Straf­baar­stel­ling op 'ho­mo­ge­ne­zing' lijkt stap dichterbij

Conversiehandelingen - ook wel 'homogenezingstherapie' of conversietherapie genoemd - zijn bedoeld om iemands seksuele geaardheid of genderidentiteit onder dwang te veranderen. In Nederland is dit momenteel niet verboden. Wel worden dergelijke 'therapieën' al geruime tijd niet meer vergoed door verzekeringen, wat aangeeft dat zij niet als erkende behandeling worden gezien.

Komt het uitvoeren van conversiehandelingen dan vaak voor in Nederland? Toenmalig minister De Jonge van Volksgezondheid schreef in juni 2020 dat uit een onderzoek bleek dat er in Nederland zo'n vijftien therapeuten en organisaties zijn die proberen homoseksuelen te 'genezen'. Hoe vaak het gebeurt, is niet te zeggen. Aangiften in deze richting zijn er in ieder geval nauwelijks. Deze pogingen tot 'homogenezing' kunnen veel psychische schade veroorzaken, tot aan depressies en zelfdoding toe.

Dat een verbod op conversiehandelingen nog niet in Nederland is ingevoerd, komt doordat de Raad van State in 2023 stelde dat het in strijd zou zijn met grondrechten als vrijheid van godsdienst. Als er sprake is van dwang en discriminatie zijn er al wel wetten die dit strafbaar stellen.

Wetsvoorstellen voor strafbaarstelling conversiehandelingen

Sinds enkele jaren wordt in de politiek actief gediscussieerd over een wettelijk verbod op conversiehandelingen. Begin dit jaar werd het eerste debat over de initiatiefwet (door initiatiefnemers Paulusma (D66), Becker (VVD), Westerveld (GroenLinks-PvdA), Van Nispen (SP) en Kostić (PvdD)) besproken in de Tweede Kamer. Tijdens dit debat spraken verschillende fracties hun steun uit voor het doel van de wet, maar uitten sommigen nog zorgen over definities en handhaafbaarheid. In de zomer van dit jaar is gewerkt aan compromissen om een meerderheid achter de wet te krijgen.

Dat debat werd dinsdag 2 september gehouden. En er lijkt nu toch een grote kans dat de Tweede Kamer volgende week, op 8 september, instemt met de wet die 'homogenezing' strafbaar stelt. NSC, CDA en BBB waren aanvankelijk tegen een verbod op zogeheten conversietherapie, maar door aanpassingen aan de wet zijn zij nu positiever. NSC-Kamerlid Six Dijkstra sprak in een Kamerdebat van een "duidelijke verbetering".

Die verbetering zit in de specifieke definitie. Alleen het op indringende wijze, langdurig en stelselmatig inpraten op mensen met het doel hun geaardheid te veranderen of te onderdrukken valt onder de strafbaarstelling. Af en toe een gesprek hierover, bijvoorbeeld door een jeugdwerker, valt er buiten. Door deze norm te stellen, wordt er volgens een van de initiatiefnemers bijgedragen aan een gevoel van vrijheid en veiligheid en worden schadelijke behandelingen voorkomen.

Politieke én maatschappelijke discussies

Niet alleen de politiek is met dit onderwerp bezig, ook maatschappelijke organisaties, activisten en slachtoffers hebben zich de afgelopen jaren luidkeels uitgesproken over dit thema. Ook vanuit de medische hoek komt steun: de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie noemde conversietherapie "schadelijk voor de mentale gezondheid". Ook heeft Amnesty International zich herhaaldelijk uitgesproken tegen deze 'therapieën' als mensenrechtenschending, en roept het op tot een verbod als duidelijk signaal dat niemand 'genezen' hoeft te worden van wie hij is.

Critici van de strafwet zien vooral grenzen aan de haalbaarheid en geldigheid ervan. Zij willen enerzijds kwetsbare personen beschermen, maar anderzijds voorkomen dat de overheid zich mengt in vrijwillige keuzes of geloofspraktijken.

Op 8 september stemt de Kamer over het wetsvoorstel. De verwachting is dat de Tweede Kamer de initiatiefwet dit jaar dus nog zal aannemen.

• Komt er nu wel of geen verbod op conversiehandelingen? 'Gebedsgenezing heeft mij beschadigd'

  Komt er nu wel of geen verbod op conversiehandelingen? 'Gebedsgenezing heeft mij beschadigd'