Is een mobiele telefoon écht zo schadelijk voor kinderen?

Hoe schadelijk zijn mobiele telefoons voor kinderen?

Ze spelen spelletjes, doen TikTok-dansjes en sturen duizenden berichtjes naar hun vriendjes: steeds meer kinderen onder de twaalf jaar hebben een smartphone. Maar is dat alleen maar leuk vermaak of zijn er ook negatieve effecten van mobiele telefoons op jonge kinderen?

Een veelgehoord argument is dat kinderen die veel op hun telefoon zitten veel minder bewegen. Ze spelen niet buiten, maar liggen urenlang op de bank of op bed met het apparaat in hun hand. Vaak in een verkeerde houding, waardoor ze meer fysieke klachten kunnen krijgen. Ook het slaapgedrag kan beïnvloed worden. De verleiding om nog lekker door te scrollen op TikTok is natuurlijk heel groot voor zulke jonge kids. 

Mentale invloed van de smartphone

Ook mentaal kan het invloed hebben: concentratieproblemen, verslaving en mentale gezondheidsklachten zijn veronderstelde negatieve gevolgen van de smartphone. Ook uit onderzoek van DIT blijkt dat ouders zien dat door veelvuldig gebruik van de smartphone en social media hun kinderen moeite hebben met concentratievermogen, slaaptekort, eenzaamheid, mentale problemen en pestgedrag. 

Toch zijn er ook positieve aspecten aan een mobiele telefoon: je kunt je kind altijd bereiken, ze kunnen sociale contacten onderhouden en nieuwe dingen leren. Wegen de positieve gevolgen op tegen de negatieve? En zijn de effecten eigenlijk wel zó groot als dat gezegd wordt?

'Meer onderzoek nodig'

Platform DIT heeft de vraag of het verstandig is om kinderen pas een smartphone te geven in de brugklas voorgelegd aan de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. In een officiële brief laten zij weten: ‘Afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, het Trimbos-instituut en de Schakel- en Adviesraad (SAR) wil graag een genuanceerd antwoord geven.’

Zij zien zowel voordelen als nadelen aan het gebruik van de mobiele telefoon en sociale media door jongeren en vinden dat er meer onderzoek nodig is om een duidelijke conclusie te trekken: ‘Geen smartphone tot de brugklas en geen sociale media voor het zestiende jaar kan ertoe leiden dat jongeren onvoldoende kennis en vaardigheden opdoen om vanaf hun zestiende jaar voldoende mediawijs te zijn. Ook dit vraagt verder onderzoek.’ 

'Geen smartphone tot de brugklas'

Wachten met de smartphone tot de brugklas: 79% van de Nederlanders vindt het een goed idee als kinderen dan pas een mobiele telefoon krijgen.  Er zitten voor kinderen meer negatieve gevolgen dan positieve gevolgen aan het gebruik van smartphones, vindt 70%. Een evengrote groep (70%) vindt dat de overheid meer moet doen om het gebruik van de smartphone door kinderen te ontmoedigen. Dat blijkt uit onderzoek van DIT, het journalistieke platform van de EO.

Social media

68% van de Nederlanders vindt dat het verboden zou moeten worden voor kinderen onder de 14 jaar om een account op social media te hebben. Slechts 19% is het daarmee oneens. Politieke voorkeur maakt hierbij vrijwel geen verschil. Om dit te kunnen handhaven zouden sociale media bedrijven verplicht moeten worden om de leeftijd van gebruikers te verifiëren via een legitimatiebewijs bij het aanmaken van een account, zegt zo’n 76%. Slechts 12% is het oneens. 

Ouders maken zich zorgen

Ouders die deelnemen aan dit onderzoek zien dat door veelvuldig gebruik van de smartphone en social media hun kinderen moeite hebben met concentratievermogen, slaaptekort, eenzaamheid, mentale problemen en pestgedrag. Zo’n 44% is het eens met de stelling: één of meerdere van mijn kinderen zit veel meer achter schermen dan ik eigenlijk zou willen, maar ik ben niet in staat dit te voorkomen. Ook 44% zou graag met andere ouders in mijn straat een tijd afspreken waarop mijn kind(eren) met andere kinderen in de straat kunnen spelen, zodat ze minder achter een scherm zitten.

Kinderen en smartphones: verbieden of niet?

Wat is wijsheid: moet je je kind weghouden van de digitale wereld, of is het in dit tijdperk goed om het te omarmen? Als het aan psychiater Esther van Fenema ligt, is het van groot belang dat we het telefoongebruik van kinderen beperken. Ze vertelt bij Dit is Tijs (EO):

000

scherm sluiten

000

Esther van Fenema

Psychiater

"Ik vind verbieden altijd heel ingewikkeld, want als mij iets verboden zou worden als kind, zou ik het juíst willen doen. ik denk dat het gereguleerd moet worden, we moeten leren hoe we ermee om moeten gaan, want we doen nu maar wat."

000

000

scherm sluiten

000

"Je prefrontale cortex [een stuk van je hersenen aan de voorkant van je brein, red.] is pas volgroeid als je 25 jaar bent. Dat gedeelte is van belang om je te gedragen, om impulsen en verleidingen te kunnen beheersen, enzovoort. Daarom zijn kinderen extra kwetsbaar voor die smartphone: de hersenen zijn nog in ontwikkeling. Bovendien is je kindertijd een fase waarin je moet leren omgaan met andere mensen. Als die aandacht nu gekaapt wordt door de telefoon en je oerbrein weinig correctie krijgt, kun je je afvragen of het handig is om zoveel op je telefoon te zitten."

000

Pedagoog Daniël Lechner denkt juist dat smartphones kinderen op een waardevolle manier kunnen stimuleren. Hij heeft met zijn eigen jonge kinderen zelfs een gezinstelefoon:

000

scherm sluiten

000

Daniël Lechner

Pedagoog

"Ik denk dat de telefoon voor kinderen een fantastisch instrument is voor creativiteit, voor verbinding, voor diepgang en zingeving. Ik merk het nu al: ik heb jonge kinderen - een van vier, zes en een van negen - en wij hebben een gezinssmartphone. We doen er samen fantastische dingen mee. We leren er samen van, we zoeken samen dingen op. Ik ben heel enthousiast."

000

000

scherm sluiten

000

"We denken steeds vanuit het frame van die oudere generatie. (…) Wij gebruiken de smartphone voor dingen die we zien als ballast. Bankzaken checken, werk, dat soort dingen. De jongere generatie gebruikt het om heel andere dingen te doen, zoals netwerken opzetten, overzee vrienden maken, dingen creëren, video’s maken. Dat is iets wat wij nog moeten leren."

000

Annemarie laat haar kinderen onbeperkt op de smartphone: 'Ik schaam me bijna'

Wat gebeurt er als je je kind wél onbeperkt op de smartphone laat? Annemarie weet daar alles van: haar twee zoons, Maarten (15) en Joël (13), mogen zelf bepalen hoe lang ze scrollen en gamen op hun smartphones en computers.

"Ja, ik schaam me bijna om het te vertellen," geeft Annemarie toe in Dit is Tijs (EO), "maar ik ervaar juist heel positieve dingen."

Haar zoontje Maarten haalt bijvoorbeeld torenhoge cijfers voor het vak Engels vanwege alle uren die hij besteedt aan de videogame Minecraft. Hij vertelt: "Het is heel sociaal. Je kunt chatten en bellen met mensen over de hele wereld op een publieke server. En dus leer je ondertussen Engels." Hij vermoedt zelf dat hij zonder Minecraft lang niet zo goed Engels had gesproken: "Het maakt een groot verschil."

Dit is Tijs (EO)

Is het nu echt zo slecht om je kind al op jonge leeftijd een smartphone te geven? En zijn er ook onderzoeken die ons iets kunnen leren over positieve effecten van smartphonegebruik onder jongeren? In Dit is Tijs (EO) gaat presentator Tijs van den Brink daar verder over in gesprek met psychiater Esther van Fenema en pedagoog Daniel Lechner. Kijk de uitzending terug via NPO Start.

Dit is de Kwestie (EO)

Hoe moet je als gezin omgaan met de mobiele telefoon? En hoe bespreek je dat met je kind? Daarover gaat Dit is de Kwestie (EO) deze week. Je ziet het op dinsdag 2 september om 21.00u op NPO 2 of via NPO Start.

• Impact van social media op jongeren groter dan gedacht: 'Enorme toename van mentale problemen'

  Impact van social media op jongeren groter dan gedacht: 'Enorme toename van mentale problemen'

• Is de populaire game GTA te gewelddadig voor kinderen?

  Is de populaire game GTA te gewelddadig voor kinderen?

• Is er een ideale leeftijd om kinderen te krijgen?

  Is er een ideale leeftijd om kinderen te krijgen?