Moeten we onderwijsniveaus weer indelen in 'hoog' en 'laag' in plaats van 'praktisch' en 'theoretisch'?. — © Shutterstock

Moeten onderwijsniveaus een andere naam krijgen? 'VWO ís gewoon moeilijker'

1 oktober 2025 · 07:30| Leestijd:3 min

Update: 1 oktober 2025 · 07:30

Geschreven doorRozemarijn van der Stelt

In dit artikel aan het woord

Erik ExGeschiedenisdocent

"Het gaat mij erom dat we iedereen een stapje verder proberen te helpen."

Marianne ZwagermanOpiniemaker

"Het idee dat abstract denken moeilijker is dan praktisch handelen is onzin."

In het kort

Niveauverschillen in het onderwijs zorgen al jaren voor discussie. Ook de woorden die we gebruiken, zoals ‘laagopgeleid’ of ‘praktisch’, roepen vragen op. Geschiedenisdocent Erik Ex vindt dat we gewoon weer over 'hoger' en 'lager' onderwijs moeten spreken.

Wat denk jij?

Hoe moeten we onderwijsniveaus benoemen?

'hoger' en 'lager''praktisch' en 'theoretisch'Het maakt mij niet uit, het is maar een naam

Dit is de situatie

Hoger, lager, praktisch of theoretisch

In het Nederlandse onderwijs zijn de termen ‘hoger’ en ‘lager’ onderwijs steeds meer in de ban gedaan. Te stigmatiserend, vinden critici. Want wie wil er nou ‘lager’ zijn? Daarom spreken scholen en beleidsmakers liever van ‘praktisch’ en ‘theoretisch’ onderwijs. Klinkt vriendelijker, en het voorkomt dat leerlingen zich minder voelen.

Maar niet iedereen is overtuigd. Geschiedenisdocent Erik Ex vindt dat we juist duidelijk moeten zijn over niveauverschillen. Hij schreef er een column over in Trouw. Tegenstanders, zoals opiniemaker Marianne Zwagerman, denken er anders over. Zij waarschuwt voor een denkfout die volgens haar wordt gemaakt: het onderwijs herkent praktisch talent niet.

Meer van DIT? Ontvang de gratis nieuwsbrief

Lees onze privacyverklaring.

Dit is de discussie

Verschil in niveau

Geschiedenisdocent Erik Ex vindt dat het benoemen van niveauverschillen leerlingen juist helpt, vertelt hij in Dit is de dag (EO).

Erik Ex
Geschiedenisdocent
“Een vwo-opleiding is abstracter en moeilijker dan een vmbo-opleiding. (...) Dat is gewoon zo. Als je tegen leerlingen zegt: ga nog een treetje hoger, dan geef je ze ambitie mee. Dat helpt ze groeien.”

Opiniemaker Marianne Zwagerman ziet dat anders. Zij pleit ervoor om te spreken over 'praktisch' en 'theoretisch' onderwijs.

Marianne Zwagerman
Opiniemaker
“Het idee dat abstract denken moeilijker is dan praktisch handelen is onzin. Probeer maar eens een keukenkraan te vervangen, dat kan niet iedereen. (...) Het gaat mij er niet zozeer om dat je andere termen moet bedenken, omdat 'laag' en 'hoog' kwetsend zou zijn. Ze doen simpelweg geen recht aan de talenten van een hele grote groep Nederlanders."

Ex benadrukt dat hij alle leerlingen wil helpen groeien op hun eigen niveau.

Erik Ex
“Het gaat mij erom dat we iedereen een stapje verder proberen te helpen. We zien dat veel jongeren moeite hebben met lezen en rekenen. Dat belemmert hun kansen. Investeren in onderwijs betaalt zich altijd terug.”

Zwagerman waarschuwt voor een eenzijdige focus op theorie:

Marianne Zwagerman
"Natuurlijk moet je altijd stimuleren dat kinderen alles uit hun talent halen. Het gaat mij erom dat je een heel stuk talent van kinderen niet herkent. En dat is toevallig ook de grootste groep kinderen."

Volgens Ex is het goed om kinderen met praktisch talent te stimuleren om in de boeken te duiken. Hij haalt een voorbeeld aan van een bakker die niet alleen brood bakt, maar ook bezig is met winstmarges berekenen en communiceren met zijn personeel.

Erik Ex
"Dat zijn trouwens in de stad waar ik woon, Amsterdam, steeds vaker mensen die geen Nederlands spreken. Dus voor die bakker heeft het heel veel zin om in die theoretische vakken beter te zijn opgeleid. En dat heeft voor de maatschappij ook zin. Die bakker kan dan bijvoorbeeld duurzamer brood bakken."

Zwagerman ziet weinig in de ideeën van Ex.

Marianne Zwagerman
"Het zijn de de betuttelaars en de regeltjesbedenkers die een vuilnisman vertellen hoe zij hun werk moeten doen. Precies dat hoor ik nu terug. Het is arrogant. Je hoeft geen enkele bakker uit te leggen hoeveel gram gist hij in zijn brood moet doen, want dan komt hij daar door schade en schande wel achter. Dit gaat voorbij aan het vakmanschap."