadvertentie of grafsteen. Is de persoon nog in leven, dan moet je een ondertekende toestemmingsverklaring en een kopie van het legitimatiebewijs meesturen.
- Is de persoon geboren vóór 1 januari 1924, dan hoef je geen bewijs van overlijden mee te sturen.
- Als je meer informatie over deze persoon hebt, zoals zijn of haar beroep tijdens de oorlog, of waarom je vermoedt dat deze persoon een CABR-dossier heeft, dan kan je die informatie hier ook invullen.
- Nadat je het formulier digitaal hebt verstuurd, ontvang je na maximaal zes weken de resultaten van het onderzoek door de CABR-medewerker. Als er één of meerdere dossiers zijn gevonden, staat in de mail beschreven hoe je een afspraak kunt maken om het dossier te bekijken bij het Nationaal Archief in Den Haag.
Angst voor de gevolgen
De openbaarmaking dient volgens het Nationaal Archief een groot maatschappelijk belang: het recht van burgers op informatie. En het zal leiden tot een veel completer en realistischer beeld van de oorlog.
Tegelijkertijd roept de openbaarmaking allerlei dilemma’s op: wat betekent dit bijvoorbeeld voor nakomelingen van foute Nederlanders? Velen van hen zijn bang dat er vanaf 1 januari diep weggestopte familiegeheimen weer worden opgerakeld. Zij maken zich grote zorgen over wat er straks gaat gebeuren, en willen misschien liever dat het oorlogsarchief gesloten blijft. Vandaar de vraag: wat weegt zwaarder, het recht om te weten of het recht om te vergeten?
Dit is de discussie
Wat weegt zwaarder: weten of vergeten?
Om de openbaarmaking zo goed mogelijk te laten verlopen, is het ‘ethisch beraad’ opgericht. Nakomelingen van foute Nederlanders, Joodse slachtoffers en verzetsstrijders, historici en de betrokken instanties bespreken hier samen hoe de openbaarmaking van het oorlogsarchief zo zorgvuldig mogelijk kan plaatsvinden.
Directeur Tom De Smet van het Nationaal Archief praat ook mee in het ethisch beraad. Daar wordt hij continu herinnerd aan de dilemma's rond het online zetten van zulke gevoelige informatie.
"Er zijn veel gevoeligheden bij de nabestaanden van daders en slachtoffers. Met die gevoelens moeten we wel rekening houden in dit project."
Een ander dilemma is dat je niet kan sturen wat er met de informatie gebeurt die online komt te staan. Hij weet dat er altijd mensen zijn van kwade wil, die met online gegevens verkeerde dingen kunnen doen. Toch is dat volgens De Smet geen reden om de archieven gesloten te houden.
"Een archief heeft één missie: wij dienen het recht op informatie. Het individuele belang weegt hier dan niet altijd op tegen het collectieve belang. Het archief is zo rijk, het laat ons vanuit zoveel perspectieven naar de oorlog kijken. Als je dat de maatschappij ontzegt, ben je veel verder van huis. [...] Collaboratie is nog altijd een groot trauma. Daar wordt niet over gesproken. Wij hopen dat als de archieven opengaan het taboe doorbroken wordt."
Rinke is zoon van een foute vader. Hij maakt zich ernstige zorgen over de openbaarmaking en schreef hierover diverse brieven aan het Nationaal Archief. Om te waarschuwen voor de ernstige gevolgen die de openbaarmaking volgens hem kan hebben.
De vader van Rinke was lid van de NSB en werkte als SS-opperwachtmeester in Kamp Westerbork en bij de Ordnungspolizei. Rinke hoorde op zijn dertiende van zijn vader over diens verleden, en dat hij er geen spijt van had. Iets waar Rinke grote moeite mee heeft. Ruim twintig jaar geleden besloot hij het dossier van zijn vader te bekijken. Sindsdien geeft hij gastlessen op scholen over de betekenis van dit verleden.
"Al decennia gaan er in kleine gemeenschappen en dorpen verhalen rond over mensen die fout waren in de oorlog, bijvoorbeeld de foute fietsenmaker. Als na 1 januari bekend gaat worden hoe het precies zat met dat soort families, ben ik bang dat er hele nare reacties gaan komen. Daar moet je op anticiperen. Dat moet je niet maar laten gebeuren, als een soort maatschappelijk experiment."
Rinke wilde wel weten hoe het zat met zijn vader. Maar dat geldt niet voor iedereen. Hij kent mensen die weten dat familieleden mogelijk fout waren, maar die er heel bewust voor kiezen om zich er niet in te verdiepen. Maar hoe anders is dat als ze straks na 1 januari geconfronteerd worden met vrienden, buren en collega’s die zeggen: ‘Goh, ik las dat, ik hoorde dat.'
"Het archief is een geweldige bron van informatie en is klaar voor alles en nog wat. Maar zijn wij dan ook wel klaar om het te ontvangen en het te kunnen begrijpen? Het oorlogsarchief moet openbaar, maar zorgvuldig, stap voor stap."
Zorgvuldig. Voorzichtig. Die woorden gebruikt ook Jeroen Saris als het over de openbaarmaking van het CABR gaat. Saris is voorzitter van de Werkgroep Herkenning, een lotgenotengroep voor nakomelingen van mensen die in de Tweede Wereldoorlog samenwerkten met de nazi’s. Het verleden van deze foute familieleden drukt nog steeds zwaar op hen. Ook Saris worstelde lange tijd met de foute keuzes die zijn vader tijdens de oorlog maakte.
Dat de oorlogsarchieven straks open gaan, vindt hij goed:
"Maar wel zo voorzichtig mogelijk en met zoveel mogelijk respect voor iedereen die voorkomt in die archieven. En we moeten proberen om overal waar dit aan de orde komt, een normaal gesprek op gang te brengen wat ons in Nederland is overkomen."
De Werkgroep Herkenning roept mensen op om nú alvast op onderzoek uit te gaan als je vermoedt dat je familie fout was in de oorlog. Dien een aanvraag in bij het Nationaal Archief. Laat je niet verrassen, is het advies van de lotgenotengroep.
Heb jij vragen over je familieverleden? Of zoek je hulp? Lees hier meer over de Werkgroep Herkenning
Meer info: www.werkgroepherkenning.nl
Telefoon: (0)85 - 00 04 185
Mail: secretariaat@werkgroepherkenning.nl
De meeste mensen van de Werkgroep Herkenning hebben, net als Saris, al het dossier van hun familie bekeken in het oorlogsarchief. Een vlucht naar voren, voor als straks alle informatie voor iedereen openbaar is. Maar ook omdat ‘weten’ op een bepaalde manier helend kan zijn. En er ook dingen op hun plek kunnen vallen. Tenminste, zo ervoer Tanja van der Woud dat. Haar vader was NSB’er bij de Sicherheitsdienst.
"Dat de archieven open gaan, heeft ook voordelen. Je bent allemaal bang voor wat je in dat archief gaat lezen. Was mijn vader fout, en hoe fout was ‘ie dan? Er zijn twee mogelijkheden. Of het valt mee, of het valt gigantisch tegen. Als het meevalt, dan heb je geen probleem. Als het tegenvalt, en dat was in mijn geval zo, dan kan het ook helpen om dingen te duiden. Pas nadat ik het dossier van mijn vader had gelezen, snapte ik waarom alle mensen zo vijandig reageerden als ik mijn naam noemde na de oorlog."
Voor Tanja vielen er na het lezen van haar vaders dossier puzzelstukjes op zijn plek. Ook de Joodse Miel Andriesse hoopt antwoorden te vinden in het archief. Namelijk op de vraag die al zijn hele leven door zijn hoofd spookt - wie heeft mijn ouders verraden?
Andriesse overleefde als enige van zijn Joodse familie de Holocaust. Zijn ouders zaten ondergedoken, maar zijn verraden. Ze zijn naar kamp Vugt gebracht en op 15 november 1943 vanuit daar rechtstreeks naar Auschwitz gedeporteerd. Miel overleefde de oorlog doordat zijn ouders hem als dertien maanden oude baby op tijd konden weggeven aan mensen van het verzet.
Miel moet nog negen maanden wachten voordat hij in de oorlogsarchieven op zoek kan gaan naar de verraders van zijn ouders. Want op dit moment kan je in het CABR alleen een dossier bekijken als je de naam van de verdachte kent, plus zijn geboorte- en sterfdatum. Maar die gegevens heeft Miel niet, want hij weet niet wie de verrader van zijn ouders is.
Voor Miel is het dus heel belangrijk dat de archieven straks opengaan en digitaal doorzoekbaar worden. Zodat hij ook op andere manieren kan zoeken in het archief.
"Iedereen moet dat archief in kunnen zien en weten wat er is gebeurd. En vervolgens bij zichzelf te rade gaan wat hij met alle informatie doet. Ik zou wel willen weten wie mijn ouders heeft verraden, maar ik zou er verder niets mee willen doen. Vergeven kan, maar vergeten niet."
Trauma ettert al drie generaties door
Het gezin waarin de oma van Maaike opgroeide koos bewust voor de NSB. Zo was haar oom Bob de eigenaar van de bekende NSB-boekhandel Het Bolwerk in Amsterdam. Omdat Maaike hier meer over wilde weten, ging ze samen met haar vader Frans alvast de dossiers bekijken in het oorlogsarchief.
Daarin vinden ze onder meer een getuigenverklaring over de familie Zijfers. Een buurman vertelt dat het gezin de NSB-vlag uithing als Mussert jarig was en dat er voor de ramen 'NSB-propagandabiljetten' hingen. Maar ook dat meneer Zijfers goed bekend stond in de buurt en dat hij niemand heeft verraden of met verraad heeft bedreigd.
Maaike vindt dat dit heel mooi weergeeft dat haar grootouders ‘absoluut en weloverwogen kozen voor de NSB’. Maar dat ze tegelijkertijd ook goed bekend stonden en niemand zouden verraden. Dat al deze informatie vanaf 1 januari voor iedereen te lezen is, vindt Maaike alleen maar goed.
"Bij ons heeft dit trauma al drie generaties doorgeëtterd. Het verleden mocht er niet zijn. En natuurlijk zijn er dingen in de familie gebeurd waar je tenen krom van gaan staan en waar je maag van omdraait, zoals de foto van Hitler in één van de dossiers. Maar er staan ook positieve verhalen tegenover. Dus gooi het archief open en voorkom dat het trauma nog drie generaties door wordt gegeven. Wees transparant en praat erover."
Dit is jouw verhaal
Wat denk jij?
Wil jij weten of een familielid fout was in de oorlog, of denk je: het is beter om het verleden te laten rusten? Deel je verhaal!
- El
Ellen
23 maart 2024 · 10:55
Ik maak me zorgen om wat er met de nabestaande van foute Nederlanders gebeurd. Veel mensen hebben niet de capaciteit om het de nabestaande niet te verwijten. Ik zie het aan mijn moeder. Zij is zo veroordelend dan op alle nabestaande van die foute persoon. Alsof zij allemaal dan zo zijn. En ook mensen die ik vluchtig ken hebben vaak negatieve opmerkingen over een ander. Helaas!
- he
hendrike.vanlochem67
26 maart 2024 · 20:34
Zwijgen...... dat werd er in onze famile gedaan. Iedereen is overleden en nog weten we eigenlijk niets. Ze zadelen mij op met zóveel vragen, ze hadden beter open en eerlijk kunnen zijn. Nu heb ik het gevoel dat ik niet eens mijn eigen moeder ken. Er zijn afspraken gemaakt tussen mijn moeder, haar broer en zus om hun gezinnen nooit iets te vertellen daarvan ben ik overtuigd. "Gevlucht" voor hun achternaam naar een andere provincie waar niemand hun kent....tuurlijk misschien om ons kinderen te beschermen maar ik had het graag geweten, alles. Van voor tot ver na de oorlog. Ik ben uit 1967 maar worstel al jaren met vragen waar ik geen antwoord op vind.... en ik vind dat ze mij dit niet hadden mogen aandoen.
- pr
praktijkhappyworld
23 maart 2024 · 14:19
Wat mooi dat jullie aandacht geven aan zo'n beladen onderwerp waar helaas nog veel taboe op zit. Wat ik echter, vooralsnog, mis (heb niet alle reacties gelezen hoor), is aandacht hiervoor vanuit de (diepgaande) hulpverlening in het filmpje en reacties. Hoe moeilijk ook; m.i. is met het niet (h)erkennen van je voorouderlijke geschiedenis (dus het niet willen weten/wegstoppen) dit juist vaker kan leiden tot een niet vervuld leven en pijn. Daarnaast ontken je hier tevens een deel van jouzèlf! Het zit in jouw DNA! Immers, alle onverwerkte trauma's van jouw ouders en grootouders zijn overgedragen middels de conceptie. Zelf ben ik kleinkind van 'foute' opa's en oma's, en dus van zowel vaders- als moederskant. Ze hebben niet gecollaboreerd met de Duitsers, maar wel misstappen gezet. Ik ben 3e generatie van.....en 6 personen uit mijn familie zijn geïnterneerd geweest in kampen, met alle verschrikkingen van dien, ook voor de generaties erna. Dit allemaal door 'foute' keuzes van grootouders van beide kanten. Maar ik ben geen slachtoffer, ik leer en ervaar en werk aan mijzelf. Het is daarnaast niet alleen het weten, maar ook keihard werken aan jezelf, jouw innerlijke processen die mede door de voorgeschiedenis tot stand zijn gekomen. Alleen zo, kun je m.i. het leven (gaan) leiden waarvoor je geboren bent! Ik ben voorstander van de openbaring....alles om de geschiedenis niet te laten herhalen en om mensen mss net dat duwtje te geven op zoek te gaan naar hun voorgeschiedenis! Monique Angèle van de Laar Ervaringsdeskundige & hulpverlener www.moniquevandelaar.nl
- er
erasmusdesiderius
27 maart 2024 · 09:18
Je kunt het verleden niet laten rusten. Het beste is om er lessen uit te trekken voor het heden en de toekomst. Tot mijn grote schrik kwam ik er pas op latere leeftijd achter dat een familielid ernstige oorlogsmisdaden heeft gepleegd. Het is in de familie vrijwel doodgezwegen en ik werd er door een VPRO documentaire mee geconfronteerd. Het is niet weg te poetsen; ik schaam mij er diep voor ook al kan ik er persoonlijk natuurlijk niets aan doen. Mijn naam is eenvoudig aan hem te verbinden en dat kan helaas lijden tot vervelende be/opmerkingen. Het is niet anders. Gruwelijk was en is dat zo veel mensen onverschillig daaronder blijven.
- ad
adrespc
26 maart 2024 · 22:09
Omdat mijn opa fout was in de oorlog is het erover praten in de familie altijd een taboe en een familiegeheim geweest. Dat heb ik altijd benauwend gevonden. Het drukte op mij. Als ik andere mensen wel eens iets vertelde over mijn foute opa kon er wel eens een ongemakkelijke stilte vallen tijdens een gesprek over de oorlog. Een minachtende blik voelde ik dan. Ik zat altijd in een tweestrijd. Zwijgen of toch erover praten. Dus tja, wat is verstandig? De archieven openbaar maken of niet openbaar?
- th
thea
26 maart 2024 · 21:04
Mijn opa en oma zaten bij de NSB. Dit is tot op de dag van vandaag doodgezwegen. Mijn Moeder is de enige nog in leven van de kinderen maar was zelf te jong. Ze heeft wel veel psychische problemen erdoor. Mijn ooms en tantes hebben het geheim meegenomen in hun graf. Wij als kleinkinderen hebben geprobeerd om de waarheid boven tafel te krijgen maar helaas is er zeer weinig bekend over mijn grootouders. Wat ik wel weet is dat mijn opa in 1944 is doodgeschoten door het verzet. Mijn oma is na de oorlog uit haar huis gezet en heeft in een deternatiekamp gezeten waarschijnlijk kamp Amersfoort … we weten niet waarom mijn opa is doodgeschoten en hoe fout hij dan was. Ik zou graag willen weten wat er gebeurd is. Het maakt mij niet uit dat alles openbaar wordt, wij als kleinkinderen kunnen er niets aan doen en zijn ook niet verantwoordelijk voor hun daden. Ik wil dat ik rust krijg en het kan verwerken. Het is zo gemakkelijk om iemand te veroordelen, want je weet de beweegredenen niet. Achteraf weet je precies wat goed of fout was, maar als je toen geleefd had? Wat voor een keuze had je dan gemaakt? Het is zo gemakkelijk om te zeggen dat je dat nooit zou doen. Achteraf is het verschrikkelijk wat er allemaal is gebeurd! Dan heb ik plaatsvervangende schaamte! Maar ik kan er niets mee… Er is er maar 1 die de mensen kan en mag be/veroordelen! Dat is God! Het recht Zal zegevieren.
- bi
birgittaperton
26 maart 2024 · 20:40
Zelf zou ik graag meer willen weten over mijn vader, maar ik zou voorzichtig zijn om het open te gooien. Het is nog steeds en/of opnieuw weer erg kwetsbare informatie en zou opnieuw nazaten kunnen belasten. Er zijn veel mensen die uit emoties reageren, zonder inzicht van de context van toen in overweging te nemen.
- ch
chamishiem
28 maart 2024 · 12:58
Als nabestaanden van shoah slachtoffers willen wij alles en echt alles te weten komen wat we kunnen vinden. We weten al veel, CABR dossiers kunnen helpen nog meer uit te vinden. Wat ik ook graag duidelijk wil maken is dat onschuldige kinderen, kleinkinderen, andere familie etc van foute mensen of oorlogsmisdadigers geen enkel verwijt gemaakt kan worden dan wel de schuld van hun families met zich mee zouden moeten dragen.
- mo
monique
26 maart 2024 · 20:49
Mijn dochter ging, voor haar docu “DOODZWIJGEN” met mij op zoek naar het verleden van mijn opa. Ik heb ervaren dat weten vele malen beter is dan proberen te vergeten. Mij persoonlijk heeft het rust gegeven en … daardoor durf ik zonder schaamte mijn achternaam weer te gebruiken. Omdat ik de ‘smet’ die er op rust nu ken. Mij heeft dat meer weerbaar gemaakt. Dat is mijn drijfveer geweest voor om aan de docu van mijn dochter mee te werken en ik ben er dus blij mee. Ik kan me echter ook voorstellen dat er mensen anders over denken. Het blijft heel gevoelige informatie en de wereld geeft in deze tijd niet het vertrouwen dat er altijd met respect mee omgegaan zal worden. Twijfel zal altijd blijven!
- H
Huib Heijt
26 maart 2024 · 20:40
Ik wist dat opa tijdens de oorlog door zijn toenmalige chef gedwongen is om lid te worden van de NSB. Ondanks dat het confronterend was om zijn dossier in te zien in het Nationaal Archief, bleek daaruit ook dat hij zijn lidmaatschap van de NSB al tijdens de oorlog eigenhandig heeft opgezegd. Wat een held! Desondanks is hij na de oorlog beschimpt door de plaatselijke bevolking en heeft hij een jaar in een kamp gevangen gezeten. Opa, u bent mijn held!!!!
- da
daphne.van.e
1 april 2024 · 22:19
Ik zou het zeker over mijn familie willen weten. Nu is het bij ons in de familie niet bekend dat er iemand lid van de nsb was. Tot zover wij weten, niemand. Ook ik maak mij zorgen om de impact. Ik denk dat veel mensen de nabestaanden van nsb leden verkeerd gaan behandelen. Dat ze het niet los van elkaar gaan kunnen zien. Dat kinderen of (achter) kleinkinderen nadelen gaan ondervinden. Mensen die bij een bedrijf geen dingen meer willen kopen vanwegen een verhaal over een opa die naarbuiten is gekomen. Dat vind ik een reële angst. Maar ook dat mensen buitengesloten worden op sociaal gebied. Of in een hokje geplaatst worden, bevooroordelen. Dan zal diegene ook wel rechts politiek zijn. Deze aannamens zijn gevaarlijk. Het zorgt voor een verdeling en angst in de samenleving. Maar ook vind ik het heel belangrijk dat alle feiten boven komen. Het recht om te weten wie jouw familie verraden heeft. Of wat jouw familie wel of niet gedaan heeft. En ook het belang van de informatie die het geeft. Wat is er gebeurd. Wat kunnen wij er van leren, zodat we herhaling hopelijk kunnen voorkomen. Dat we weer kunnen voelen hoe erg deze oorlog was. En dat we er alles aan moeten doen om herhaling te voorkomen. Minder verdeling in de samenleving. Het is juist nu belangrijk nu dat er zo veel desinformatie word verspreid door hele gevaarlijke mensen.
- he
hennypeijnenburgdb
29 maart 2024 · 22:10
Ik ben bij toeval in 1997 tijdens een gesprek met mijn vader er achtergekomen, dat er geheimen waren in de familie. Na lang zoeken bleken deze te liggen in het NATIONAAL ARCHIEF CABR. MIijn opa heeft in de oorlog ZIJN “ keuze “ gemaakt die hem uiteindelijk bracht tot in diensttreden bij de vijand in de 2e WO. Het heeft veel leed en splijting in de familie te weeg gebracht en sijpelt door tot nu in de 3e generatie. Met de openbaring van de CABR dossiers in januari 2025 kan iedereen daartoe toegang krijgen. Ik vraag mij af welke nut dit heeft en voorwie. Ook vraag ik mij af of dit wel kan in het kader van de AVG en dan wel specifiek voor hen die destijds strafrechtelijk zijn vervolgd. Als ik het goed heb gelezen geldt voor gedetineerden tegenwoordig een bescherming op persoonsgegevens en privacy van hun persoonlijke belangen. Naar mijn mening zou dit nu dus ook moeten gelden voor de personen in de CABR dossiers die na de 2e WO strafrechtelijk zijn vervolgd. Niet voor de personen zelf want de meesten leven niet meer maar wel voor hun nabestaanden. HP te Den Bosch
- gr
grietaolliebob
26 maart 2024 · 23:22
Mijn familie van vaders kant waren allemaal NSB. Nog sterker, ze woonden in een Drents dorp waar iedereen lid van de NSB was. Je was een uitzondering als je niet bij de NSB zat. Mijn opa heeft in Westerbork gezeten een flinke tijd en is de boerderij kwijt geweest na de oorlog. Mijn vader, ooms, tante en oma gingen bij de familie van oma wonen en hebben de boerderij wel weer terug gekregen een aantal jaren na de oorlog. Ze waren overtuigd lid van NSB en ook van het gedachtengoed. Er werd slecht over Joden gedacht. Ik zat in de jaren 80 op de middelbare school waar ik les kreeg over de tweede wereldoorlog. Mijn oom heeft toen opgemerkt dat het communisten op mijn school waren. In dat Drentse dorp waar ik opgegroeid ben is ook nooit vier en vijf mei gevierd in mijn herinnering. Altijd als er rond vier en vijf mei programma's over de tweede wereldoorlog was dan werd dat er af gezet. Het was echt een taboe en werd niet over gesproken. Mijn vader heeft wel eens hele antisemitische uitspraken gedaan. In Drente had je vaak veehandelaren die van Joodse afkomst waren. Mijn vader zei dat die Joodse handelaren de boeren vaak bedonderden en prijsafspraken maakten en zo de boeren benadeelden. Mijn reactie was dat het jammer was dat de ovens in Auswitz niet wat door gestookt hadden dan waren al die 'verderfelijke joden' vermoord. Jammer man. Dit was mijn cynische reactie. Dit leidde tot een felle ruzie tussen mijn vader en mij. Ongelofelijk dat mijn vader dat zei. Zo zijn er meer confrontaties tussen mij en mijn vader geweest waarop ik zeer fel reageerde op zijn antisemitische uitspraken. Dat vind ik nog het ergste dat ze overtuigd lid waren. Het gedachten goed van het nationaal socialisme omarmd hebben. Mijn reactie geweest dat ik mijn zeer heb verdiept in alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken had. Alles gelezen en bekeken. Hoe meer je leest en weet hoe minder je het begrijpt. Een broer van mijn opa zat bij de landwacht en is na de oorlog gevangen gezet in de gevangenis in Scheveningen. Ik ben wel van plan om de archieven in te duiken en op zoeken of er wat bekend is. Maar in ons gezin was het een geheim waar veel spanning op stond. Ik ben mijn zeer bewust geworden van de waarde van vier en vijf mei. Van vrijheid, democratie, niet discrimineren, humanisme en mijn gevoel voor rechtvaardigheid zeer aangescherpt. En dat heeft voor felle discussies en ruzies gezorgd mijn mijn ouders, vooral in de puberteit. Ik heb er nooit over gesproken verder met mijn grootouders of andere familieleden. Maar ik ga zeker in het kijken wat er te vinden is over mijn familie.
- ka
karin
26 maart 2024 · 21:09
Mijn moeder heeft haar vader nooit gekend. Hij overleed op 23 jarige leeftijd in 1946. Zij heeft wel eens wat opgevangen dat hij fout was in de oorlog en heeft daar nooit iets over willen weten. Iedereen die ze het had kunnen vragen is nu dood. Ik wil het wel heel graag weten. Ik vraag me af hoe een jongen van 17 jaar tot zo'n keuze is gekomen. Ik heb mijn moeder gezegd dat zij zich daar niet over zou hoeven schamen en dat het niet hoeft te betekenen dat het een slechte man was. Ik heb ontdekt dat hij in 1946 in een gevangenis in Utrecht is overleden. Ik ben heel benieuwd naar zijn verhaal. Alhoewel ik ook niet vind dat ik me zou moeten schamen voor een foute opa die ik nooit gekend heb, ben ik toch wel blij dat mijn andere opa heel actief was in het verzet.
- mm
mmmars70
26 maart 2024 · 20:35
Zover ik weet heeft een opa bij de Arbeitseinsatz in Wenen gewerkt, al is verdere info summier. Via Duitsland ook al geprobeerd informatie in te winnen. Andere opa en zijn vader na de oorlog vastgezeten in Vught wegens onderzoek, verder niets bekend. Zelf ben ik jarig op 4 mei, van jongs af aan was dat een beladen verjaardag. Jarenlang heeft de 2e we een enorme impact gehad op beide families
- a.
a.rampaart
26 maart 2024 · 20:31
Ik vind het belangrijk om te weten hoe mijn familiegeschiedenis is.
- in
inahartgers
31 maart 2024 · 20:20
Ik ben in het verleden in het archief geweest. Wat me opviel , dat er in die archieven ook heel veel persoonlijke dingen zitten, niet alleen lidmaatschapsdocumenten, rechtbankgegevens etc, maar ook persoonlijke brieven van familieleden, privefoto's etc. Ik heb geen moeite ermee dat officiele documenten online komen ,maar wel met de persoonlijke brieven en foto's. Ik vind dat die niet online dienen te komen staan.
- ar
arsaak
27 maart 2024 · 18:11
De reden dat ik dat best wel wil weten of er foute elementen in mijn familie waren, is dat mijn ouders er absoluut over zwegen wat ze in de oorlog deden. Juist dat prikkelt mijn nieuwsgierigheid. Mijn vader schijnt bij een drankenhandel gewerkt te hebben en er werden toen flinke feesten met de Duitsers gevierd. Maar meer zei hij er nooit over. Als de vorige generatie na de oorlog wat meer open was geweest dan zou de behoefte om dossiers in te zien minder zijn geweest denk ik.
- le
leonievandijk
27 maart 2024 · 11:33
Goedemorgen. Met veel interesse heb ik gisteren jullie uitzending gezien. Niet omdat ik persoonlijk te maken heb met deze kwestie. Wel omdat ik er veel over gelezen heb. Dit laatste in het kader van de prachtige voorstelling Onderstroom die vorig jaar in premiere is gegaan en dit jaar in het kader van Theater na de Dam ( 4 mei in Diemen ) en de vele positieve reacties in reprise gaat. T behandelt precies dit beladen en onbekende onderwerp uit de geschiedenis van de W.O. 2 Voor meer informatie en kaarten voor 3 april , 25 april en 1 mei https://www.productiehuisalphen.nl/onderstroom
- eu
eugene_gel1957
26 maart 2024 · 20:59
Het verleden van mijn vader (NSKK) zorgde ervoor dat ik als 14-jarige van school werd gestuurd. Dit heeft mij later sterker gemaakt en kan ik een en ander beter begrijpen en relativeren. Ik heb het CABR archief al eens bekeken maar mocht toen niets fotograferen of kopiëren. Voor mij geen probleem als alles openbaar wordt.
- di
dilan-san
8 april 2024 · 16:56
Oei, Ik vind dat wel een lastige. Puur een naam in een register zegt niet zo veel. Evenals de term "fout". De context ontbreekt maar het menselijk brein maakt er zelf wel wat van bij gebrek aan informatie. Sommige namen zijn heel makkelijk te herleiden. Mijn (Duitse) achternaam komt bijvoorbeeld niet heel vaak voor en ook ik heb familieleden waarvan ik wilde dat ze in die tijd een andere keuze gemaakt hadden. Mijn vader heeft, alleen al door zijn achternaam te noemen, een soort schaamtegevoel. Hij is als kind ontzettend hard aangepakt door zijn medeklasgenootjes in de jaren 50/60. Ruim na de oorlog dus. Ook ik ben op de lagere school nog opgevoed met het zeer zwart/witte beeld over het goed en fout in de 2e wereldoorlog. Mijn vader leeft gewoon nog en heeft een heel ander gevoel bij zo een lijst als ik dat heb. Het lijkt voor hem veel te veel op het bublic shaming dat hij vroeger heeft meegemaakt. Als je als familielid van je voorouders het dossier wilt inzien, dan zijn daar nu al mogelijkheden voor. Je kan dan, zonder input van anderen, je beeld vormen over de situatie. Ik vraag mij af welke informatie er openbaar gemaakt gaat worden.
- la
lahzwake
31 maart 2024 · 20:32
Van de ene kant denk ik, laat maar komen dan kan iedereen lezen dat mijn vader niet fout is geweest maar alleen een domme jongen die op zoek was naar avontuur, en daar zeer zwaar voor gestraft is. Van de andere kant waren er wel twee ooms die goed fout waren en ik kan mij voorstellen dat de kinderen en kleinkinderen van deze mensen daar meer moeite mee hebben.
- tw
twistedsister1
27 maart 2024 · 11:34
Mijn familie, van moederskant, zit in een spagaat.Mijn overgrootmoeders waren” van de partij” zoals dat zo mooi werd gezegd.Het waren in Duitsland geboren mensen die voor de Nederlandse spoorwegen werken…Alle 4 hun zonen ,geboren in Nederland en dienend voor het Nederlandse leger, verbraken alle contact over jaren vanwege die sympathieën.Mijn opa zat tijdens de oorlog in het verzet, en ook hij werkte bij de spoorwegen,en liet zich niet zeggen door de bezettter.Hij is bij een bombardement om het leven gekomen.Mijn oma moest daarna met haar twee resterende kinderene evacueren, kreeg geen enkel pensioen, hoe zij e laatste oorlogsjaren door kwam, raadsel voor mij.Na de bevrijding kwam de gegoede burgerij met de burgemeester voorop om haar uit haar huis te zetten, vanwege de sympathieën van mijn overgrootmoeders.Gelukkig kon het verzet dingen recht zetten, maar in een kleine gemeenschap blijf je “fouten”.Zelf heb ik altijd een vreemde druk/ angst gevoeld als ik het dorp in moest….pas later viel het kwartje bij mij.. kortom ik ben bang als iedereen zomaar gegevens gaat kunnen inkijken er weer ge en veroordeeld gaat worden, ook naar de gezinnen die zelf niet maar binnen een andere tak fout waren…
- do
dolfijnenstraat
26 maart 2024 · 20:44
De halfbroer van mijn moeder was lid van de NSB en/ of van de Duitse krijgsdienst. Mijn opa was zijn vader. Mijn oma, zijn tweede vrouw, was ongehuwd zwanger geraakt. In 1946 is mijn tante geboren en in 1947 zijn mijn opa en oma getrouwd en heeft mijn opa mijn tante erkend. Het leeftijdsverschil tussen mijn grootouders was 30 jaar. Mijn oma heeft een geheim mee naar de hemel genomen. Er zijn in de familie in de 3 generaties van de familie vanaf mijn grootouders dingen gebeurd waarvan ik het vermoeden heb dat er mogelijk een oorzaak te vinden is in de oorlog. Hebben familieleden dezelfde trekken dan mijn halfoom gehad of kwam het ergens anders vandaan?Narcisme is er een deel van
- wi
wim.pellekaan
24 maart 2024 · 23:25
In mijn familie was niemand fout!!!!
- ha
harryvogels1950
24 maart 2024 · 19:55
Bijzondere aandacht verdienen -volgens mij- de families van NSB-burgemeesters. In het decembernummer 2023 van het Burgemeestersblad schreef ik hierover een artikel in vervolg op mijn boek Dossier Dirk, Leven met een NSB-burgemeester. In de oorlog zijn er circa 500 NSB-burgemeesters. Zij spelen een zeer beslissende rol voor de inwoners van iedere gemeente, waarbij het dikwijls gaat over 'leven en dood' van inwoners van zijn gemeente. Miljoenen Nederlanders weten tot op de dag van vandaag (nog) niets over daders en slachtoffers in die tijd. Ook niet over de rol van hun voorouders. Meestal willen zij hierover niets weten. Zij zwijgen. Maar dat zwijgen wordt binnenkort steeds moeilijker, onder andere door het Project Oorlog voor de Rechter. Families van NSB-burgemeesters verdienen m.i. extra aandacht van Nationaal Archief. Ook omdat de dossiers van NSB-burgemeesters in de CABR- en NBI-archieven veel dikker zijn dan andere dossiers. Bovendien liggen dossiers van NSB-burgemeester verspreid over meer archieven, zoals gemeente archieven en regionale archieven. Wellicht dat het Nationaal Archief zelf een actieve rol moet vervullen om families van NSB-burgemeesters te traceren. Harry Vogels
- h.
h.kraaijeveld
26 maart 2024 · 10:52
EN IK WIL HET WEL WETEN. EN DUS.... H.KRAAIJEVELD.
Dit is hun verhaal
Jan's familie was NSB-lid: 'Ik schrok me kapot'
Regelmatig komen ze samen, lotgenoten van de Werkgroep Herkenning. Om met andere nakomelingen van 'foute' Nederlanders te praten over de schaamte, pijn en het verdriet dat dit verleden vaak met zich meebrengt. Jan Wunderink is één van hen.
André, zoon van een SS'er: 'Het blijft toch je vader'
André de Voor stamt af van een 'fout' familielid, al ziet André dat niet zo zwart-wit. Zijn vader Ludwig bouwde bunkers in Frankrijk voor de Duitse Wehrmacht en vocht vanaf 1941 voor de Waffen SS aan het Oostfront. De reden: hij had geld nodig, want was ontslagen. En hij had een hekel aan communisten. Over die keuze van zijn vader voor de SS heeft André geen oordeel. "Je kunt je eigenlijk niet verplaatsen in die tijd. Hoe dat toen was, in de oorlog. Wat zou ik doen als ik geen geld had? Ik weet het niet. Maar het is en blijft wel mijn vader. En dat is toch je voorbeeld, he?"
In tegenstelling tot veel andere nakomelingen van 'foute' Nederlanders, schaamt André zich niet voor de daden van zijn vader. "Waarom zou ik?" Dat vanaf volgend jaar iedereen online kan zien wat zijn vader heeft gedaan, vindt André prima. Zelf wacht hij niet tot 1 januari 2025: hij gaat nú al de dossiers van zijn ouders bekijken.
Klik hier om te lezen wat André ontdekt in het Nationaal Archief
Waffen SS
Nieuwsgierig en een beetje verbaasd kijkt André om zich heen in het archief. Zijn grootste wens is om vandaag nog iets ‘tastbaars’ uit de oorlogstijd te vinden, zoals een foto van zijn vader toen hij voor de Waffen SS vocht. "Mijn moeder heeft ooit, in een kwade bui, alle foto’s daarvan weggegooid. Terwijl dat voor mijn vader zo’n belangrijke periode was."
Na een tijdje wachten zet een medewerker een doos voor André op tafel neer, met daarin vijf blauwe mappen. André begint met de bovenste. Voorzichtig pakt hij de documenten eruit. Het zijn vaak dunne, bijna doorzichtige, vergeelde papiertjes.
Zoals een briefje waarop staat hoeveel zijn vader verdiende bij de SS: 155 gulden per maand. André: "Een hoop geld in die tijd." Een proces-verbaal waarin staat dat zijn vader zich ‘vanwege hoge kosten’ en ‘uit principe’ heeft aangemeld voor de Waffen SS. En ook een stafstamkaart van de Nederlandse SS. Een uittreksel van het strafregister waarin staat dat Ludwig de Voor veroordeeld is tot tien jaar gevangenisstraf. Documenten over het hoger beroep van zijn vader, om tegen die straf in beroep te gaan. Met succes: het wordt acht jaar.
Van kamp naar kamp
En heel veel ‘transportbriefjes’, over de verplaatsing van zijn vader van het ene naar het andere kamp. Sluis, Vught, Laren, en de Scheveningse gevangenis. "Die gek heeft in nogal wat kampen gezeten. Hij is gewoon versleept", zegt André. Op een ander briefje staat dat ‘gedetineerde vrijwillig heeft deelgenomen aan het mijnenopruimingswerk te Assen’. Dat ‘zijn gedrag steeds goed was, en nimmer aanleiding gaf tot strafmaatregelen’. En, even later, dat hij ‘dankzij het vrijwillig ruimen van mijnen een jaar strafvermindering heeft gekregen’. "Dat was hartstikke gevaarlijk werk", zegt André.
In het dossier ligt ook een brief uit 1957 waarin Ludwig aan de minister van Justitie vraagt of hij weer Nederlander mag worden. Omdat hij voor de Duitsers had gevochten, was Ludwig ‘stateloos’ geworden. "Er zit ook een kwitantie bij van 300 gulden. Zoveel kostte zo’n aanvraag blijkbaar." Dan leest André dat zijn vader het Nederlanderschap ook aanvraagt voor Louise. "Ik wist niet dat mijn moeder ook stateloos was”, zegt André verbaasd. "En dit komt allemaal online straks? Leuk toch? Volgend jaar kan ik dit allemaal thuis in de computer bekijken."
De moeder van André
Hij opent de tweede blauwe map en ziet een getuigenverhoor van zijn moeder. Daarin leest hij hoe de Binnenlandse Strijdkrachten haar arresteerden in april 1945. "Dat wist ik niet", zegt André. "Ik dacht altijd dat ze in Duitsland was aangehouden. Maar ze is dus eerst naar familie in Westerlee gegaan, waar ze door de Nederlandse verzetshelden is opgepakt."
De foto's
De derde blauwe map. Een verslag van de Politieke Opsporingsdienst District Amsterdam over Ludwig de Voor. Er bovenop ligt een soort envelopje. André vouwt het witte papiertje open en ziet dan een kleine zwartwit foto. Hij houdt het heel voorzichtig beet en kijkt er geconcentreerd naar. Vijf mannen staan erop, in nette, witte blouses met korte mouwen, een donkere pet en dito broek. Ze lachen, zien er ontspannen uit. André draait de foto om. Met potlood staat er een adres opgeschreven: het adres van zijn ouders in Amsterdam. "Hij heeft deze foto naar mijn moeder gestuurd", zegt André.
Hij keert de foto weer om. Kijkt ernaar. Onbewogen. Stil. Even geen grapjes. In zijn ogen glinsteren tranen. Steeds meer. Eén van de bewakers geeft André een zakdoekje. En zegt dat hij wel even koffie kan drinken in het café, om bij te komen. "Zo’n foto is goud waard", zeg André daar. "Feiten. Woorden. Dat is allemaal mooi. Maar een beeld zegt zoveel meer. Het gevoel dat je iets tastbaars van hem hebt. Dat je iets vindt uit zijn verleden", zegt André. “Dat hij er zo gezellig op staat. De oorlog was zeker niet denderend, maar ook niet alleen maar slecht.”
Weer terug in de studiezaal wil André de foto niet nog eens bekijken. "Ik ga mezelf niet nog meer geweld aandoen. Ik weet nu dat de foto er is. En dat ik hem over negen maanden van de site kan plukken. Dat is genoeg. Dat is al zo mooi." Hij pakt de foto voorzichtig beet en stopt hem terug in het witte envelopje. Behoedzaam. Respectvol haast. "Dat moet ook. Voor papa."
Dit is de uitzending
Dit is de Kwestie (EO)
Dit is de Kwestie (EO) maakte een tweeluik over het opengaan van de oorlogsarchieven. Beide afleveringen zijn nu te zien op NPO Start.
Wil je meer weten over het openbaar maken en digitaliseren van de 30 miljoen documenten in het oorlogsarchief? Dat kan hier.
Wat denk jij?
Wat weet jij over het oorlogsverleden van jouw familie?
- kj
kjmoon25
19 maart 2024 · 20:46
Zus en zwager van mijn opa waren fervent NSB-er. De zwager heeft veel joden verraden in Enschede. Ook na de oorlog bleven zij dit gedachtengoed aanhangen. Na de bevrijding zijn zij veroordeeld. Arjen de Groot, 1 van hun kinderen, werd als tiener in de oorlog gedwongen bij de waffenSS getraind te worden. Zijn hele leven ging hij gebukt onder die herinneringen en schaamte voor de keuzes van zijn ouders. Over hem en een paar andere kinderen van NSB-ers is een docu uitgezonden en boek uitgegeven. Zijn broer en zus wilden niet dat e.e.a. in de openbaarheid kwam. Ik ben trots op hem dat hij het ondanks verdriet doorzette.Vorig jaar is hij overleden.
- de
dejongh62
19 maart 2024 · 19:59
Mijn grootvader was lid van de NSB vanaf 1933 t/m de bevrijding. Zijn reden: afschuw van het Bolsjewisme. Tijdens de oorlog begreep hij steeds meer hoe fout die partij was. Hij wilde zijn NSB lidmaatschap wel opzeggen, maar werd steeds door zijn partijgenoten overgehaald om lid te blijven. Hij was een slappeling volgens zijn broers&zussen.
- de
debbieschigt
19 maart 2024 · 13:58
Dat mijn opa een verzetskruisje heeft, maar ik weet niet exact wat hij deed, zou ook fijn zijn als dat soort informatie openbaar beschikbaar zou zijn !
- ad
adn.dwt
19 maart 2024 · 22:53
Mijn opa moest administratief werk doen in Duitsland. De arbeidsinzet.
- pr
praktijkhappyworld
23 maart 2024 · 14:21
Wat mooi dat jullie aandacht geven aan zo'n beladen onderwerp waar helaas nog veel taboe op zit. Wat ik echter, vooralsnog, mis (heb niet alle reacties gelezen hoor), is aandacht hiervoor vanuit de (diepgaande) hulpverlening in het filmpje en reacties. Hoe moeilijk ook; m.i. is met het niet (h)erkennen van je voorouderlijke geschiedenis (dus het niet willen weten/wegstoppen) dit juist vaker kan leiden tot een niet vervuld leven en pijn. Daarnaast ontken je hier tevens een deel van jouzèlf! Het zit in jouw DNA! Immers, alle onverwerkte trauma's van jouw ouders en grootouders zijn overgedragen middels de conceptie. Zelf ben ik kleinkind van 'foute' opa's en oma's, en dus van zowel vaders- als moederskant. Ze hebben niet gecollaboreerd met de Duitsers, maar wel misstappen gezet. Ik ben 3e generatie van.....en 6 personen uit mijn familie zijn geïnterneerd geweest in kampen, met alle verschrikkingen van dien, ook voor de generaties erna. Dit allemaal door 'foute' keuzes van grootouders van beide kanten. Maar ik ben geen slachtoffer, ik leer en ervaar en werk aan mijzelf. Het is daarnaast niet alleen het weten, maar ook keihard werken aan jezelf, jouw innerlijke processen die mede door de voorgeschiedenis tot stand zijn gekomen. Alleen zo, kun je m.i. het leven (gaan) leiden waarvoor je geboren bent! Ik ben voorstander van de openbaring....alles om de geschiedenis niet te laten herhalen en om mensen mss net dat duwtje te geven op zoek te gaan naar hun voorgeschiedenis! Monique Angele van de Laar Ervaringsdeskundige & hulpverlener www.moniquevandelaar.nl
- gj
gjvuyk
27 maart 2024 · 10:55
In mijn familie was er een grote tweespalt. Een oud tante had een Joodse onderduiker, waar ze later mee trouwde. Een van haar zussen trouwde met iemand die in 1932 bij de NSB lid werd. Die man kwam uit een gezin waarvan een zus secretaresse van Mussert was, een broer was penningmeester van de NSB en nog een broer was lid NSB en nog een broer was een foute notaris. Wat mij bezig houdt hoe weinig over dit verleden gepraat werd door o.a. mijn ouders.
- er
eric.brinks
19 maart 2024 · 22:32
Mijn opa van vaderskant had 2 neven die in het communistisch verzet zaten en die beide de oorlog niet hebben overleefd. Beide zijn op 25-6-1941 door de gemeentepolitie van Deventer opgepakt. De jongste is op 11-6-1942 in Bernburg (Dui) op 33-jarige leeftijd vergast. De oudste is op 25-11-1944 in Mauthausen (Oos) op 50-jarige leeftijd bezweken aan de zware ontberingen. Mijn oma van moederskant had juist een achterneef, die een oorlogsmisdadiger was en tenminste 35 joden heeft opgespoord en opgepakt als lid van de Colonne Henneicke. Van hen hebben er 31 de oorlog niet overleefd. Hij is in 1948 bij verstek ter dood veroordeeld, is op de vlucht naar Duitsland opgepakt, heeft vervolgens gratie gekregen en is veroordeeld tot 15 jaar, waarvan hij minder dan 8 jaar in de gevangenis heeft uitgezeten. Hij heeft de laatste ruim 26 jaar van zijn leven in vrijheid doorgebracht en overleed op 85-jarige leeftijd...
- ja
janinekunnen
6 april 2024 · 16:38
Op mijn 16e vertelde mijn moeder me dat mijn vader fout was geweest in de oorlog. Na de oorlog heeft hij 5(!) jaar vastgezeten. Hij moet dus heel wat op zijn kerfstok hebben gehad. En eerlijk gezegd verbaasde mij dat niets. Eigenlijk paste dat wel bij zijn persoonlijkheid. Al jaren willen mijn zoon en ik graag precies weten wat hij allemaal heeft gedaan. Wij voelen ons nergens schuldig over, dus iedereen mag het weten.
- in
info
22 maart 2024 · 13:08
Wat ik ontdekte uit verhalen uit de familie en verder onderzoek na hun dood, verwerkte ik in mijn boek Hard Zijn, uitg Voetnoot, dat een paar jaar geleden verscheen.
- h.
h.kraaijeveld
26 maart 2024 · 10:54
NOG NIKS. EN DUS.... H.KRAAIJEVELD.
