Ode an die Freude
Boycot van Israël bij het Songfestival? 'We moeten juist blij zijn dat ze mee willen doen'
7 februari 2024 · 14:00
Update: 8 mei 2024 · 18:28
In gesprek met
Katja Zwart
Podcast Songfestivalkoorts
"Als Israël mee mag doen, dan vind ik dat Rusland ook mee mag doen."
Tofik Dibi
Oud-politicus GroenLinks
"Het is plausibel dat Israël mogelijk genocide pleegt. Dan moet je niet vrolijk gaan zingen met dat land."
Tom Mikkers
Theoloog
"Als wij als Europeanen hard gaan lopen gillen over boycotten, dan denk ik: ken je geschiedenis."
Edwin van de Scheur
VPRO-journalist
"Israël moet de eer aan zichzelf houden en niet meedoen."
Patrick Huisman
Songfestivaldeskundige
"Er zijn ook andere landen waar iets op aan te merken is. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen."
In het kort
Muziek verbindt. En dat is ook het idee achter het Eurovisie Songfestival: landen samenbrengen rondom muzikale acts. Maar niet iedereen is welkom. In verschillende Europese landen klinkt de roep om Israël te boycotten, ook in Nederland. Is dit terecht?
Wat denk jij?
Mag Israël wat jou betreft meedoen aan het Songfestival?
Dit is de situatie
Oproep tot boycot Israël
Het Eurovisie Songfestival vindt plaats in een zwaarbeveiligd Malmö. Dit komt door de deelname van Israël. Sinds de oorlog in Gaza klinkt de roep om Israël te boycotten en lopen de spanningen op. Maar als het aan Israël ligt zijn ze er gewoon bij met het nummer 'Hurricane'.
Wie is de Israëlische act?
De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenIn verschillende Scandinavische landen riepen artiesten begin 2024 op om Israël uit te sluiten. In Finland, Noorwegen en IJsland publiceerden artiesten open brieven.
Waarom doet Israël mee aan het Eurovisie Songfestival?
Ook in Zweden kwam een open brief van artiesten die gericht was aan de organisator van het Eurovisie Songfestival, de European Broadcoasting Union (EBU). Zij schreven dat de EBU een dubbele standaard toont en haar geloofwaardigheid ondermijnt, door Israël mee te laten doen. Dat Israël welkom is 'bagatelliseert het schenden van het internationaal recht en het lijden van de slachtoffers', aldus de artiesten. De Zweedse artiesten vinden dat de EBU consequent moet zijn en verwijzen naar de uitsluiting van Rusland in 2022.
Waarom werd Rusland geschorst?
In Nederland ondertekenden 250 mensen uit de culturele sector een brief waarin ze Joost Klein, die Nederland vertegenwoordigt, oproepen om niet naar het Songfestival te gaan. Ook is er een petitie gestart door De Goede Zaak met als inzet dat AvroTros, de omroep die verantwoordelijk is voor het Songfestival, de deelname van Israël aan het Songfestival boycot. Eind april was er nog een kleine demonstratie bij het AvroTros-gebouw. De activisten riepen onder andere 'AvroTros bloed aan je handen'. En droegen bordjes met daarop 'Geef Israël geen podium'.
Aan de NOS liet de AvroTros weten veel met het onderwerp bezig te zijn, maar dat zij er niet over gaan wie wel of niet mee mag doen. En de EBU zegt dat Israël gewoon mee mag doen. Omdat het volgens de Europese omroep een competitie is voor omroepen en niet voor overheden.
Dit is de discussie
Mag Israël meedoen aan het Songfestival?
Uit verschillende hoeken klinkt dus de oproep om Israël uit te sluiten bij het Eurovisie Songfestival. Katja Zwart maakt voor De Telegraaf de podcast Songfestivalkoorts en volgt de ontwikkelingen rondom het festival op de voet. De oproep tot boycot vindt Zwart heel ingewikkeld, zegt ze tegen DIT (EO).
"Rusland is natuurlijk een paar jaar geleden geweerd om de inval in Oekraïne. Hier is ook sprake van een inval en dan snap ik niet dat Israël wel mag meedoen. Aan de andere kant, Israël doet al vijftig jaar mee en heeft nooit de regels geschonden voor deelneming aan het Songfestival. Maar ik snap heel goed dat mensen hier een dubbel gevoel over hebben."
Al vanaf haar jeugd volgt Zwart het Songfestival. Ze vindt als liefhebber dat we eigenlijk niet over dit soort kwesties moeten praten, want:
"Het Songfestival is ooit bedacht om de vrede en de verbinding in Europa te bevorderen na de Tweede Wereldoorlog. Nu gebeurt dit en dan denk ik: verdorie, we moeten het hier helemaal niet over hebben. Het moet om de muziek draaien en niet om wat er politiek in een land gebeurt. De bedoeling is dat we samenkomen om te genieten van 37 liedjes van verschillende landen en artiesten, van de enorme diversiteit die we hebben in Europa."
Politiek moet dus helemaal geen rol hebben bij het Europese muziekfeest, zegt Zwart. En als politiek geen rol speelt, dan vindt ze dat geen enkel land uitgesloten mag worden.
"Als Israël mee mag doen, dan vind ik dat Rusland ook mee mag doen. De meeste artiesten in Rusland zijn ook niet voor die oorlog die in Oekraïne gaande is. Het liefst zie ik dat de Europese omroep echt compleet de politiek weert, maar de praktijk wijst al uit dat dat blijkbaar heel moeilijk is."
Ook theoloog Tom Mikkers is groot fan van het Songfestival. Hij vindt dat de oproep tot boycot omgekeerd zou moeten zijn. Dus niet 'blijf weg', maar 'kom erbij'. Die expliciete uitnodiging geldt niet alleen voor Israël, maar ook voor Armenië, zegt Mikkers.
"Armenië komt naar het Songfestival terwijl Azerbeidzjan ook meedoet, het land dat vorig jaar de Armeense bevolking verdreef uit Nagorno-Karabach. Ik hoor rond het Songfestival niemand over Azerbeidzjan en de etnische zuivering door de Azeri van de Armenen in september vorig jaar. (...) Laten we blij zijn dat Israël en Armenië meedoen, het is moedig dat ze zich in het Europese wespennest wagen. Daarmee wil ik de pijn van de Palestijnen niet bagatelliseren. Maar in de context van het Songfestival zeg ik: laat Israël meedoen."
We moeten ons volgens Mikkers als Europeanen ook bewust zijn van onze geschiedenis. Hij wijst op de grote genocides in Europa van de 20e eeuw, dat waren namelijk de Armeense genocide en de holocaust.
"Stel je hebt deze rotgeschiedenis met Europa en dan zeg je: wij willen toch heel graag weer naar dat familiefeest komen met die vreselijke familie om met elkaar liedjes te zingen. Als wij als Europeanen dan zo hard gaan lopen gillen over boycotten, dan denk ik: ken je geschiedenis. Als er één groep geen recht van spreken heeft om hier zijn oordeel over uit te spreken, dan zij wij het."
We moeten landen zo lang mogelijk mee laten doen aan het Songfestival, omdat we uiteindelijk toch samen verder moeten, zegt Mikkers. Cultuur zorgt ervoor dat er een vrije zone is waar we elkaar toch blijven ontmoeten en als mensen blijven zien.
"Om de toekomst vorm te geven, hebben we dit soort culturele evenementen nodig. In een onrustige wereld kan het Songfestival een kleine oase van vrede zijn. Laten we dat vooral zo houden, want hier zit uiteindelijk een deurtje naar vrede. Koester het Songfestival. Het is ooit bedacht om die reden."
Je moet een cultureel evenement ook niet politiek maken, want volgens Mikkers maak je daarmee op de lange termijn ieder evenement onmogelijk.
"Want wie is zonder ruzie? De gedachte dat een land schone handen heeft, is een idiote gedachte. Ieder land zit op een of andere manier verweven in een conflict. Dan kom je eigenlijk in een cancelcultuur terecht. Je moet altijd naar plekken zoeken waar landen bij elkaar kunnen komen, hoe ingewikkeld ook."
De vergelijking met Rusland vindt Mikkers niet terecht. Daar was volgens hem iets anders aan de hand. Want bij de inval in Oekraïne waren de EU en alle grote politieke organen er ‘als de kippen bij’ om dit te veroordelen en direct sancties in te stellen, aldus Mikkers. En de Europese omroep, EBU, sloot zich bij die sancties aan.
"En Rusland zei toen: wij doen niet meer mee en maakte vervolgens zelf de keuze om de EBU te verlaten. Op dit moment heeft Israël niet te maken met Europese politieke sancties. De discussie of je een land mag sanctioneren moet allereerst gevoerd worden op politiek niveau en hoort niet thuis in de arena van het Songfestival."
Bijna ieder jaar gaat Songfestivaldeskundige Patrick Huisman naar het Eurovisie Songfestival toe. Dit jaar reist hij dan ook naar Malmö af. Hij is het er net als Mikkers niet mee eens dat Israël vergeleken wordt met Rusland.
"Rusland en Oekraïne deden allebei mee aan het Eurovisie Songfestival. En dat zou natuurlijk vreselijk ongemakkelijk worden. En ik vind dat er echt wel een verschil zit tussen een land dat zich verdedigt tegen een aanval van een terroristische groep die nog steeds Israëlische gijzelaars vasthoudt en Rusland dat gewoon een ander land binnenvalt."
De oproep tot boycot snapt Huisman wel. Maar hij vindt dat Israël toch welkom is op het Songfestival, zij het met 'frisse tegenzin' - en afhankelijk van hoe de oorlog zich de komende tijd ontwikkelt.
"Met alle verhalen die je hoort dat er nou toch een staakt-het-vuren aankomt en de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof, zou je toch hopen dat Israël zich iets netter gaat gedragen. En dan vind ik toch dat Israël mee moet kunnen doen. Ik denk ook dat de fans vinden dat Israël mee mag doen. Als je Israël niet mee laat doen, straf je ze niet alleen, maar lijkt het ook alsof je de andere partijen gelijk geeft. En er zijn anders ook nog wel een paar andere landen waar iets op aan te merken is. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen."
Wel merkt Huisman op dat hij misschien niet de meest objectieve persoon is die iets kan zeggen over deze kwestie. In 2021 was hij namelijk de begeleider van Israël bij het Songfestival in Rotterdam. Hij zag hoeveel het Songfestival voor de Israëlische delegatie betekende en hoe trots ze waren dat ze mee mochten doen.
"Ik heb ze twee weken begeleid. In de tweede week was er een raketaanval op Tel Aviv. Een moeder in de crew had een huilend kind aan de telefoon, want die had nog nooit meegemaakt dat ze een schuilkelder in moest. Dan denk je wel: potverdorie, wat een heel ander land is dat. En wie zijn wij om zo hard te oordelen. Ik heb daar heel erg veel moeite mee."
Ook in Dit is de Dag (EO) ging het over een mogelijke boycot van Israël. Tofik Dibi, oud-politicus voor GroenLinks, legde daar uit waarom hij de petitie van De Goede Zaak heeft ondertekend.
"Ik hoor bij de mensen die alles willen doen om te voorkomen dat Nederland, maar ook Europa, steun geeft aan een van de meest gestoorde massamoorden die we in de moderne geschiedenis hebben gezien. We willen doen wat we kunnen doen om te voorkomen dat wat Israël doet genormaliseerd wordt. De petitie is een signaal om samen via het platform van het Songfestival in verzet te komen."
Dibi is het er niet mee eens dat de vergelijking met Rusland niet opgaat. Wat Israël doet is volgens hem, als je puur naar de sterfgevallen kijkt, veel erger dan wat Rusland doet.
"Dat is mentale acrobatiek: je in allerlei bochten wringen om maar vol te houden dat wat Israël doet echt niet anders is dan wat andere landen doen. Maar er is een level van misdaden dat 'next level' is. Het klopt: het is een apolitiek festival. Het is de bedoeling dat we daar juist even niet bezig zijn met de shit in de wereld. Maar Europa heeft voor één ding een uitzondering gemaakt. En dat is nooit meer volkerenmoord. Het is plausibel dat Israël mogelijk genocide pleegt. Dan moet je niet vrolijk gaan zingen met dat land."
Songfestivalkenner en VPRO-journalist Edwin van de Scheur vindt dat Israël de eer aan zichzelf moet houden en niet mee moet doen.
“Het conflict waar Israël zich nu in bevindt is een behoorlijke smet op het festival. De Israëlische regering draagt de verantwoordelijkheid voor 30.000 doden, meer dan 1,7 miljoen ontheemden en een dreigende hongersnood. Ik heb een oproep gemist van de nationale omroepen om een deelname van Israël te blokkeren.”
Zo'n oproep tot boycot was er dus twee jaar geleden bij Rusland wel en Van de Scheur vindt het onterecht dat het nu dus niet gebeurt. Hij vindt de situatie best vergelijkbaar.
"Israël verdedigt zich inderdaad tegen Hamas, maar je kan je wel afvragen of dit klopt qua proportionaliteit. Of je heel Gaza plat moet leggen. De vergelijking met Rusland gaat qua politieke redenen en hoe het conflict in elkaar zit, misschien niet op. Maar wat betreft de slachtoffers en de humanitaire situatie gaat het zeker wel op."
Het Songfestival als plek waar het niet om politiek draait. Dat zou mooi zijn, maar volgens Van de Scheur heeft Israël zijn deelname zelf politiek gemaakt.
"Twee keer heeft de Israëlische omroep besloten een nummer in te zenden dat over de oorlog ging. En de eerste keer zei de omroep: ‘Als wij het van de EBU moeten veranderen, doen wij niet mee.’ Toen zei de minister van Cultuur van Israël: ‘Nee, wij vinden het heel belangrijk dat Israël meedoet. Dus de tekst moet veranderen.’ Daarmee is het politiek. Het is een manier om af te leiden van wat er gaande is."
Wat denk jij?
Moet je landen kunnen uitsluiten van het Eurovisie Songfestival? En waarom?
- go
goedemorgen
3 maart 2024 · 23:14
De Russen steunen de oorlog niet. De Israeli's doen dat wel, ondanks de misdadigheid. En nu er al twee van hun liedjes afgekeurd zijn vanwege het promoten daarvan, wordt het tijd om ze te weigeren. Bovendien bezetten ze al 105 jaar Palestijns gebied, en de praktijken zijn verschrikkelijk. Ze streven ook nog naar verdrijving en inlijving. Dat is geen land, waar je een Songfestival mee in wilt. Ik denk dat veel mensen zich opvreten van woede, als dat land mee doet.
- n.
n.e.dolladi
1 maart 2024 · 19:05
Ik vind van wel, daarnaast vind ik ook dat je Rusland en Israël in deze optie wel mag vergelijken net als andere landen die voor onrust, onvrede en oorlog zorgen. De 3 O's en geen J's in dit geval. Vind dat de reden of diepere inhoud er niet toe doet. Wie land verdedigt maar over lijken gaat of wie land binnenvalt en over lijken gaat. Allebei fout als er mensen overlijden, om een ruzie uit te vechten. Liedjes verbinden inderdaad, maar iemand uit medelijden laten winnen is ook fout naar mijn mening. Ik was groot fan, ik ben Italiaans en volg San Remo ook maar dit jaar geen Eurovisie meer want het is verre van visie.
Meer horen?
Luister naar Dit is de Dag
Meer weten over dit onderwerp? Luister dan twee afleveringen van Dit is de Dag (EO) die over dit onderwerp gaan. Dat kan hier of via je favoriete podcast-app.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenDe weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
