Hoe is het om op te groeien bij ouders met psychische problemen?
15 september 2023 · 16:13| Leestijd: 4 min
Update: 8 augustus 2024 · 15:56
In dit artikel aan het woord
"Toen ik zwanger was van mijn oudste, zei ik nog: wat nu als ik op mijn moeder lijk en hetzelfde gedrag als zij vertoon?"
"Als ik bij de kliniek kwam zag ze mij en ging ze vervolgens heel hard schreeuwen en roepen. Dan schaamde ik me heel erg."
"Ik wist op mijn derde al hoe ik melk moest koken voor in de thee van mijn moeder."
In het kort
Het aantal kinderen dat een ouder met psychische problemen of een verslaving heeft is gestegen. En dat zorgt vaak voor onveilige thuissituaties: er wordt niet goed (genoeg) voor ze gezorgd en ze lopen een verhoogd risico om op latere leeftijd zelf ook psychische problemen te ontwikkelen. Hoe ga je daar mee om als kind?
Wat denk jij?
Ben jij opgegroeid in een veilige omgeving?
Aantal reacties: 0
Ouders met psychische problemen
Uit onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat inmiddels meer dan een kwart van de kinderen in Nederland bij een ouder woont die het afgelopen jaar een psychische aandoening en/of alcohol- of drugsprobleem had.
Om welke psychische problemen gaat het?
Voor dit onderzoek heeft het Timbos-instituut gekeken naar ouders met een stemmingsstoornis (zoals depressie), angststoornis, ADHD en/of een matige of ernstige drugs- of alcoholstoornis in het afgelopen jaar. Ouders met een zwaardere ziektelast en zwaardere psychische aandoeningen zoals borderline persoonlijkheidsstoornis, schizofrenie of eenstoornissen zijn niet meegenomen in deze studie.
Vorig jaar waren er 3,3 miljoen volwassenen in Nederland met een psychische aandoening. Daarvan zijn er afgelopen jaar ongeveer 671.000 ouders. Deze groep ouders hebben in totaal ongeveer 900.000 kinderen onder de 18 jaar. Dus meer dan een kwart (27,9%) van alle kinderen die nog thuis wonen in Nederland heeft een ouder met psychische problemen of een verslaving.
Het aantal kinderen dat opgroeit in zulke gezinnen groeit dus. Deze kinderen, die afgekort KOPP (Kinderen van Ouders met Psychische Problemen) en KOV (Kinderen van Ouders met een Verslaving) worden genoemd, hebben een verhoogd risico om op latere leeftijd zelf psychische problemen te ontwikkelen.
Dit is de discussieWat als een kind opgroeit in een onveilige omgeving?
Hoe is het om als kind op te groeien met een ouder die psychische problemen heeft of kampt met verslaving? Tea van Piere, Lincey Lima en Mandy Rol, alle drie ervaringsdeskundigen, delen hun verhaal in Dit is de Middag (EO). Ondanks hun moeilijke jeugd zetten ze hun ervaring nu in om jongeren te helpen die ook in zo'n situatie opgroeien.
Mandy Rol groeide op met een moeder met zware psychische problemen, waardoor het thuis erg onveilig voor haar was:
"Ik heb heel veel geweld meegemaakt. Mijn moeder had zware psychische problemen. Het was heel onveilig. Daarna ben ik in een gesloten jeugdzorg opgegroeid, waar het ook vaak erg onveilig was, omdat ik ook daar met geweld te maken had. Dat heeft me wel gekenmerkt."
Lincey Lima heeft een moeder die schizofreen en verslaafd was. Ze is op jonge leeftijd uit huis geplaatst en heeft haar moeder altijd bezocht in de kliniek waar ze toen verbleef. Dat was zeker niet makkelijk voor haar:
"Soms miste ik mijn moeder wel. Het is wel je moeder. Toen ik wat ouder was, ging ik zelfstandig naar haar toe om haar op te zoeken. Ook waren er momenten dat ik het eigenlijk niet wilde want ik had ook beelden van haar in mijn hoofd dat het niet met haar goed ging. Dat wilde ik niet weer zien."
"Ik kan me goed herinneren dat ik dan op het terrein van een kliniek kwam. Het leek net op een gevangenis. Zo kwam ik daar binnen, zag ze mij en ging ze heel hard schreeuwen en roepen naar mij. Dan schaamde ik me heel erg. Of ze was juist heel somber of depressief, dat ze helemaal geen emoties had. Dus het was voor mij vrij verwarrend."
Ook Tea van Piere groeide op in een onveilige omgeving en zorgde al sinds heel jonge leeftijd voor haar moeder:
"Ik wist op mijn derde al hoe ik melk moest koken voor in de thee van mijn moeder, als zij nog in bed lag. Als de belletjes kwamen, was het heet genoeg om de melk in haar thee te doen en het naar haar te brengen."
Hoe help je in zo'n situatie?
Mandy, Lincey en Tea zijn nu op het punt gekomen dat ze zelf mensen helpen die hetzelfde meemaken als dat zij hebben gedaan.
Lincey Lima werkt nu bij Indigo Preventie, een onderdeel van Parnassia Groep van de GGZ in Nederland. Daar geeft ze trainingen aan kinderen van 8 tot 12 jaar die hetzelfde meemaken:
"Het is moeilijk om aan een kind uit te leggen wat een psychische ziekte is. Het begint al dat het een moeilijk woord is. [...] Ik vertel dan aan kinderen dat mijn moeder ook ziek of verward is. Dan kijken ze met grote ogen aan, denkend: oh, ik ben niet de enige."
Tea van Piere helpt volwassenen met een zware jeugd. Zij vertelt dat KOPP-ers (Kinderen van Ouders met Psychische Problemen) een tweede natuur hebben ontwikkeld om vooral te denken aan de behoefte van de ander. Tea helpt hen om te ontdekken wat hun eigen behoeftes zijn:
"Het stukje zelfontwikkeling van de volwassene met ouders met psychische problemen, is hierin belangrijk. Op onderzoek uitgaan hoe dat bij zichzelf werkt. Je bekijkt waar je het meest tegen aan loopt: schuldgevoel, schaamte, identiteit, het lastig vinden om de juiste keuzes te maken in je leven. Dat soort zaken."
Mandy Rol is nu Ervaringsdeskundige bij Stichting Borderline. Ook in haar persoonlijke leven neemt ze haar ervaring mee. Ze is nu zelf moeder en doet er alles aan om een goede moeder te zijn voor haar kinderen:
"Toen ik zwanger was van mijn oudste, zei ik nog: wat nu als ik op mijn moeder lijk en hetzelfde gedrag als haar vertoon? Tegelijkertijd is dat ook mijn kracht geworden om het anders te doen en om me juist in te zetten om een goede moeder voor mijn kinderen te zijn. (...) We gaan het nu anders doen."
Meer weten?
Bekijk de aflevering van Dit is de Middag (EO), waar Tea, Lincey en Mandy hun verhaal vertellen, hieronder:
Behoefte aan contact na het lezen van dit artikel?
Ga naar www.mindkorrelatie.nl of bel 0900-2450. Je mag je verhaal ook (anoniem) via Whatsapp delen met de redactie van DIT, om er verder over te praten.
