Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag heeft arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, de voormalige Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant en Hamasleider Mohammed Deif. Zij hebben zich volgens het ICC schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden. Maar is het wel terecht dat Netanyahu en Gallant nu al een uitspraak krijgen?.

Het ICC beschuldigt Netanyahu en Gallant van oorlogsmisdaden: is dat terecht? 'Dit gaat tegen alle realiteitszin in'

23 november 2024 · 11:32| Leestijd:9 min

Update: 17 juli 2025 · 15:41

Geschreven doorBabette Englebert

In dit artikel aan het woord

Jan PaternotteTweede Kamerlid namens D66

"We hebben zo vaak gezien dat hulp aan Gaza wordt tegengehouden door Israël. Ik snap dat dat leidt tot maatregelen."

Uri RosenthalOud-minister van Buitenlandse Zaken

"Het beeld dat Israël bewust bezig is met het uithongeren en het vernietigen van de burgerbevolking in Gaza gaat tegen alle realiteitszin in."

In het kort

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag heeft arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, de voormalige Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant, én Hamasleider Mohammed Deif. Volgens het ICC hebben Netanyahu en Gallant ernstige misdaden verricht, waaronder het gebruik van honger als oorlogswapen en het doden van burgers. Is de uitspraak van het ICC terecht, of gaat dit te ver?

Wat denk jij?

Is het terecht dat het ICC arrestatiebevelen voor Netanyahu en Gallant heeft uitgevaardigd?

Ja, vind ik welNee, dat is onterechtDat vind ik heel lastig te zeggen

Dit is de situatie

Israël en VS verontwaardigd over arrestatiebevelen

Afgelopen donderdagochtend kwam het ICC in Den Haag met een officiële aankondiging: Netanyahu en Gallant moeten gearresteerd en vervolgd worden voor het plegen van oorlogsmisdaden in de Gaza-oorlog. Het hof heeft zich de afgelopen zes maanden over de kwestie gebogen, nadat strafrechtadvocaat Karim Ahmed Khan in mei dit jaar een aanklacht had ingediend.

De Israëlische regering reageert fel op het besluit: het kantoor van Netanyahu noemt de arrestatiebevelen "antisemitisch" en de Israëlische minister Gideon Saar (Buitenlandse Zaken) spreekt van een "zwarte dag" voor het ICC. Hij stelt dat het ICC alle legitimiteit verloren is. De Israëlische regering had voorheen overigens ook al geen goede band met het ICC: ze erkennen het Strafhof niet.

De VS weigert, net als Israël, het ICC te erkennen en schaart zich na de uitspraak van het Strafhof achter Israël. President Joe Biden vindt het besluit 'schandalig' en veroordeelt de keuze van het ICC om Netanyahu, Gallant én Hamasleider Mohammed Deif alle drie tegelijkertijd te bestraffen met een arrestatiebevel. Hij zegt in een verklaring: "Laat me duidelijk zijn: wat het ICC ook mag impliceren, er is geen vergelijking – geen enkele – tussen Israël en Hamas."

Wat zijn de consequenties van de arrestatiebevelen?

Israël en de VS erkennen het ICC niet, maar ruim 120 andere landen doen dat wél. Dat betekent dat zij Netanyahu en Gallant officieel moeten oppakken als de politici hun grondgebied betreden. Het is echter de vraag of al die landen de daad bij het woord zullen voegen: het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken wil bijvoorbeeld nog niet toezeggen dat zij de politici zullen arresteren.

De Nederlandse minister Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken) heeft in de Tweede Kamer wél toegezegd dat Nederland zich aan de afspraak zal houden. Bovendien zal het kabinet "niet-essentiële contacten" met Netanyahu en Gallant vermijden, aldus de minister.

Dit is de discussie

Gaan de arrestatiebevelen te ver?

Is het terecht dat het ICC Netanyahu en Gallant wil arresteren vanwege oorlogsmisdaden? In Dit is de Dag (EO) gaan D66-Kamerlid Jan Paternotte en Uri Rosenthal, oud-minister van Buitenlandse Zaken, daar uitgebreid over in debat.

Zijn Netanyahu en Gallant schuldig aan oorlogsmisdaden?

Het ICC verdenkt Netanyahu en Gallant er onder andere van dat ze honger hebben ingezet als oorlogswapen en onschuldige burgers hebben gedood. Klopt dat ook?

Jan Paternotte vindt het in ieder geval terecht dat het ICC nu maatregelen neemt tegen de vermeende oorlogsmisdaden van Israël. Hij vertelt:

Jan Paternotte
Tweede Kamerlid namens D66
"We hebben het afgelopen jaar zo vaak gezien dat hulp aan Gaza wordt tegengehouden door Israël. Er zijn meer dan 17.000 kinderen omgekomen. (...) Honger als wapen gebruiken is verboden, het collectief straffen van de Gazanen voor de terreurdaden van Hamas mag niet, maar dat is wél wat we zien gebeuren en wat steeds meer rapporten laten zien. Ik snap dat dat op een gegeven moment leidt tot maatregelen."

Rosenthal is het niet met Paternotte eens dat Israël hulp voor Gazanen blokkeert. De Israëliërs zetten zich juist in om de Gazanen te ondersteunen, ziet hij:

Uri Rosenthal
Oud-minister van Buitenlandse Zaken
"De VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen heeft een paar dagen geleden nog bevestigd dat als er trucks met voedsel en dergelijken Gaza binnenrijden, die onmiddellijk overmeesterd worden door Hamas-figuren en criminele 'gangs' waarmee Hamas samenwerkt. Wij hebben met eigen ogen gezien dat Israël op verschillende punten wegen heeft aangelegd om hulp mogelijk te maken. Kortom, het beeld dat Israël bewust bezig is met het uithongeren en het vernietigen van de burgerbevolking in Gaza gaat tegen alle realiteitszin in."

Paternotte benadrukt dat de Israëlische overheid wel degelijk hulptroepen blokkeert:

Jan Paternotte
Tweede Kamerlid namens D66
"Ik spreek Sigrid Kaag en andere mensen in die regio. Zij benadrukken aan de lopende band dat er veel te weinig hulp naar Gaza wordt gestuurd om mensen daar in leven te houden. Dat kun je gewoon afmeten aan het gewicht van die vrachtwagens. (…) Daar komt bij dat Israël de hulpvoorziening bij de grensovergangen in het noorden Gaza regelmatig onmogelijk maakt. Daar heeft die hongersnood in het voorjaar en ook nu plaatsgevonden."

Is dit het juiste moment voor het ICC om arrestatiebevelen uit te vaardigen?

Dat het ICC op dit exacte moment arrestatiebevelen uitvaardigt, is juridisch gezien controversieel. Het schuurt namelijk tegen de fundamenten van het zogenaamde 'complementariteitsprincipe', een principe dat is opgenomen in het oprichtingsstatuut van het ICC.

Dat principe dicteert, simpel gezegd, dat misdrijven eerst door nationale autoriteiten moeten worden vervolgd voordat het Internationaal Strafhof zich erover buigt. Het ICC lapt dat principe nu een beetje aan de laars, stelt Rosenthal, want Israël heeft zelf nog geen onderzoek gedaan naar Israëlische oorlogsmisdaden.

Volgens Rosenthal is dat onaanvaardbaar. Hij vertelt:

Uri Rosenthal
Oud-minister van Buitenlandse Zaken
"Als je nu kijkt naar Israël, zie je dat pijlers van de democratische rechtsstaat onder druk staan. Er is één waarop zonder twijfel veel druk staat, dat is de rechterlijke macht. Netanyahu heeft namelijk voortdurend geprobeerd om die rechterlijke macht een kopje kleiner te maken. Het ICC is [vanwege het complementariteitsprincipe, red.] verplicht om een land met goede rechtspraak de gelegenheid te geven om eerst zelf onderzoek te doen. Dat hebben ze ook gedaan na oorlogsmisdaden in bijvoorbeeld Australië en het Verenigd Koninkrijk. Nu wordt in feite dat heft uit handen geslagen voor Israël."

Volgens Paternotte was het in dit geval noodzakelijk dat het ICC een besluit nam; de problemen in Gaza zijn té urgent.

Jan Paternotte
Tweede Kamerlid namens D66
"Wat in het voorjaar de aanklacht was, ook bij het ICC, is dat die oorlogsmisdaden [van Israël, red.] nog steeds plaatsvinden. Daarom is besloten dat er nu moet worden ingegrepen. Als we wachten op de rechtsgang in Israël, dan gaat dat nog wel even duren. Oftewel: dat gaat niet helpen. Dus is het nu een goed moment."

Is de reactie van Nederland gepast?

Caspar Veldkamp, minister van Buitenlandse Zaken, heeft kort na de uitspraak van het ICC toegezegd dat Nederland Netanyahu en Gallant zal arresteren als zij op Nederlands grondgebied komen. Zowel Paternotte als Rosenthal zijn het eens met die keuze, maar volgens Rosenthal gaat het te ver dat de minister al het niet-essentiële contact met Netanyahu wil mijden.

Uri Rosenthal
Oud-minister van Buitenlandse Zaken
“Het staat buiten kijf dat Nederland zich aan het besluit van het ICC moet houden en Netanyahu moet arresteren als hij voet op Nederlandse bodem zet… Maar wat bij mij anders ligt, is dat verhaal over essentiële en niet-essentiële contacten. Ik heb namelijk begrepen dat die maatregel niet direct verbonden is aan het arrestatiebevel. Het is dus een politieke afweging. (…) Ik denk dat de relatie tussen Nederland en Israël hiermee ernstig wordt geschaad.”

Paternotte ziet dat anders. Hij vertelt:

Jan Paternotte
Tweede Kamerlid namens D66
"Ik denk dat de reactie van Veldkamp logisch is. Volgens mij betekent dit vooral dat we Netanyahu niet weer gaan 'normaliseren'. We kunnen wel met elkaar constateren dat tien maanden lang oproepen tot een staakt-het-vuren niks heeft opgeleverd, dus het kan nu niet weer ‘business as usual’ zijn. Het is natuurlijk wel de vraag hoe dit voornemen uiteindelijk uitpakt, want wat zijn niet essentiële en niet-essentiële contacten?"

Praat mee

Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?

Meer weten?

Luister Dit is de Dag terug als podcast

In Dit is de Dag (EO) gaat presentator Joram Kaat verder over dit onderwerp in gesprek met Uri Rosenthal, oud-minister van Buitenlandse Zaken en D66-Kamerlid Jan Paternotte. Beluister de uitzending hieronder als podcast.

De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Dit maakten we ook