87 miljoen euro aan statiegeld blijft liggen, wat gebeurt er met dat geld?

Dit is de situatie

Miljoenen blijven liggen

Je ziet ze ongetwijfeld wel eens liggen in de natuur: plastic flesjes. Stel dat je ze een jaar lang allemaal zou oprapen en verzamelen, dan kan je er een mooi zakcentje aan verdienen. In Nederland werd er in 2022 namelijk voor 87 miljoen euro aan statiegeld van plastic flesjes niet opgehaald, berekende het Afvalfonds Verpakkingen.

Dit geld is achtergebleven in prullenbakken, bosjes en ongeopende rugzakken. Het gaat hier alleen om kleine (15 cent) en grote (25 cent) plastic flessen. Er zijn nog geen cijfers beschikbaar voor blikjes, omdat het statiegeld daarop pas halverwege 2023 is ingevoerd.

Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 700 miljoen grote plastic flessen en 1 miljard kleine plastic flessen verkocht. In 2022 werd 68% van deze flessen ingeleverd. Er zijn afspraken gemaakt dat het bedrijfsleven verantwoordelijk is voor de recycling daarvan. Om dat te regelen hebben ze het Afvalfonds Verpakkingen en Statiegeld Nederland opgericht.

Wat gebeurt er met dat geld?

Doordat er veel flesjes niet worden ingeleverd, wordt er dus veel statiegeld niet uitgekeerd. Wat daarmee gebeurt? De geldstroom binnen dit systeem is best ingewikkeld. Hoewel het Afvalfonds zegt dat al het geld weer wordt geïnvesteerd in het verbeteren van het systeem, is er toch onduidelijkheid over de bestemming van het geld. Sommige mensen zijn kritisch en zeggen dat het bedrijfsleven er misschien wel van profiteert.

En ondanks de invoering van statiegeld op blikjes en flesjes, werd het doel van 90% inzameling in 2022 dus lang niet gehaald. Er klinkt kritiek op het aantal inleverpunten, dat te laag zou zijn. Het niet uitgekeerde statiegeld moet gebruikt worden om te regelen dat er meer flesjes ingeleverd worden, maar de vraag is of iedereen daar wel belang bij heeft.

Wat gebeurt er met ingeleverde flessen? Artikel gaat verder onder de video.

Dit is de discussie

Wil het bedrijfsleven eigenlijk wel dat we flesjes inleveren?

Ondanks de invoering van statiegeld scoren we dus nog ver onder het inzamelingsdoel van 90%. Hoe zorgen we er nou voor dat die flesjes niet meer in de natuur belanden, maar in een inzamelautomaat?

Hester Klein Lankhorst is van Afvalfonds Verpakkingen, de stichting die verantwoordelijk is voor het realiseren van de Nederlandse recycledoelstellingen. Zij zegt dat ze zo snel mogelijk het doel van 90% inzameling wil halen en zet in op 2026. Het is volgens haar hoog tijd om meer statiegeldautomaten te plaatsen, maar dan wel op andere plekken dan de supermarkt, zegt ze in Geld of je Leven (EO).

"Er moeten meer automaten komen, maar niet zomaar op elke plek. We moeten heel goed kijken waar ze neergezet moeten worden. Als je op een NS-station naast elke uitgang een automaat neerzet, dan heb je er twintig op Utrecht-centraal, maar dat wil niet zeggen dat er heel veel meer wordt ingeleverd. We zien dat het in de supermarkten al heel goed gaat, maar daarbuiten nog niet. Het kan beter in bijvoorbeeld het park, op een festival, op scholen en universiteiten. Als je daar loopt met je flesje, waar ga je het dan inleveren? Daar moeten we naar kijken."

3

0

0

0

0

0

Rob Buurman is directeur van Recycling Netwerk Benelux, een milieuorganisatie die zich inzet voor het beperken van afval en een effectieve inzameling ervan. Hij zegt dat deze extra automaten er al lang hadden moeten zijn. Het probleem zit er volgens Buurman in dat niet alle partijen er financieel belang bij hebben dat er meer flesjes ingeleverd worden.

De directeur vermoedt dat het een slimme strategie is geweest om bewust heel weinig inleverpunten neer te zetten, waardoor mensen hun flesjes niet inleveren en het Afvalfonds (dat is opgericht door het bedrijfsleven) geld overhoudt. Volgens Buurman is het bovendien niet transparant hoe het Afvalfonds het overgebleven geld besteedt, geld dat eigenlijk van de consument is.

"De wetgeving zit niet goed in elkaar en dat heeft het bedrijfsleven slim voor zichzelf geregeld. Ze hebben goed gelobbyd om uit de wet te laten halen dat verkooppunten verplicht zijn om verpakkingen weer in te nemen en statiegeld uit te keren. Daardoor hebben we veel minder innamepunten waar statiegeld uitgekeerd wordt: er zijn duizenden automaten te weinig. Het is geen hogere wiskunde om een goed werkend systeem op te zetten. Andere landen hebben er soms lang over gedaan, maar die hadden ook geen wettelijke doelstelling van 90%. Het kan gedaan worden, het is niet zo ingewikkeld, maar het vereist wel de juiste wil van de partijen om het te realiseren."

0

0

0

1

0

0

Klein Lankhorst ontkent dat er bewust minder inleverpunten zijn neergezet om meer geld over te houden. Ze benadrukt dat Afvalfonds Verpakkingen een stichting is en dat winst maken dus helemaal niet kan.

"We hebben 87 miljoen euro vrijgegeven, dat gaat direct weer terug het systeem in. Het gaat naar statiegeldautomaten, naar consumentencampagnes. Niets gaat naar buiten, het blijft in de stichting. We hebben geen winstoogmerk, dus we gaan helemaal niet oppotten. Dan krijgen we de Belastingdienst achter ons aan, dus we kúnnen niet eens oppotten. Uiteindelijk willen we naar die 90% of nog meer. De inspectie zit ons op de huid - en terecht - dat we die zo snel mogelijk halen. Als dat niet lukt krijgen we dwangsommen en boetes."

0

1

0

0

0

0

Dit is het debat

Luister onze podcast

Ben je benieuwd naar het hele gesprek in Geld of je Leven (EO)? Luister hieronder naar de podcast, waarin presentator Hans van der Steeg in gesprek gaat met Rob Buurman (Recycling Netwerk Benelux) en Hester Klein Lankhorst (Afvalfonds Verpakkingen).

Dit maakten we ook

Bekijken

Statiegeld op alles met een dop of deksel: goed plan?

Bekijken

Dit is hoe het voor jou makkelijker moet worden om flesjes en blikjes in te leveren