Twee derde Nederlanders heeft moeite met gezag van politie: agent heeft weinig te zeggen
26 september 2023 · 15:55| Leestijd: 6 min
Update: 8 augustus 2024 · 15:56
In dit artikel aan het woord
"De politie is de afvoerput van de samenleving. Alles wat op andere plekken escaleert en misgaat, komt uiteindelijk bij de politie terecht."
"De zichtbaarheid en aanspreekbaarheid van de politie staat onder druk. Als je aan mijn collega's op straat zou vragen of het zo langer door kan gaan, dan is het antwoord: nee."
"Vroeger kende je als agent iedereen in je buurt. De burgers kenden ons en wij kenden hen."
"Ik heb altijd het vertrouwen gehad dat de politie er ook voor mij is, maar mij hebben ze gewoon als oud vuil op straat gezet."
In het kort
Politieagenten die de huid vol worden gescholden en burgers die onbeschoft of zelfs agressief gedrag vertonen. Op social media staan duizenden video's van mensen die fel tegen de politie ingaan. Het lijkt wel of we niets meer pikken. Wat is er aan de hand in Nederland? Hebben we een probleem met gezag?
Wat denk jij?
Hoe gezagsgetrouw ben jij eigenlijk?
Aantal reacties: 0
Gezagsgetrouw zijn, dat lijkt niet echt meer van deze tijd. Waar mensen vroeger nog respect hadden voor meneer agent, heeft de Nederlandse politie nu te weinig gezag, vindt bijna twee derde (64,3%) van de Nederlanders. Onder 65-plussers vindt zelfs zo’n driekwart (74,4%) dat het slecht gesteld is met het overwicht van de sterke arm, terwijl jongeren (18-30 jaar) juist vaker vinden dat het wel meevalt: in die groep is 46,5% het eens met de stelling dat de politie te weinig gezag heeft. Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van het interactieve journalistieke platform DIT (EO) uitgevoerd door Bureau DataIM.
Wat vindt Nederland? DIT deed onderzoek en dit zijn de resultaten
DIT deed onderzoek naar de vraag of Nederlanders een probleem hebben met gezag. Het is niet alleen de politie die kampt met een gebrek aan gezag, blijkt uit de resultaten. Meer dan de helft van de Nederlanders vindt dat leraren, zorgpersoneel, ministers en Tweede Kamerleden te weinig autoriteit hebben. Rechters en burgemeesters scoren daarentegen relatief hoog en hebben volgens een meerderheid van de Nederlanders voldoende gezag.
Politieke voorkeur
Of de politie voldoende gezag heeft, hangt af van politieke voorkeur. Wie vooral op linkse partijen stemt, oordeelt milder dan wie rechts stemt. Dat verschil valt helemaal weg als respondenten moeten aangeven of ze zelf het gezag van een agent respecteren als ze worden aangesproken: ruim 80% zegt dat ze zeker respect hebben als ze worden aangesproken door een agent.
U en jij
Elkaar met ‘u’ aanspreken, is een teken van respect. Vooral ouderen moet dat ten deel vallen, vindt ongeveer 70% van de Nederlanders. Ruim 65% vindt dat ook agenten altijd ‘u’ verdienen. BOA’s daarentegen moeten het vaker met ‘jij’ doen: slechts 44% vindt dat deze gemeenteambtenaren met ‘u’ moeten worden aangesproken.
Ouders scoren nog lager: ongeveer 35% van de ondervraagden vindt dat daar een beleefdheidsvorm past. Opvallend genoeg vindt 61% wel dat Nederlandse kinderen een probleem hebben met het respecteren van autoriteit.
Over het onderzoek
In opdracht van DIT (EO) heeft het bureau DataIM een onderzoek uitgevoerd naar de mening van Nederlanders over zes maatschappelijke thema’s. Aan het onderzoek deden ongeveer 1500 Nederlanders mee. De resultaten zijn gewogen naar geslacht, opleiding en leeftijd via MOA/CBS Gouden Standaard.
Daarnaast worden Nederlandse kinderen niet goed opgevoed, vinden 4 van de 10 ondervraagden. Vooral mensen in de leeftijdsgroep van 30 tot 65 jaar delen deze mening:
En wat verder opvalt is dat 61% van de Nederlanders vindt dat kinderen in Nederland een probleem hebben met het respecteren van autoriteit. Hierbij zijn het vooral 65-plussers die bevestigend antwoord geven op de stelling:
Het gezag van de politie bij Nederlanders
Waarom lijken wij steeds meer het gezag van de politie niet te willen accepteren? Heeft het inderdaad te maken met opvoeding of is er iets anders aan de hand?
Danielle Braun is antropoloog en heeft voor de politie gewerkt. Ook heeft ze onderzoek gedaan naar de werking van gezag en de politiecultuur. Volgens Braun durven mensen meer hun mond open te trekken. Dat zie je niet alleen terug in hun gedrag naar agenten toe, maar ook bij andere instanties, zo zegt ze in Dit is de Kwestie (EO).
"Dat is ook de docent op school, waar ouders klagen over het schooladvies. Denk ook aan de zorg. Mensen kunnen zich niet neerleggen bij een behandelplan, diagnose of bezoekuren. Dus het is niet alleen de politie. Maar de politie is natuurlijk, zou je kunnen zeggen, de afvoerput van de samenleving. Alles wat op andere plekken escaleert en misgaat, komt uiteindelijk bij de politie terecht."
Ook legt Danielle Braun uit dat we vroeger meer gezag hadden voor gezagsdragers in vergelijking met nu. Dit komt vooral door de normen en waarden die vroeger anders waren.
"We leefden vroeger veel meer in zuilen. Dus je was veel meer op één plek, in één dorp of deel van een stad. Daar had je je kerk of sportclub. Het was allemaal veel dichterbij. Onze samenhang in de samenleving is sowieso wat aan het afkalven. Dus het is ook veel makkelijker om tegen een anonieme agent, schoolmeester of iemand op het internet lekker tekeer te gaan."
Henk van Essen, korpschef van de Nationale Politie, vindt dat er hard gewerkt moet worden aan het gezag van de politie. En dat kan alleen als mensen je vertrouwen. Meer agenten voor het politiekorps zou een goede start zijn:
"Ik ben ervan overtuigd dat als er meer politieagenten zijn, want capaciteit is echt een issue, dat dat iets doet met vertrouwen en gezag. Met meer agenten kunnen we meer vertrouwen kweken in de samenleving. (...) Wij zijn de politie die niet tegenover de samenleving wil staan. Wij zijn de politie die tussen de mensen wil staan. Maar dan moet je er wel met genoeg man zijn. De zichtbaarheid en aanspreekbaarheid van de politie staat onder druk. Als je aan mijn collega's op straat zou vragen of het zo langer door kan gaan, dan is het antwoord: nee."
Er is ook een groep die zegt dat de politie wat harder moet optreden en niet zo soft moet doen bij demonstraties. Van Essen vindt dat een harde hand niet altijd nodig is:
“Wij hebben uitdrukkelijk getoond dat we kunnen begrenzen, zoals toen met de demonstraties tegen de corona maatregelen. Er is hard ingegrepen en op sommige momenten was dat noodzakelijk. Daar is zelfs traangas gebruikt, dat heeft de politie in decennia niet gedaan, en dat is niet voor niks geweest. Dus de Nederlandse politie kan wel degelijk begrenzen als het nodig is. Maar we beginnen altijd met de uitgestoken hand en kijken we naar hoe we zaken goed kunnen organiseren. Het is zacht als het kan en hard als het moet.”
Volgens Johannes Spoelstra, oud-politiechef van Urk, was het vroeger heel anders als politie. Dan had je meer aanzien en hadden mensen meer respect voor je:
"Vroeger kende je als agent iedereen in je buurt. De burgers kenden ons en wij kenden hen. Die collega's van nu... Dat is een andere generatie. Wij woonden hier, gingen samen naar de kerk, zochten elkaar op tijdens het sporten, noem maar op. Zij kenden jou, wij kenden hen. Je kon ze aanspreken. Je had het gevoel dat je er boven stond als politie."
Onterecht in de gevangenis
Iemand die de politie ook niet volledig meer vertrouwt, is Abbie Chalgoum. Hij zat onterecht in de gevangenis. In 2009 werd Abbie Chalgoum onterecht uit zijn bed getrokken en meegenomen naar het politiebureau. Nu, 14 jaar later, is hij voor de aflevering van Dit is de Kwestie (EO) weer terug op de plek waar hij heeft vastgezeten.
Hij zat vast in de cel, maar wist niet waarom. Uiteindelijk werd hem verteld dat hij verdacht werd van een inbraak op een dierenwinkel. Na een korte ondervraging bleek er weinig bewijs te zijn en werd hij weer vrijgelaten. Tot op de dag van vandaag heeft hij nooit uitleg of excuses gekregen van de politie. En dat raakt hem enorm:
"Ik heb altijd het vertrouwen gehad dat de politie er voor mij ook is, dat ze niet zomaar mensen arresteren. En als ze dat doen, dan is dat met een reden. Je bent gearresteerd om een bepaalde reden. Als er dan iets fout gaat, verwacht je dat dat je daar dan samen over in gesprek gaat. Maar mij hebben ze gewoon op straat gezet als oud vuil."
"Ik schaam me omdat ik gearresteerd ben, niet omdat de politie een fout heeft gemaakt. Je denkt dan eigenlijk dat er toch iets mis moet zijn met mij dat ze mij gearresteerd hebben. (...) Straks gaat die deur weer open en moet je toch weer mee. Dat gevoel van veiligheid is verdwenen."
Dit is de Kwestie
Benieuwd naar de tv-uitzending van Dit is de Kwestie over dit onderwerp? Kijk de volledige aflevering hieronder:
Meer afleveringen van Dit is de Kwestie zien? Ga naar NPO Start.
Praat mee
Heb jij veel vertrouwen in de politie?
Dit is de Middag
De vraag of we in Nederland een probleem hebben met gezag, werd ook besproken aan tafel bij Dit is de Middag (EO):
