Joost wordt tien keer opgenomen in een psy­chi­a­tri­sche kliniek: 'Het ging tekeer in mijn hoofd'

"Tijdens mijn stage in Burkina Faso kwam ik terecht in mijn eerste psychose", vertelt Joost. Met veel zin en een grote nieuwsgierigheid gaat hij naar het West-Afrikaanse land. Hij kijkt uit naar avontuur en vindt het fijn om een halfjaar los van zijn ouders door te brengen. Wat Joost dan alleen niet weet, is dat hij amper vijf weken later alweer in Nederland zal zijn. En dan niet thuis, maar in een psychiatrische instelling.

Van stage naar gedwongen opname

"Ik kwam in een gastgezin terecht waarin van alles aan de hand was. En ik werd geraakt door de armoede die ik zag. Maar ook het zien van de overbegrazing; de degradatie van het landschap. Ik sliep eigenlijk helemaal niet." Vanuit zijn studie bosbouw aan de Internationale Agrarische Hogeschool Larenstein zet Joost zich tijdens zijn tropische stage in voor de bodem van het land.

"Alle nieuwe indrukken kwamen heel heftig bij mij binnen. De malariapillen waar ik aan zat, werkten ook op mijn psyche. Toen ik ook nog een beenwond kreeg en antibiotica nam voor de infectieontsteking die ik daardoor opliep, werd ik psychotisch. Ik had wanen, dacht dat er tanks zouden komen met vijanden die me op zouden komen halen. En ik had theorieën hoe het telefoontoestel op kantoor werd gebruikt om geheime berichten te verzenden. Drie keer op de één drukken zou een ‘A’ worden, enzovoort."

Omdat Joost doordraait en gigantisch veel gewicht verliest, wordt hij platgespoten en met spoed terug naar Nederland gebracht. In Nederland belandt hij, 22 jaar, in de gedwongen opname. Tijdens zo’n opname krijgt hij therapie en vooral veel medicatie tot hij in zijn hoofd weer rustig is.

Fukushima

Maar de onrust ligt altijd op de loer. Vijftien jaar geleden – Joost is dan 38 jaar – gaat het opnieuw helemaal mis. Hij heeft last van achtervolgingswanen, raakt ontregelt en eindigt met een gedwongen opname in de GGZ.

"Ik schrok van wat er in de wereld gebeurde. Net na de ontregeling van de kernreactor in Japan, Fukushima, dacht ik: kan die kerncentrale - die zit te bulderen in complete ontregeling - niet zorgen voor weersverandering en wat gaat er dan nog meer gebeuren? Het ging tekeer in mijn hoofd. Je leest veel te veel, je wil een duiding: kan dan ook de oceaan kouder of warmer worden, kan die wereldwijde oceaanstroom niet ook veranderen? Ik maakte het veel te groot. Ik wilde het snappen, maar het viel niet te snappen. Dit was nog nooit meegemaakt."

Joost Dirks

Ervaringsdeskundige psychoses

"De een dacht dat hij een god was, de ander trok standaard overal alle draden los en zelf dacht ik altijd te worden afgeluisterd."

Tijdens de gedwongen opnames onderneemt Joost verschillende ontsnappingspogingen, omdat hij zelf niet doorheeft dat hij psychotisch is. "Maar je hebt daar uiteindelijk niets aan, want ze vinden je altijd weer." In de klinieken leert Joost heel verschillende soorten mensen kennen. "De een dacht dat hij een god was, de ander trok standaard overal alle draden los en zelf dacht ik altijd te worden afgeluisterd."

Gevaar voor eigen gezin

Psychische kwetsbaarheid is niet iets dat in Joost zijn familie voorkomt. Wel een gevoelige stofwisseling en gevoeligheid voor suiker daarmee dus alcohol. Lichamelijk agressief is Joost nooit echt geweest, maar verbaal kan hij wel behoorlijk uitvallen. "In een psychose kan ik een listige slangentong krijgen en met grootse gebaren praten. En ja, ik ben groot en sterk, en door onvoorspelbaar gedrag kan je wel een gevaar lijken voor je eigen gezin en omgeving."

Het zijn negatieve ervaringen die Joost hebben getriggerd. "In de roerige tijden langer geleden, waarin ik gedoe had met mijn baas, uiteindelijk ontslag, opname in de psychiatrie, relatiestress met je partner, denken dat je het allemaal kan: werken, je huis opknappen en noem maar op. Toen was er nog een opname, waarna mijn vrouw zei: 'Nu is het klaar. We gaan scheiden’. Ik stond met 3-0 achter als het ging om de kinderen mogen zien, want je bent 'psychiatrisch kwetsbaar' of 'labiel'."

Dat vindt Joost het allerergste: dat hij zijn drie kinderen tijdens opnames nauwelijks zag. "Ik kon de post die ik van hen kreeg in die periode niet eens openen, het raakte me zó. Ik kon ook niet terugschrijven." De tranen lopen over zijn wangen. "De meeste spijt heb ik ook dat ik heb geschreeuwd waar mijn kinderen bij waren."

Bewustwording

Op dit moment gaat het goed met Joost, al slikt hij wel serieuze medicatie om gewoon te kunnen blijven functioneren. "Ik heb rust, ruimte en regelmaat nodig. Anders hou ik het niet vol. En het nieuws kijk ik niet meer." Joost werkt veel in het bos om zijn bovenkamer op tijd op te schonen. Een andere manier waarop hij voorkomt dat hij te veel in zijn hoofd gaat zitten is beeldhouwen, poëzie schrijven of sporten. "Ik moet me bewust zijn van de prikkels."

Meer weten?

Kijk Dit is de Kwestie

In Dit is de Kwestie (EO) gaat Joost verder over dit onderwerp in gesprek. Bekijk de volledige uitzending zaterdag 8 november om 22.55 uur op NPO2.

Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.

Dit maakten we ook

• Steeds meer meldingen van verward of onbegrepen gedrag: hoe is het om psychotisch te zijn?

  Steeds meer meldingen van verward of onbegrepen gedrag: hoe is het om psychotisch te zijn?

• Aefke heeft een bipolaire stoornis: 'Ik kon niet accepteren dat ik het niet zelf kon oplossen'

  Aefke heeft een bipolaire stoornis: 'Ik kon niet accepteren dat ik het niet zelf kon oplossen'

• Stefanus leeft als ongedocumenteerde in Nederland: 'Ik ben hier niemand'

  Stefanus leeft als ongedocumenteerde in Nederland: 'Ik ben hier niemand'