Spanning loopt op
Overvol stroomnet: bepaalt de overheid straks wanneer wij onze wasjes mogen draaien?
25 januari 2024 · 15:00
Update: 25 januari 2024 · 15:22
In gesprek met
Machiel Mulder
Hoogleraar energie-economie
"Tussen zes en acht 's avonds gaan we allemaal koken, zetten we de elektrische auto aan de laadpaal en gaat de warmtepomp aan."
Henk Vermeer
BBB-Kamerlid
"Er is verandering in gedrag nodig. Mensen moeten gestimuleerd worden om op het juiste moment de juiste actie uit te voeren."
Alexander Sprong
Wethouder energie in Almere
"In Almere willen we tot 2030 wel 25.000 woningen bouwen. Driekwart daarvan kunnen we niet realiseren als dit zo blijft."
In het kort
Knipperende lampen en apparaten die uitvallen: het zou zomaar kunnen dat honderdduizenden huishoudens door het overvolle stroomnet in de toekomst meer last krijgen van stroomstoringen. Om dat te voorkomen zijn maatregelen nodig. Maar gaat dat betekenen dat de overheid straks bepaalt wanneer wij onze wasjes draaien?
Wat denk jij?
Zou jij elektrische apparaten 's nachts laten draaien als het dan goedkoper is?
Dit is de situatie
We zijn té goed aan het verduurzamen
Zonnepanelen, warmtepompen en laadpalen voor de elektrische auto. We zijn ze massaal gaan gebruiken en dus volop bezig met verduurzamen. Hartstikke goed natuurlijk, maar het brengt wel een nieuw probleem met zich mee. Het elektriciteitsnet in Nederland kan zoveel vraag naar elektriciteit namelijk helemaal niet aan.
De grenzen van het elektriciteitsnet komen in zicht. Het is al langer bekend dat het hoogspannings- en middenspanningsnet overbelast raken door de verduurzaming. Nu dreigen ook problemen op het laagspanningsnet, waar huishoudens en veel kleine bedrijven en instellingen op aangesloten zijn.
Hoe werkt het elektriciteitsnet? Artikel gaat verder onder de video
De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenKnipperende lampen? Misschien komt het hierdoor
Bij 350.000 van deze kleinverbruikers dreigt de komende jaren onderspanning. Door een te grote vraag naar stroom - bijvoorbeeld door een toename van warmtepompen en laadpalen - gaan lampen dan knipperen en raakt apparatuur beschadigd. Ongeveer 400.000 aansluitingen lopen meer risico op storingen als geen actie wordt ondernomen, omdat te veel elektriciteit wordt vervoerd over het laagspanningsnet.
En dan zijn er nog eens 750.000 huishoudens, kleine bedrijven en instellingen die de gevolgen gaan merken van overspanning. Dat is als zonnepanelen te veel stroom terugleveren aan het elektriciteitsnet. Daardoor worden deze tijdelijk automatisch afgekoppeld. Daarnaast dreigt de wachttijd voor nieuwe of zwaardere elektriciteitsaansluitingen op te lopen tot vele maanden.
Wanneer is een wasje draaien het goedkoopst?
Wist je trouwens dat het daltarief in het weekend en tijdens feestdagen de hele dag geldt? In de andere uren betaal je het normale tarief. De netbeheerder bepaalt tijdens welke uren het daltarief loopt, daarom verschilt het per provincie.
Ohja, niet alle energieleveranciers maken onderscheid tussen dag- en nachttarief, dus check wel even je contract of 's nachts wassen jou geld kan besparen.
Hoe lossen we dit op?
Het is wel duidelijk: er moet iets gebeuren. Om de meeste problemen voor te zijn, moet er tussen de 80.000 en 105.000 kilometer kabel worden aangelegd. Ook moeten er 37.000 tot 54.000 elektriciteitshuisjes bij worden gebouwd. Onmogelijk, omdat er nu al weinig personeel en materiaal zijn. Daarnaast is het moeilijk om voor deze huisjes een geschikte plek te vinden. Want zeg eens eerlijk, zit jij te wachten op een elektriciteitshuisje in je achtertuin?
Het zal waarschijnlijk dus niet lukken om het laagspanningsnet overal op tijd te verzwaren. Daarom moet duidelijk worden waar de nood het hoogst is én zijn er andere maatregelen nodig. Maar welke? Daarover is de politiek druk in gesprek. In ieder geval betekent de drukte op het stroomnet niet dat de overheid op afstand apparaten in huis gaat uitzetten op piekmomenten, verzekert energieminister Rob Jetten. Je kan dus gewoon je wasje blijven draaien wanneer jij dat wilt.
Dit is de discussie
Wat gaan we dan wél doen?
Wat de minister wel wil is de maatregel dat bepaalde apparaten in en rond huis op piekmomenten minder stroom kunnen gaan gebruiken. Daarbij kan je denken aan laadpalen voor elektrische auto's, warmtepompen en zonnepanelen, die dan bij een te hoge vraag misschien een signaal krijgen om een tandje terug te schakelen.
Jetten wil mensen niet verplichten, maar wel verleiden om hun stroomverbruik aan te passen. Hij wil bijvoorbeeld het daltarief voor elektriciteit uitbreiden. Nu geldt dat alleen nog 's nachts, maar er zijn meer rustige tijden op de dag, waarop bijvoorbeeld de wasmachine of vaatwasser kan draaien.
Hoogleraar energie-economie Machiel Mulder zegt in Dit is de Dag (EO) dat de ontwikkeling van schone energie eigenlijk te snel is gegaan voor de netbeheerders. Zij hadden dit niet verwacht. Mulder zegt dat het probleem op de lange termijn opgelost kan worden door heel veel bij te bouwen, maar dat dit op korte termijn geen oplossing is: daarvoor duurt bijbouwen te lang.
"We gebruiken het netwerk niet goed. We doen alsof er altijd genoeg capaciteit is, maar nu zien we dat op sommige momenten de belasting heel hoog is en op andere momenten heel laag. 's Avonds tussen zes en acht gaan we allemaal koken, zetten we de elektrische auto aan de laadpaal en gaat de warmtepomp aan. Maar we zien ook in sommige wijken, met heel veel zonnepanelen, dat ze allemaal op hetzelfde moment de stroom op het net zetten. Daar is het net niet op ingericht. Mensen en bedrijven moeten gestimuleerd worden om slimmer om te gaan met de netwerkschaarst. Zet je elektrische auto niet direct uit je werk aan de laadpaal, maar doe het 's nachts."
BBB-Kamerlid Henk Vermeer vindt ook dat de overstap naar schone energie heel hard is gegaan. Maar dat is ook wat iedereen wilde, zegt hij. Volgens Vermeer heeft iedereen met een beetje geld gekozen om te investeren in zonnepanelen en zitten we nu met de gebakken peren. Dit hadden we van mijlenver kunnen zien aankomen, zegt hij. De politicus vindt dat er iets moet gebeuren en ziet een terugkeer naar een systeem uit de vorige eeuw best zitten.
"Wat veel mensen niet weten is dat op bepaalde momenten de stroom die ze denken te leveren via zonnepanelen aan het net, helemaal niet het net op kan. Het wordt afgeblokt, omdat het net vol is. We moeten toe naar een heel ander betaalmodel. Ik ken het nog uit de jaren 80, toen had je 's ochtends spertijd. Dus volgens mij is het helemaal geen nieuw verschijnsel. We moeten proberen de consument goed te adviseren over hoe zij hun gedrag moeten veranderen. Mensen moeten gestimuleerd worden om op het juiste moment de juiste actie uit te voeren. Dat vraagt gewoon gedragsverandering, ik heb zelf ook moeten wennen."
Dit is zijn verhaal
Almere kan geen nieuwe huizen meer bouwen door overvol stroomnet
In Almere hebben ze nu al last van het overvolle stroomnet. Dat betekent dat er vanaf het hoogspanningsnet niet meer voldoende stroom de stad in kan naar de woningen toe. In een van de snelst groeiende steden van het land kan daardoor geen stroom meer naar nieuw te bouwen woningen. En dus dreigen nieuwbouwplannen de prullenbak in te gaan.
"Het betekent gewoon dat we niet de woningen kunnen bouwen die we van plan zijn", zegt wethouder Alexander Sprong. "En dat we niet op volle kracht kunnen meehelpen aan het terugdringen van het landelijke woningtekort. Nouja, we kunnen de woningen wel bouwen, maar dat zijn dan woningen zonder stroom."
Lees het verhaal van Almeerse wethouder Alexander Sprong
Vergelijk het stroomnet met onze wegen: het bestaat uit snelwegen, het lokale wegennet en daarna de straten in. Het probleem zit op de snelweg, de op- en afritten staan vol. We kunnen de stad niet in of uit. Dat geldt zowel voor stroom naar woningen toe als ook het terugleveren vanuit zonneparken.
Het pijnlijke is dat er in Almere drie gloednieuwe onderstations klaar zijn voor gebruik, maar dat daarop niet aangesloten kan worden. Op twee hebben we nog beperkte capaciteit. Daar kunnen we zo'n 6.200 nieuwe woningen aansluiten. Lijkt veel voor een gemiddelde stad in Nederland, maar in Almere willen we tot 2030 wel 25.000 woningen bouwen. Driekwart kunnen we dus gewoon niet realiseren als het zo blijft.
En bij het derde onderstation hebben we hard gewerkt aan verdubbelen van de capaciteit. Dat station staat nu letterlijk in het plastic niets te doen, want hij kan niet aan. Het hoogspanningsnet kan het niet leveren. Daar zit het grootste probleem."
"In Almere willen we tot 2030 wel 25.000 woningen bouwen. Driekwart daarvan kunnen we gewoon niet realiseren als dit zo blijft."
Dit is het debat
Luister onze podcast
Ben je benieuwd naar het hele gesprek in Dit is de Dag (EO)? Luister hieronder naar de podcast, waarin presentator Tijs van den Brink in gesprek gaat met Machiel Mulder (hoogleraar energie-economie), Alexander Sprong (wethouder energie in Almere) en BBB-Kamerlid Henk Vermeer.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenDit maakten we ook
Wat denk jij?
Maak jij je zorgen over de problemen op het stroomnet? Waarom wel / niet?
- pa
patrick_lavoir
29 januari 2024 · 17:40
Ligt eraan. Door mensen met zonnepanelen ook voor zeer weinig kosten een thuisbatterij erbij te leveren wordt automatisch het net ontlast want die mensen gebruiken savonds hun eigen stroom en geen stroom van het net.
