'Ik voel me belazerd': VVD mag praten met CDA en D66, zonder GroenLinks-PvdA

Dit is de situatie

CDA en D66 praten verder mét VVD, zonder GroenLinks-PvdA

Heb je het meegekregen? De kabinetsformatie zit weer in een nieuwe fase. De VVD schuift aan bij D66 en het CDA om inhoudelijk te gaan onderhandelen. Dat betekent dat deze drie partijen samen plannen gaan uitwerken voor een mogelijke nieuwe regering. GroenLinks-PvdA is daar dus níét bij en dat zorgt meteen voor politieke spanning.

Informateur Sybrand Buma heeft maandag zijn eindverslag uitgebracht. Zijn advies: D66, VVD en CDA moeten samen verder praten over een akkoord dat de basis kan vormen voor een stabiel kabinet. Volgens hem is het stuk dat D66 en CDA eerder samen schreven een goed startpunt, maar mag het nog worden aangepast. VVD-leider Dilan Yeşilgöz zei daarover: "Het hoeft niet de prullenbak in, maar met een paar voetnoten ben je er ook niet."

Met andere woorden: er moet nog flink worden geschaafd. Dat stuk van D66 en CDA ging onder meer over migratie, stikstof, wonen, economie en defensie. Volgens Yeşilgöz ontbreken er vooral plannen over financiën en veiligheid. "De moeilijke zaken moeten nog komen", zegt ze.

Bekijk de uitleg van informateur Buma, vanaf minuut 00.27:

Wordt het een minderheidskabinet?

Misschien wist je het al: D66, VVD en CDA hebben samen maar 66 zetels in de Tweede Kamer. Voor een meerderheid zijn er 76 nodig. Het zou dus kunnen dat deze drie partijen een minderheidskabinet gaan vormen. Dat betekent dat ze elke keer steun moeten zoeken bij andere partijen om plannen door de Kamer te krijgen.

Informateur Buma houdt alle opties open. Zowel een meerderheidskabinet als een minderheidskabinet is volgens hem nog steeds mogelijk. Wel zegt hij dat de partijen moeten samenwerken met andere fracties: "Hoe breder, hoe beter."

D66-leider Rob Jetten klinkt optimistisch: "Ik ben blij dat we nu verder kunnen. We willen zo snel mogelijk een ambitieus kabinet op het bordes." CDA-leider Henri Bontenbal is wat voorzichtiger. Hij waarschuwt: "Je hebt pas een kabinet als het er écht staat." Hij wil niet te vroeg juichen.

Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) niet blij

Jesse Klaver van GroenLinks-PvdA is duidelijk niet blij met deze nieuwe richting. Volgens hem sturen D66, VVD en CDA aan op een minderheidskabinet, en worden daarmee veel kiezers 'belazerd'. Vooral kiezers die stemden voor verandering voelen zich volgens hem gepasseerd.

Hij noemt een minderheidskabinet zelfs 'een riskant experiment' in een tijd waarin de wereld onrustig is: oorlog dichtbij, economische onzekerheid, spanningen wereldwijd. Volgens Klaver is er nu juist behoefte aan volledige, grote oplossingen en niet aan losse afspraken per onderwerp.

Als het minderheidskabinet straks steun komt vragen bij GroenLinks-PvdA, dan hoeven ze niet op een warm welkom te rekenen. "We gaan niet gedogen", zegt Klaver. Zijn partij gaat dus niet vooraf meedenken over deelonderwerpen zoals stikstof of wonen. "Als dat kabinet er is, zien we ze in de Kamer."

Wat gebeurt er nu?

Informateur Buma heeft geen einddatum meegegeven. Dat is aan de Tweede Kamer zelf om te bepalen. Hij benadrukt vooral dat partijen elkaar wat moeten gunnen en dat het proces tijd kost. Voor nu is het afwachten of D66, VVD en CDA samen een basisakkoord kunnen maken én of ze genoeg andere partijen vinden die dat willen steunen.

Dit is de discussie

Is de boosheid van Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) terecht?

Nu VVD mag aanschuiven bij CDA en D66, lijkt GroenLinks-PvdA het nakijken te hebben. Jesse Klaver, leider van die partij, is daar boos over. Hij vindt dat de VVD 'beloond' wordt voor het blokkeren van zijn partij en spreekt van 'arrogantie van de macht', waarmee hij doelt op de blokkade van de VVD richting GroenLinks-PvdA. Is de frustratie van Klaver begrijpelijk?

Oud-PvdA-adviseur Julia Wouters zegt in Dit is de dag (EO) dat ze de frustratie van Jesse Klaver heel goed begrijpt. GroenLinks-PvdA probeert volgens haar op een constructieve manier mee te denken, en hun kiezers weten dat democratie betekent dat je compromissen moet sluiten.

000

scherm sluiten

000

Julia Wouters

Oud-PvdA-adviseur

"Je hebt partijen die constructief zijn, zoals GroenLinks-PvdA. Die achterban is bij de opvoeding geleerd hoe onze democratie werkt. Je stemt op een partij waarmee je het zoveel mogelijk eens bent, maar je weet al dat je dat niet krijgt. Want daarna moet er een compromis gemaakt worden. Dus je weet al: als GroenLinks-PvdA voor hele hoge belastingen is en de VVD is juist voor een verlaging, dan gaat de belasting een klein beetje omhoog. That’s it. Dat is hoe we het doen met elkaar. Maar dan is er die ene mevrouw (Yeşilgöz, red.) die bij alles ‘njet, njet, njet’ zegt en ze wordt daar dan ook nog voor beloond… Dat is frustrerend en oneerlijk."

000

Volgens Gerard Beverdam, politiek journalist van het Nederlands Dagblad, is het duidelijk dat Klaver na vijftien jaar Kamerlidmaatschap staat te popelen om mee te regeren, maar tegelijk moet nadenken over wat goed is voor de nieuwe fusiepartij. Volgens hem is het de vraag of Klaver echt beter wordt van deelname aan een breed middenkabinet.

000

scherm sluiten

000

Gerard Beverdam

Politiek journalist Nederlands Dagblad

"Klaver zit al vijftien jaar in de Tweede Kamer en je proeft aan alles dat hij heel graag wil regeren. Tegelijkertijd moet hij ook gewoon kijken naar het belang van zijn kersverse fusiepartij. Ik weet niet of hij er heel erg van zou opknappen als hij in een heel breed middenkabinet gaat zitten waarbij alles wordt uitonderhandeld. Yeşilgöz heeft inderdaad telkens ‘njet’ gezegd tegen het samenwerken met GroenLinks-PvdA, maar je ziet haar al wel bewegen. De hypotheekrenteaftrek is voor haar al niet meer een blokkade, terwijl ze dat in de campagne heel expliciet heeft gezegd. Ze neemt ook al een beetje afstand van JA21, waar ze daar zich daar eerst heel erg aan vastklampte."

000

Voormalig VVD-campagnestrateeg Raymond Mens vindt dat er niemand belazerd is. In De Spindoctors (EO) adviseert hij Klaver om zich anders op te stellen.

000

scherm sluiten

000

Raymond Mens

Voormalig VVD-campagnestrateeg

"Niemand is belazerd. Je kan niet verrast zijn dat de VVD voet bij stuk houdt. Het is veel slimmer voor Klaver om erboven te staan. Hij moet kiezers erop wijzen dat de VVD en andere partijen hier een spelletje spelen, terwijl het aan hem niet heeft gelegen. Niemand ziet graag een politicus die heeft verloren en die daarover klaagt."

000

Julia Wouters legt uit dat zij zich wél belazerd voelt, omdat de VVD bij een vorige verkiezing nog riep dat zij geen enkele kiezer wilde uitsluiten, waarmee de deur naar de PVV open ging. Het frustreert haar dat diezelfde partij nu een grote partij als GroenLinks-PvdA ineens wél uitsluit.

000

scherm sluiten

000

Julia Wouters

Oud-PvdA-adviseur

"Ik voel me wel belazerd. De VVD heeft eerst gezegd dat ze geen kiezers wil uitsluiten en de deur naar de PVV openzette. Nu is er een partij, GroenLinks-PvdA, die nog steeds hartstikke groot is, waar veel mensen hun hoop en vertrouwen aan hebben gegeven. En dan is er opeens een redenatie dat je die kiezers heel goed kan uitsluiten en blokkeren, zonder dat te onderbouwen. Ik denk dat veel mensen die links zijn, die woede ook voelen."

000

Meer weten?

Luister onze podcast

Benieuwd naar de hele discussie? Luister hier naar Dit is de dag (EO) waarin presentator Margje Fikse in gesprek gaat met Gerard Beverdam (politiek journalist Nederlands Dagblad) en Julia Wouters (oud-PvdA-adviseur). Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Wil horen hoe Julia Wouters en voormalig VVD-campagnestrateeg Raymond Mens met elkaar in gesprek gaan over dit onderwerp? Luister dan naar De Spindoctors (EO), gepresenteerd door Guido van Dijk. Tussen minuut 0.13 en 10.00 gaat het over de formatie. Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Of bekijk de aflevering op YouTube:

En kan je er helemaal geen genoeg van krijgen? In de podcast Dit is de week (EO) komt de kabinetsformatie ook ter sprake. Presentator Margje Fikse gaat erover in gesprek met oud-politicus Gert-Jan Segers (tussen minuut 19.47 en 24.04). Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Dit maakten we ook

• Gaat vicepremier Mona Keijzer (BBB) te ver met haar kritiek op de NOS? 'Het is trollenlogica'

  Gaat vicepremier Mona Keijzer (BBB) te ver met haar kritiek op de NOS? 'Het is trollenlogica'

• Fusiepartij GroenLinks-PvdA zoekt nieuwe naam: wat moet het worden?

  Fusiepartij GroenLinks-PvdA zoekt nieuwe naam: wat moet het worden?