Ophef over genderneutrale prijzen: zijn ze juist slecht voor de emancipatie van de vrouw?
24 januari 2024 · 09:30| Leestijd: 6 min
Update: 9 oktober 2024 · 16:05
In dit artikel aan het woord
"Het is toch jammer dat vrouwen hierdoor minder zichtbaar worden."
"Als we voor vol willen worden aangezien, kap met zeggen: we moeten een aparte prijs. Ik hoef geen troostprijs."
"De RadioRing zorgde voor veel exposure (ook voor vrouwen, red.), betere programma's en betere plekken in de programmering."
In het kort
Een prijs voor de beste mannelijke én de beste vrouwelijke rol. Jarenlang waren we dat gewend. Maar waarom moet dat verschil eigenlijk nog gemaakt worden in deze moderne tijd? Veel awardshows willen genderneutrale prijzen uitreiken, dus één prijs voor de beste rol. Dat lijkt een belangrijke stap voor de vrouwenemancipatie, maar misschien heeft het juist wel een averechts effect. Voor de RadioRing is nu geen enkele vrouw genomineerd. Zijn genderneutrale prijzen wel zo'n goed idee? In Dit is de Dag (EO) en Op1 (EO) gaan verschillende gasten erover in gesprek.
Wat denk jij?
Luister jij nog veel naar de radio?
Aantal reacties: 0
'Nu wint er géén vrouw'
Wilfred Genee en Domien Verschuuren zijn dit jaar de grote kanshebbers bij de uitreikingen van de RadioRing. Ze maken namelijk kans op de Gouden Radioring voor beste radioprogramma, maar ook individueel op de RadioRing Beste Presentator. Voor die laatste zijn ook Bram Krikke (Qmusic), Tim op het Broek (Kink) en Tim Klijn (Radio 538) genomineerd.
Valt je iets op aan dit lijstje? Er staan alleen maar mannen in! Qmusic-dj Marieke Elsinga is daar niet over te spreken. "Had ik hier al eens iets geroepen over hoe dom het idee van AVROTROS was om (sinds vorig jaar) de prijs voor beste radioman en -vrouw samen te voegen?", schreef ze op Instagram.
Ze doelt erop dat de uitreiking van de prijs voor beste radiopresentator dit jaar voor de tweede keer genderneutraal is. Dat betekent dat er geen onderscheid meer wordt gemaakt tussen mannen en vrouwen.
Welke categorieën zijn er bij de RadioRing?
De Gouden RadioRing is de eerste publieksprijs voor radio in Nederland en wordt jaarlijks door AVROTROS georganiseerd en live uitgezonden vanuit De Vorstin in Hilversum. Dat gebeurt sinds 2006, toen Arjan Snijders en Roeland van Zeijst de toen (en nu nog steeds) enige prijs voor radio in Nederland bedachten. Sinds 2010 zijn ook de vakjuryprijzen, de Marconi Awards, toegevoegd aan de prijsuitreiking. De combinatie van deze prijzen (drie vakjuryprijzen en drie publieksprijzen) wordt Het RadioGala van het Jaar genoemd.
Er zijn meerdere categorieën:
- De prijs voor het beste radioprogramma: De Gouden RadioRing
- De prijs voor de beste presentator: RadioRing Beste Presentator. Dit waren eerst twee losse Radiosterren voor de beste presentator en beste presentatrice.
- De prijs voor de beste podcast: De Gouden Podcast
Vorig jaar maakten nog drie vrouwen kans op die prijs, maar dit jaar zijn er alleen maar mannen genomineerd. "Don’t get me wrong: deze vijf mannen zijn meer dan terecht genomineerd. Alleen wint er nu géén vrouw", zegt Marieke. "Heb je twee aparte categorieën (zoals het altijd was), dan wint er gegarandeerd óók een vrouw. Dat is goed voor de zichtbaarheid van vrouwelijke radio-dj’s, als voorbeeldfunctie voor anderen."
De RadioRing is niet de eerste genderneutrale prijs
De RadioRing is niet de eerste die genderneutrale prijzen uitreikt. Andere evenementen gingen al voor. Zo zijn de Gouden Kalveren sinds 2021 genderneutraal. Hetzelfde geldt voor de BRIT Awards, een belangrijke muziekprijs in het Verenigd Koninkrijk, sinds 2022. Ook dat zorgde voor ophef: in het eerste jaar vielen er minder vrouwen in de prijzen dan normaal gesproken. Het tweede jaar stond er geen enkele vrouw meer de top 5.
Hoe het nomineren van programma's en beste presentatoren precies te werk gaat, lees je hier op de website van AVROTROS.
Dit is de discussieZijn genderneutrale prijzen juist slécht voor vrouwenempancipatie?
Hebben Marieke en andere critici een punt en hebben de genderneutrale prijzen eigenlijk meer een tegenovergesteld effect?
Mischa Blok, zelf radiopresentator bij NPO Radio 1, is het in ieder geval totaal oneens met Elsinga. Volgens haar zijn er al genoeg vrouwelijke rolmodellen te horen op de radio. Dat we die nodig hebben, noemt ze onzin. Het wemelt van de vrouwen, zegt ze bij Dit is de Dag (EO). Ook wijst ze erop dat de genderneutrale prijzen vorig jaar al werden ingevoerd, en dat er toen wél drie vrouwen in de top vijf stonden.
"Dit jaar nul. Maar ja, het is een publieksprijs, dus het publiek stemt op de favoriete radiomaker. Dan maakt het dus niet uit of je een man bent of een vrouw. We willen gelijkheid tussen man en vrouw. Dus dan kun je niet gaan zeggen van: 'Oh, we zitten nu niet in die top vijf. Nou, ik vind het niet eerlijk.' Als we voor vol willen worden aangezien, kap dan alsjeblieft met dat zeggen van: 'Oh, we zijn zo zielig en we moeten een aparte prijs.' Ik hoef geen troostprijs. Ik wil hem gewoon winnen in diezelfde categorie als de mannen."
Dat er op sommige radiozenders weinig vrouwen te horen zijn, daar is Blok het mee eens. Maar dan gaat het om de niet-publieke zenders, benadrukt ze. Dus bijvoorbeeld bij de commerciële muziekzenders.
"Bij Q-music, waar Marieke Elsinga zelf zit, zitten maar twee vrouwen. Als zij vindt dat er meer vrouwen op de radio moeten, dan moet ze gewoon bij haar eigen radiobaas gaan aankloppen en zeggen: er moeten meer vrouwen komen. Want dit laat ook gewoon heel goed zien wat de waarde is van de publieke omroep. We doen het hartstikke goed qua vrouwen."
Arjan Snijders bedacht ooit de RadioRing, en koos toen wel voor twee verschillende categorieën. Dat was in de eerste plaats vanuit een praktische reden. Hij ontwikkelde de RadioRing voor de AVRO om deze gelijk met de TelevizierRing te laten optrekken, waar dezelfde categorie al gehanteerd werd.
"Daarnaast merkte ik dat het effect was dat we de winnaars altijd veelvuldig in de pers terugzagen, dat gaf een behoorlijke boost aan hun carrière. Het zorgde voor veel exposure, betere programma's en betere plekken in de programmering. Ik heb dit ooit bedacht om de liefde voor radio te benadrukken en om het feest van de radio te vieren op een avond met vakgenoten. Het is dus fijn als er veel vakgenoten op dat podium een prijs krijgen. Dit is een goede manier ervoor."
Snijders, die nu niet meer betrokken is bij het organiseren van de RadioRing, denkt dat de keuze voor genderneutraal onder andere is gemaakt om non-binaire radiomakers, zoals Lara Billie Rense, een kans te geven. Hij erkent ook wat Blok zegt, dat er bij de commerciële zenders weinig vrouwen te vinden zijn. Dat verklaart volgens hem ook waarom er dit keer geen vrouwen in de top 5 staan.
“Ongeveer 90% van de radioluisteraars luistert naar popmuziek, daar is het overgrote merendeel mannen. Bij de 10% van informatieve radio, regionale radio en klassieke radio is de verhouding veel minder scheef, maar die maken sowieso weinig kans bij een publieksprijs omdat er zo weinig mensen naar luisteren. Dus dan vallen vrouwen snel buiten de boot.”
Dat er nu weinig vrouwen genomineerd zijn, komt ook omdat de mannen die wél genomineerd zijn goede campagnevoerders zijn. Daar zijn Blok en Snijders het over eens.
"Het helpt ook bij een publieksprijs als je een campagne voert voor jezelf. De vrouwen zijn daar over het algemeen te bescheiden in. Mannelijke presentatoren zijn vaak een stukje arroganter."
Alternatieve radioprijs voor radiovrouwen
Een groep vrouwelijke radiomakers heeft nu zelfs een eigen alternatieve radioprijs in het leven geroepen als reactie op het gebrek aan vrouwelijke nominaties. De vrouwelijke dj's vinden de verdeling tussen mannen en vrouwen in de radiowereld "nog lang niet gelijk". Astrid de Jong is één van de initiatiefnemers hiervan. Bij Op1 (EO) vertelt ze waarom zij denkt dat dit nodig is. Een vriendin van haar kwam op het idee.
"We zaten daar een beetje mee, want je wil niet zuur zijn of uitgescholden worden voor dolle mina. Maar het is toch jammer dat vrouwen hierdoor minder zichtbaar worden. We leven niet in een maatschappij waar vrouwen al zichtbaar zijn op de radio. (...) Deze prijs is gewoon een aanvulling. Dit is een lijst van 100 vrouwen om te laten zien: ze zijn er, en daar kun je op stemmen. Doe niet zo zuur, gun die vrouwen het ook gewoon."
Al meer dan tienduizend mensen hebben inmiddels gestemd, ook compleet tegen de verwachting van De Jong in. Wat de RadioRing betreft vindt ze dat AVROTROS het hartstikke goed doet, en ze beklemtoont ook dat ze staat te juichen wanneer de RadioRing gewonnen wordt door één van de mannelijke genomineerden. Maar:
"Ik vind het een ontzettend goed idee, genderneutrale prijzen, als het speelveld ook genderneutraal is. Bij de populairste bestbeluisterde muziekstations zitten er twee vrouwen in de dagelijkse programmering. De RadioRing is voornamelijk een marketingprijs."
Blok, is niet te spreken over de award: zij hoeft hem niet.
"Ik hoef die prijs niet. Ik wil gewoon dezelfde prijs als die de mannen kunnen krijgen. (...) We kunnen niet voor alle mensen die zich achtergesteld voelen een aparte prijs in het leven gaan roepen."
Op Radiovrouwen.nl is het nu mogelijk om te stemmen. Donderdag 25 januari krijgt één van de vrouwen de titel Radiovrouw 2023. De stembus voor de Gouden RadioRing is al gesloten.
De AVROTROS heeft aangegeven de keuze voor dit alternatief te betreuren.
"Het is hun goed recht om dit initiatief te organiseren. Maar uiteraard vinden we het jammer dat de keuze voor deze genderneutrale prijs op deze manier wordt opgepakt. Het aanpassen van onze prijs is juist bedoeld voor het bevorderen van gelijkwaardigheid."
Praat mee
Wat vind jij logischer: een categorie die verschil maakt tussen en man en vrouw, of juist niet?
Dit is de Dag (EO)
Wil je het gesprek tussen Arjan Snijders en Mischa Blok terugluisteren als podcast? Dat kan! Via Spotify, of jouw favoriete podcast-app:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Op1 (EO)
In een uitzending van Op1 gingen Mischa Blok en Astrid de Jong nog verder op dit onderwerp in. Die uitzending kun je hier terugzien:
Dit artikel hoort bij het programma
Dit is de dag