Geeft Henri Bontenbal (CDA) alles weg in ka­bi­nets­for­ma­tie? 'Zo werkt on­der­han­de­len niet'

Dit is de situatie:Bontenbal (CDA): 'Coalitie mét JA21 het meest realistisch'

Volg jij de kabinetsformatie? Dan valt het je misschien op dat de politieke leiders best positief zijn over hoe het gaat. VVD, D66 en CDA zijn al meerdere keren samen om tafel gegaan en hebben het van groeiend vertrouwen. Volgens de partijleiders is er zelfs al een 'goed vloertje' gelegd om verder te bouwen aan een nieuw kabinet. Dat tempo is opvallend: inhoudelijk is er nog weinig afgesproken, maar de wil om door te pakken lijkt groot.

CDA-leider Henri Bontenbal noemt inmiddels ook hardop welk scenario hij het meest realistisch vindt. Volgens hem ligt een coalitie van VVD, D66, CDA en JA21 het meest voor de hand. Hij zegt daarbij dat de VVD duidelijk heeft gemaakt dat sommige partijen wat hen betreft niet welkom zijn en dus komt GroenLinks-PvdA voorlopig niet in beeld. Dat Dat zei de CDA-leider vrijdag na besprekingen met D66, VVD en de nieuwe informateur Rianne Letschert. Vanuit dat perspectief is het volgens Bontenbal logisch om eerst naar JA21 te kijken als mogelijke vierde partner.

Henri Bontenbal

Leider CDA

"Ik heb de VVD vrij duidelijk horen zeggen dat ze sommige partijen niet aan tafel willen hebben. Dus daar zit bij mij een soort realisme. Ik denk toch dat er als eerste naar JA21 gekeken zal worden, dat lijkt me het meest realistische."

Bontenbal zegt erbij dat er nog geen definitieve keuzes zijn gemaakt. De gesprekken lopen nog en ook een minderheidskabinet sluit hij niet uit. Wel zegt hij bij JA21 de afgelopen tijd een constructievere houding te zien dan bij GroenLinks-PvdA, al kan dat volgens hem ook weer veranderen. Tegelijk voelt hij de verantwoordelijkheid om de relatie met GroenLinks-PvdA niet volledig te laten bekoelen.

Overleg op De Zwaluwenberg

Ook VVD-leider Dilan Yeşilgöz en D66-leider Rob Jetten zijn optimistisch. Na een overleg met overnachting op landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum spraken zij over meer wederzijds begrip en vertrouwen. Yeşilgöz zei dat het helpt om het ook met elkaar te hebben over diepere vragen: waarom je in de politiek zit en waar je voor staat. Volgens Jetten maakt dat het makkelijker om de komende weken echt stappen te zetten richting een akkoord.

Inhoudelijk wordt ondertussen verder gewerkt aan een document dat D66 en CDA samen opstelden. Dat zijn volgens Jetten 'goede bouwstenen', maar alle partijen zijn het erover eens dat er uiteindelijk een nieuw gezamenlijk akkoord moet komen. Of JA21 daarbij daadwerkelijk aanschuift, wordt de komende tijd duidelijk.

Dit is de discussie:Rolt alles de kant van de VVD op?

Is CDA-leider Henri Bontenbal te open geweest over een mogelijke samenwerking met JA21? Oud-PvdA-adviseur Julia Wouters en voormalig VVD-campagnestrateeg Raymond Mens verschillen vaak van mening, maar opvallend genoeg trekken ze in De Spindoctors (EO) deze keer dezelfde conclusie: dit speelt de VVD in de kaart.

Volgens Wouters is dit niet hoe onderhandelingen normaal gesproken verlopen. Door hardop te zeggen dat JA21 de meest logische vierde partij lijkt, geeft Bontenbal volgens haar al veel te veel weg. Daarmee laat hij de VVD merken dat die partij eigenlijk al binnen is. In onderhandelingen, zegt Wouters, moet je juist druk zetten en eisen stellen. Als JA21 erbij komt, zou het CDA volgens haar voorwaarden moeten afdwingen bij de VVD. Nu lijkt het alsof alles al is weggegeven voordat het echte onderhandelen begint.

000

scherm sluiten

000

Julia Wouters

Oud-PvdA-adviseur

"Dit is niet hoe onderhandelen werkt. De VVD heeft nu gehoord: 'Oké, kat in het bakkie'. Dus die heeft de VVD al binnen. Bontenbal sluit JA21 niet uit en noemt het de meest reëele keuze. Terwijl hij juist moeilijk zou moeten doen, ook als het inderdaad de meest reëele keuze is. Hij moet de schuld bij de VVD leggen en zeggen: 'Ja oké, als we dan JA21 erbij doen, moeten jullie wel over bepaalde dingen je mond houden'. Maar Bontenbal geeft hier alles al gewoon weg."

000

Mens is het daarmee eens. Ook hij vindt dat Bontenbal slimmer had kunnen formuleren. Door te benadrukken hoe groot de stap al is, namelijk dat GroenLinks-PvdA buiten beeld is geraakt, had het CDA meer onderhandelingsruimte kunnen houden. Nu lijkt het alsof een coalitie met JA21 vanzelfsprekend is, terwijl je daar volgens Mens juist een hoge prijs voor zou moeten vragen. De VVD kan in deze situatie rustig achteroverleunen, zegt hij, omdat alles hun kant op lijkt te rollen.

000

scherm sluiten

000

Raymond Mens

Voormalig VVD-campagnestrateeg

"Je zou als Bontenbal het beste kunnen zeggen: 'We hebben al een enorme reuzenstap gezet om uiteindelijk met de VVD te gaan praten en geconcludeerd dat GroenLinks-PvdA afvalt. Veel meer rek zit er niet in.’ En misschien is het dan alsnog wel zo dat JA21 erbij komt, maar dan wil je daar een forse prijs voor. Nu wordt al gezegd: het zal waarschijnlijk wel gebeuren. En de VVD? Die leunt achterover en denkt: het rolt allemaal onze kant op."

000

Wouters ziet hierin een patroon dat ze herkent uit eerdere formaties. Ze vergelijkt het met oud-PvdA’er Diederik Samsom, die volgens haar ook vaak te snel hardop uitsprak waar onderhandelingen waarschijnlijk zouden eindigen. Daarmee werd dat eindpunt meteen het startpunt van het overleg en verloor hij ruimte om te manoeuvreren.

000

scherm sluiten

000

Julia Wouters

Oud-PvdA-adviseur

"Samsom deed dit ook altijd. Die zei dan: 'Ik wil dit, jij wil dat, dus waarschijnlijk komen we dan hier uit. Wat gaan we nou moeilijk doen?' En dan legde hij het zo op tafel. Tja, dan begon de onderhandeling daar."

000

Mens wijst erop dat dit soort uitspraken vaker snel wordt rechtgezet. Hij herinnert aan D66-leider Rob Jetten, die tijdens de campagne ooit suggereerde dat samenwerken met JA21 misschien kon, maar dat dezelfde dag nog nuanceerde. Dat laat volgens hem zien hoe gevoelig zulke uitspraken liggen.

000

scherm sluiten

000

Raymond Mens

Voormalig VVD-campagnestrateeg

"Dit is wel een fout die je makkelijk maakt. Rob Jetten werd tijdens de campagne op enig moment ‘Rechtse Robbie’ genoemd, toen hij zei dat hij in theorie ook best met JA21 kon werken. Dat werd diezelfde dag nog bijgesteld, dat hij het eigenlijk verkeerd had gezegd."

000

Beiden zijn het erover eens dat de VVD dit spel tactisch sterk speelt. Juist de partij die het hardst zegt met wie ze niet wil samenwerken, komt er in deze fase het beste uit. Wouters waarschuwt wel: zo’n strategie kan op termijn wrok oproepen. En die rekening kan later alsnog worden gepresenteerd.

Meer weten?:Luister onze podcast

Wil horen hoe Julia Wouters en voormalig VVD-campagnestrateeg Raymond Mens met elkaar in gesprek gaan over dit onderwerp? Luister dan naar De Spindoctors (EO), gepresenteerd door Guido van Dijk. Tussen minuut 23.30 en 29.16 gaat het over de uitspraak van Henri Bontenbal over de mogelijke samenwerking met JA21. Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Of bekijk de aflevering op YouTube:

Dit maakten we ook

• 'Ik voel me belazerd': VVD mag praten met CDA en D66, zonder GroenLinks-PvdA

  'Ik voel me belazerd': VVD mag praten met CDA en D66, zonder GroenLinks-PvdA

• Christelijke partijen boos op VVD om aanval vrijheid van onderwijs: 'Enorm gevaarlijk pad'

  Christelijke partijen boos op VVD om aanval vrijheid van onderwijs: 'Enorm gevaarlijk pad'