Walking on sunshine
Zonnepanelen flink goedkoper: neemt de kans op ongelukken hierdoor toe?
25 juli 2023 · 10:02
Update: 25 juli 2023 · 12:58
In gesprek met
Mart*
Zonnepaneel-monteur (zzp'er)
"Ik monteer dingen op de grond, maar collega's gaan wel met dat risicovolle werk ongezekerd het dak op. Ik heb gezegd: dat doe ik niet."
Doekle Terpstra
Voorzitter Techniek Nederland
"Ik durf te voorspellen dat de ongelukken in de komende periode gaan toenemen, omdat de veiligheidseisen op een aantal plekken niet in acht worden genomen."
Rico*
Student, installeert zonnepanelen voor zijn bijbaantje
"Volgens mij worden de opdrachten eerst aangenomen, en later wordt gekeken: hebben we de mensen er wel voor?"
In het kort
Heb jij ze al op je dak liggen? Zo niet, hebben we misschien goed nieuws: zonnepanelen worden de komende maanden flink goedkoper. Maar het is wel belangrijk om op te letten. Iedereen mag namelijk zonnepanelen installeren, en daardoor nemen sommigen het niet zo nauw met de regels. Dat kan levensgevaarlijke situaties opleveren.
Wat denk jij?
Moeten installateurs van zonnepanelen verplicht een opleiding doen?
Dit is de situatie
Zonne-energie is booming
De prijs van zonnepanelen ging de afgelopen maanden juist omhoog, maar omdat er op dit moment in China sprake is van overaanbod, kelderen de prijzen. Dat meldt de Volkskrant. China heeft namelijk een groot deel van de wereldmarkt in handen: zo'n 95 procent.
Hoe kan het dat zonnepanelen nu goedkoper worden?
Eén zonnepaneel kost nu al bijna eenderde minder dan een vergelijkbaar exemplaar in januari, en dat zal de vraag in Nederland waarschijnlijk weer doen toenemen.
Hoeveel Nederlanders hebben zonnepanelen?
Volgens onderzoek van Dutch New Energy Research (DNE Research) hadden in 2022 in totaal twee miljoen Nederlandse woningen zonnepanelen op het dak liggen.
- 35% van de koopwoningen
- 16% van de sociale huurwoningen
In 2022 groeide het aantal zonnepanelen in Nederland al met 30% ten opzichte van het voorgaande jaar, waardoor veel ondernemers hun kans schoon zagen. Die zonnepanelen moeten immers allemaal gelegd worden. Het aantal installateurs is in de afgelopen 10 jaar toegenomen van 693 tot ruim 6500, zo blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel waar EenVandaag over schrijft. Maar 800 van die bedrijven zijn door Techniek Nederland erkende installatiebedrijven.
En nog altijd mag iedereen in Nederland zonnepanelen leggen. Jij dus ook. Het is geen beschermd beroep, dus een installateur hoeft geen opleiding of certificaat te hebben. Terwijl je zou denken dat technische kennis niet overbodig is.
Zijn er dan geen regels? Jawel:
Levensgevaarlijk dus. Verkeerd geïnstalleerde zonnepanelen kunnen zorgen voor brand, of kortsluiting veroorzaken. RTL Nieuws meldde in juni 2023 dat het aantal klachten bij rechtsbijstandverzekeraars over zonnepanelen ruimschoots verdubbeld was.
Brand in huis door de aanleg van zonnepanelen
Richard van der Stouwe liet in december 2021 negen panelen op zijn dak installeren, zo schrijft RTL. De installateur vond hij in een reclamefolder, waarin hem ook beloofd werd dat hij makkelijk de btw kon terugvragen. Een half jaar later ging het mis: gelukkig was Van er Stouwe thuis toen er plots rook uit de meterkast kwam. Omdat hij zelf bij de brandweer werkt, kon hij de meterkast blussen zonder zelf geëlektrocuteerd te worden. Helaas verspreidde de brand zich wel naar de badkamer, waardoor hij achterbleef met roetschade en zwartgeblakerde kamers en spullen.
Vergroten zonnepanelen het risico op brand?
Uit onderzoek van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) blijkt dat schade-experts inschatten dat 80 tot 99 procent van de problemen veroorzaakt worden door connectoren, de kleine stekkertjes die panelen en verlengkabels op het dak met elkaar verbinden.
Eigenlijk is overal te lezen dat problemen met zonnepanelen vaak ontstaan door slechte installatie. Zelf kun je goed voor je zonnepanelen zorgen door de omvormer stofvrij te houden. t op de kabels tijdens het verbouwen van je huis.Plaats een rookmelder in de buurt van de omvormer.Verwijder begroeiing onder en rondom je zonnepanelen.Houd de zonnepanelen goed bereikbaar voor onderhoud en inspectie.Het is verstandig om je zonnepanelen na installatie te laten keuren door een onafhankelijk bedrijf. Laat ook iedere drie jaar een onafhankelijke inspecteur langs komen om de panelen te controlere
De oorzaak? De installateurs hadden te veel plastic van een voedingskabel gestript, zo bleek uit onderzoek van de brandweer. Dat zorgde ervoor dat de draad te heet werd toen de zon er fel op scheen, met als gevolg: brand. Als Van der Stouwe niet thuis was geweest, had het heel anders kunnen aflopen.
Ook is het belangrijk dat er veiligheidsmaatregelen getroffen worden, want je klimt op een dak, en ongelukken zitten in een klein hoekje. In de afgelopen drie en een half jaar kwamen zes installateurs om het leven tijdens hun werk. En in de afgelopen twee jaar vonden er meer dan 80 ongelukken plaats door onveilige werkomstandigheden, zo meldt de Arbeidsinspectie. Bij ruim 70% van de controles die zij deden, bleek dat er onvoldoende veiligheidsmaatregelen genomen werden.
Dit is de discussie
Beschermd beroep tegen beunhazen?
Die aantallen werpen de vraag op of er niet meer toezicht moet komen op de bedrijven die zonnepanelen installeren. Monteur Mart* vindt in ieder geval van wel. De 26-jarige man is niet technisch opgeleid, maar werkt nu al een tijdje als zonnepaneelinstallateur tot hij een baan vindt die echt bij hem past.
Hij vertelt aan DIT dat hij qua installatie geen gecompliceerde dingen hoeft te doen. Zodra de kabels van de zonnepanelen naar binnen gaan, houdt het voor hem op. Daar kan het volgens Mart dus niet echt misgaan. Maar als het gaat om veiligheid van de monteurs zelf, is er veel verbetering mogelijk.
"Hoe wij werken is totaal niet veilig. We hebben niet altijd een steiger. Ik ga zelf pas het dak op zodra de eerste haken - waar we de zonnepanelen aan vast gaan maken - gemonteerd zijn, en daar zet ik me dan gaandeweg aan vast. Je moet je eigenlijk vastmaken aan de nok van het dak, maar daar hebben we het materiaal niet voor."
Als het bedrijf waar Mart werkt de panelen moet leggen op huizen aan de doorgaande weg, wordt er wél met steigers gewerkt. Dit omdat ze dan voor iedereen in het zicht staan. Als het wat meer afgelegen is, blijven de steigers soms achterwege.
Wel is er verbetering te merken ten opzichte van het begin van Marts carrière bij het zonnepaneelbedrijf. Toen was er überhaupt geen sprake van steigers en werd er tegen een huis van tweehoog een ladder aangezet. Zonnepanelen werden tegen de schouder de ladder opgetild, terwijl je ze eigenlijk niet alleen mag tillen, zegt hij.
Echt zware ongelukken zijn er nog niet gebeurd, wel veel bijna-ongelukken.
"Zoals dat iemand wegglijdt en zich net aan de regengoot vast kan houden. Een collega is een keer gevallen, die is toen naar de dokter gegaan, hij had ook geen valbeveiliging. Er is ook wel eens apparatuur naar beneden gevallen. Toen hebben ze keycords aangeschaft, maar iedereen vindt het teveel moeite, dus het wordt ook niet gedaan."
Volgens Mart is er één simpele reden voor de laksheid waarmee er met veiligheid omgegaan wordt: tijd is geld. Het opbouwen van een steiger duurt al een half uur, en in datzelfde half uur kan je al op het dak zitten, schetst hij.
Een herkenbaar verhaal voor student Rico*, al wordt er bij het installatiebedrijf waar hij werkzaam is wel sowieso met steigers gewerkt als de dakgoot hoger is dan zes meter. Maar gezekerd is hij niet. Dat zou het werk ook een stuk vertragen, zo vermoedt hij, onder meer omdat je dan eerst de zekering goed moet installeren.
De 20-jarige Rico werkt nu een aantal maanden als zonnepaneelinstalleur, als bijbaantje. De eerste paar keren ging hij op pad met een redelijk ervaren monteur, maar al snel mocht hij het dak op met iemand die nog minder ervaring had dan Rico zelf.
Als de goot hoger is dan zes meter, wordt er met een steiger gewerkt, vertelt Rico. Hij heeft niet zoveel aan te merken op de veiligheid voor de monteurs zelf, meer op de soms amateuristische wijze waarop de zonnepanelen volgens hem geïnstalleerd worden. Als hij vragen heeft of iets goed gaat, appt hij een foto naar z'n baas omdat er geen ervaren installateur meer bij is.
"Ze zeggen vaak: hier heb je het spul, en kijk maar of het lukt. Er wordt soms iets te simpel over nagedacht. Nu stuur ik zelf snel een appje als ik iets niet zeker weet, want ik wil zelf niets fout doen. Maar misschien zijn sommigen minder voorzichtig."
Verder valt het Rico op dat daken soms van te voren niet geïnspecteerd worden. Dat houdt in dat hij bij een opdracht soms bij een huis staat waar er elf zonnepanelen besteld (en betaald) zijn terwijl er maar negen passen.
"Dan moet ik zelf gaan onderzoeken of iets past. Het stukje inspectie moeten ze iets beter doen. Voor de veiligheid, maar ook dat het uiteindelijk allemaal past."
Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel, vreest dat de ongelukken voor monteurs, maar ook binnenshuis, alleen maar zullen toenemen door de goedkoper wordende zonneplannen. Hij pleit al langer voor een verplichte erkenningsregeling voor zonnepaneel-monteurs. Die is er echter nog steeds niet.
"Ik denk dat het van groot belang is dat het Rijk, de verzekeraars en de branche, dus wijzelf, elkaar gaan vinden om ervoor te zorgen dat die zonnepanelenmarkt wat meer sturing krijgt. De vrije markt kan dit niet zelf oplossen."
Verder vreest Terpstra dat dit probleem, met het huidige verlangen om te verduurzamen, niet alleen beperkt blijft tot de zonnepanelenmarkt. Daarom pleit hij voor een soort Algemene Periodieke Keuring (APK) zoals we die bij auto's kennen, maar dan op de gehele technische installatie van de gebouwde omgeving.
"We weten wat er in de komende periode gaat gebeuren. De hybride warmtepompen worden booming, net als de markt van de accu's, en er zit geen kwaliteitscontrole op. Ik vind dat dat gewoon eigenlijk onacceptabel is. We accepteren daarmee dat er sprake is van toenemende onveiligheid."
Techniek Nederland heeft een kwaliteits- en veiligheidsborgingssysteem ontwikkeld, waar iedereen die zonnepanelen legt volgens hen aan zou moeten voldoen. Deze installateurs worden opgenomen in het Centraal Register Techniek. Om je bij de ondernemersvereniging aan te sluiten moet je de benodigde certificaten en erkenningen op orde hebben. Deze erkende bedrijven zijn via de Ledenzoeker van de brancheorganisatie te vinden.
Wat denk jij?
Heb jij wel eens problemen gehad door de aanleg van zonnepanelen?
* De namen van Mart en Rico zijn gefingeerd, maar zijn wel bekend bij de redactie.
