Stefanus leeft als on­ge­do­cu­men­teer­de in Nederland: 'Ik ben hier niemand'

In de aflevering van Dit is de Kwestie (EO) over ongedocumenteerden volgen we onder andere Stefanus Hanekom, een 75-jarige Zuid-Afrikaan die al tien jaar zonder papieren in Nederland leeft. Hoe is het zo ver gekomen?

Van wereldreiziger naar dakloze

Stefanus werkt jarenlang als elektricien op boorplatforms over de hele wereld. In 2015 gaat hij met pensioen en besluit hij door Europa te reizen om meer te weten te komen over zijn afkomst. Maar dan gaat het mis: Stefanus wordt opgelicht en verliest bijna al zijn geld. “Mijn paspoort, mijn doopcertificaat en geld. Het was allemaal weg," vertelt hij.

Zijn problemen blijken groter dan gedacht. Door een fout bij het digitaliseren van zijn gegevens is hij niet meer terug te vinden in het systeem van de Zuid-Afrikaanse ambassade. Sindsdien leeft hij als ongedocumenteerde in Nederland. “Ik ben een John Doe. Een niemand.”

Stefanus is ongedocumenteerd en verblijft daardoor illegaal in Nederland. Op dit moment is dat niet strafbaar, maar de nieuwe Vreemdelingenwet gaat daar veranderingen in brengen.

Geen papieren

Stefano raakt dakloos en slaapt de eerste maanden in een park in Rotterdam. “Hier sliep ik de eerste nacht", zegt hij terwijl hij wijst naar een kale plek tussen de struiken. "Ik dacht: dit is heel diep, heel laag. Als je daar gaat liggen, vindt niemand jou.” Het werd zijn slaapplek voor zeven maanden.

Het leven als dakloze is zwaar. Stefanus wordt beroofd in zijn slaap. “Ik word wakker met allemaal mensen om me heen. Eén van hen had een volle fles cola gepakt en begon daarmee te slaan. Al mijn tanden zaten los. Mijn tas hebben ze meegenomen." In die tas zaten zijn paspoort, doopcertificaat en duizenden euro’s. “Alles was weg.”

Stefanus Hanekom

Ongedocumenteerde

"Ik mis de geur van Zuid-Afrika, die droge warmte."

Droom om terug te keren

Stefanus woont nu in een taalschool, waar hij slaapt op een bank in een leslokaal. Binnenkort wordt hij 76 jaar. Zijn droom is om terug te keren naar Zuid-Afrika, maar zonder papieren lijkt dat onmogelijk. “De geur van Zuid-Afrika, dat mis ik. Die droge warmte.” Hij heeft nog één tastbare herinnering aan zijn thuisland: een gouden munt. “Dit is op het moment het enige dat ik heb. Mijn gevoel zegt dat ik terugga en weer een stukje biltong (Afrikaans gedroogd vlees, red.) mag eten.”

Stefanus is vastberaden dat de reis naar huis hem gaat lukken. Hij heeft een bouwpakket besteld op internet waarmee hij een klein vliegtuigje kan bouwen. Daarmee wil hij van Calais naar Engeland vliegen. “Tussen Calais en Engeland zit maar 11 kilometer. Ik heb een vliegbrevet dus dat moet lukken. Als er iets misgaat, land ik op een zandbank." Hij heeft zijn 'ontsnappingspoging' tot in de puntjes uitgedacht. "Zuid-Afrika was een kolonie van Engeland, zij moeten daar een administratie hebben waarin ik te vinden ben. Daarna stap ik op de trein en die brengt me direct naar Paddington.”

Is het een wanhoopsdaad? “Dit is puur uit moedeloosheid. Maar wat zou jij doen als je ooit strandt in een of ander land?” vraagt Stefanus. “Het is zo zeker als het daar zondag is: ik ga terug.”

Meer weten?

Kijk Dit is de Kwestie

In Dit is de Kwestie (EO) duikt presentator Rachel Rosier in de wereld van ongedocumenteerden in Nederland. Klik hier om de volledige uitzending te bekijken via NPO Start.

Dit maakten we ook

• Voormalig ongedocumenteerde Mabel: ‘Moeilijk om met IND over gevoelens te praten die je altijd binnen hebt moeten houden'

  Voormalig ongedocumenteerde Mabel: ‘Moeilijk om met IND over gevoelens te praten die je altijd binnen hebt moeten houden'

• Illegaal zijn in Nederland: hoe werkt dat?

  Illegaal zijn in Nederland: hoe werkt dat?