Waarom is Oekraïne het Russische Koersk binnengevallen? 'Risico op confrontatie met NAVO neemt toe'
13 augustus 2024 · 15:20| Leestijd: 5 min
Update: 13 augustus 2024 · 16:07
In dit artikel aan het woord
"Als je banger bent voor escalatie dan de tegenstander, word je met die angst voortdurend gegijzeld."
"Elke nieuwe escalatie brengt automatisch een toegenomen risico op een confrontatie tussen de NAVO en Rusland met zich mee."
In het kort
Opvallend nieuws afgelopen week: Oekraïne is Rusland binnengevallen, de provincie Koersk om precies te zijn. Het is de grootste inval in het land van Poetin sinds de Tweede Wereldoorlog. Maar er is ook nog veel onduidelijk: waarom doet Oekraïne dit nu? En wat zijn ze nog verder van plan? Betekent dit dat de oorlog op bredere schaal (letterlijk) gevoerd gaat worden, of nadert het einde juist?
Samenvatting van DIT artikel
Oekraïne heeft een verrassende stap gezet door de Russische provincie Koersk binnen te vallen. Deze onverwachte aanval zorgt voor grote onrust. Hoewel het gebied klein is, maakt de actie de spanningen in de regio nog groter. Experts zijn bezorgd over de mogelijke escalatie van de oorlog en de gevolgen voor de NAVO. President Zelensky benadrukt dat Oekraïne zich verdedigt tegen voortdurende aanvallen van Rusland en dat de operatie nodig is voor hun veiligheid.
Emeritus hoogleraar internationale betrekkingen Henk Overbeek vindt het een zorgelijke ontwikkeling: is de oorlog zich zo niet steeds verder aan het uitbreiden? Hoogleraar oorlogsstudies aan de universiteit Leiden Frans Osinga denkt er iets anders over: hoe meer steun we leveren, hoe beter het is voor de veiligheid van Europa, zegt hij.
Wat denk jij?
Wist je dat Oekraïne Rusland is binnengevallen?
Aantal reacties: 0
Dit is de situatie
Oekraïne valt Russische provincie Koersk binnen
Oekraïne beweert nu 1000 vierkante kilometer aan Russisch grondgebied onder controle te hebben, maar deze beweringen kunnen niet onafhankelijk worden gecontroleerd. Bijna dertig nederzettingen zouden in handen van Kyiv zijn. De waarnemend gouverneur van Koersk, Alexei Smirnov, halveerde het aantal vierkante kilometers: hij zegt dat de invasie ongeveer twaalf kilometer diep en veertig kilometer breed is.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei zaterdag dat zijn land "de oorlog heeft verplaatst naar het grondgebied van de agressor".
Qua omvang is de inval superklein vergeleken met de inval van Rusland in Oekraïne, maar het Oekraïense offensief is de grootste inval op Russisch grondgebied sinds de Tweede Wereldoorlog.
Meer over de inval van Oekraïne in het Russische Koersk
Het offensief begon op dinsdagochtend 6 augustus. Naar verwachting doen enkele duizenden Oekraïense soldaten mee. Analisten zagen dat de troepen ongeveer 30 kilometer konden oprukken.
Rusland heeft heeft afgelopen maandag (11 augustus) opnieuw opdracht gegeven tot de evacuatie van een grensgebied in verband met de Oekraïense aanvallen. In totaal zijn nu ongeveer 120 duizend inwoners geëvacueerd, en nog 60 duizend mensen wachten op evacuatie.
De Russische president Vladimir Poetin is op zijn zachtst gezegd niet blij. Hij dreigt met een krachtige reactie op de voor hem totaal onverwachte Oekraïense inval, maar tot nu toe is er nog geen militair antwoord gekomen van Moskou. Bondgenoot Belarus heeft wel aangekondigd extra troepen naar de grens met Oekraïne te sturen.
In zijn toespraak op maandag zei Zelensky dat "Rusland gedwongen moet worden om vrede te sluiten." Oekraïne verdedigt de militaire acties door te wijzen op de aanvallen die Rusland uitvoert op de Oekraïense grensprovincie Soemy. Volgens Oekraïne heft Rusland die regio beschoten met rakketten en drones. Hierdoor zijn een elektriciteitskabel en een gaspijpleiding geraakt, waardoor sommige inwoners zonder stroom en gas zitten.
Dit is de discussie
Wat betekent de Oekraïense inval in het Russische Koersk voor de oorlog?
Maar staat Oekraïne inderdaad nog een heftige reactie vanuit Rusland te wachten, en is het in dit licht wel de beste stap die ze konden zetten? Is het juist goed dat het land dat al meer dan twee jaar lijdt onder oorlog, van zich afbijt? En waarom doen ze het nu?
Volgens Henk Overbeek, emeritus hoogleraar internationale betrekkingen, is het puur vanuit een oorlogstechnisch oogpunt vreemd dat Oekraïne niet eerder op Russisch grondgebied kwam, maar dat maakt deze ontwikkeling niet minder verrassend, zegt hij bij Dit is de Dag (EO).
"De doelstellingen zijn niet duidelijk. Ik kan mij moeilijk voorstellen dat hier zuiver militaire doelen gediend worden. Dus ik denk dat deze operatie toch vooral een politiek doel heeft, zoals het in verlegenheid brengen van Russische leiding. Of misschien willen ze een onderhandelingsobject in handen hebben, voor het geval het zover gaat komen. Er zijn ook speculaties dat het de Oekraïners misschien mede te doen is om een gasoverslagstation dat zich in deze regio bevindt en dat ze nu in handen hebben. Via dat station gaat al het Russische gas dat nog naar Europa komt. Die kunnen ze opblazen."
Volgens Overbeek is het een zorgelijke stap, omdat de oorlog zich steeds verder uitbreidt. Het gaat volgens hem om een riskante operatie, die naar verwachting op langere termijn moeilijk vol te houden zal zijn voor de Oekraïners. Volgens hem is de situatie namelijk helemaal niet zo gunstig voor het land, onder andere omdat er rekening mee gehouden moet worden dat Donald Trump straks de Amerikaanse verkiezingen wint. Als dat zo is, is het waarschijnlijk dat de Verenigde Staten stoppen met militaire steunverlening aan Oekraïne.
De hoogleraar denkt dat verdere escalatie überhaupt riskant is:
"Elke nieuwe escalatie in deze oorlog brengt automatisch een toegenomen risico op een rechtstreekse confrontatie tussen de NAVO en Rusland met zich mee. En dat lijkt mij geen aangenaam vooruitzicht. We leveren niet alleen wapens, maar de Amerikanen en Europeanen zijn ook operationeel betrokken bij de Oekraïense operaties. Het lijkt me uitgesloten dat deze operatie zonder enige voorkennis van de NAVO heeft plaatsgevonden. En de Oekraïners opereren op allerlei terreinen zo goed dankzij het feit dat ze bijvoorbeeld inlichtingen van de Amerikanen krijgen, in real time over doelen, et cetera."
"Ik begrijp de ratio van dergelijke acties heel goed. Des te belangrijker lijkt het mij voor de wereld en voor ons dat we ook nadenken over een manier om een einde aan deze oorlog te maken. En dat is waar mijn zorg zit. Het denken daarover zie ik nergens."
Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies aan de universiteit Leiden, staat er anders in.
"Hoe meer steun wij leveren aan Oekraïne, hoe beter het is voor de Europese veiligheid. Heel frappant: op de dag dat Finland toetreedt tot de NAVO, haalt Poetin eenheden weg langs de Finse grens en brengt ze naar het front toe. Daar waar Rusland eerst zei dat het leveren van F-16 straaljagers een rode lijn zou overtreden, blijkt er vervolgens helemaal niks aan de hand te zijn als die F-16's geleverd worden. Oekraïne valt doelen ver achter het front aan in Rusland. Dat was eerst een rode lijn in de gedachte van heel veel mensen. Maar nu blijkt er niks van waar te zijn."
Osinga benadrukt dat de NAVO zelf niet direct betrokken is:
"De NAVO maakt zich wel zorgen en coördineert ook logistiek. Het zijn individuele landen, zoals Engeland en Amerika, die ook inlichtingen verschaffen. Amerika wist van deze invasie af. Nu zie je dat Engeland, Duitsland en Amerika zeggen: het staat Oekraïne vrij om maatregelen te treffen die ze nodig hebben voor hun eigen veiligheid, want zij zijn binnengevallen door Rusland. Dat ze nu een keer de grens overgaan, is niet zo vreemd."
Dus ik zie dat die angst voor escalatie vooral in onze hoofden zit. Natuurlijk moeten we ons zorgen maken. Maar als je banger bent voor escalatie dan de tegenstander, word je met die angst voortdurend gegijzeld. Daar wijst Zelensky ook voortdurend op. En ik denk dat hij een terecht punt heeft."
Praat mee
Wat betekent deze inval voor de duur van de oorlog?
Dit is de uitzending
Dit is de Dag (EO)
Luister dit hele gesprek uit Dit is de Dag (EO) terug via je favoriete podcast-app:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenDit maakten we ook
- 4 scenario's: hoe loopt de oorlog in Oekraïne af?
4 scenario's: hoe loopt de oorlog in Oekraïne af?
Lees meer
- Wat kunnen we nog voor Oekraïne doen? 'Kankerpatiëntjes zaten tegen de muur na raketaanval'
Wat kunnen we nog voor Oekraïne doen? 'Kankerpatiëntjes zaten tegen de muur na raketaanval'
DIT zijn de makers
