Meer statiegeld én meer afval
Statiegeld op alles met een dop of deksel: goed plan?
31 juli 2023 · 12:05
Update: 1 augustus 2023 · 11:50
In gesprek met
Dirk Groot
Zwerfafvalexpert
"Ik vind inmiddels 70 procent minder blikjes en flesjes. Wat ik nog vind zijn blikjes en flesjes waar geen statiegeld op zit of die heel beschadigd zijn."
Arnold Tukker
Hoogleraar Industriële Ecologie
"Plastic flessen hergebruiken kan prima, maar met drankverpakkingen waar een dop op zit zie ik dat niet gebeuren vanwege het karton waar een laagje plastic overheen zit."
Gercoline van Beek
Docent-onderzoeker Schuldhulpverlening
"Ik denk niet dat meer statiegeld een versterkend effect heeft om mensen beter om te laten gaan met materialen."
In het kort
We hebben inmiddels statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes, en sinds 1 juli dit jaar moet je ook extra betalen voor je plastic frietbakje bij de snackbar. Nu we toch begonnen zijn, kunnen we niet beter op alle soort verpakkingen waar een dop of deksel zit statiegeld zetten?
Wat denk jij?
Bewaar jij alle plastic flesjes en blikjes vanwege het statiegeld?
Dit is de situatie
Hoe zit het ook alweer met statiegeld op flesjes en blikjes?
Heb jij afgelopen weken ook mensen zien zoeken naar plastic flesjes en blikjes in prullenbakken op straat? Waarschijnlijk zijn deze mensen op zoek naar deze drinkverpakkingen vanwege het statiegeld dat erop zit. Sinds 1 juli 2021 is er statiegeld ingevoerd op kleine plastic flesjes. Daar krijg je 15 eurocent voor als je ze inlevert bij de supermarkt. Voor grotere plastic flessen, die meer dan 1 liter zijn, krijg je 25 eurocent terug. En sinds 1 april dit jaar krijg je ook voor kleine blikjes 15 eurocent. En is het jou ook al opgevallen dat je extra moet betalen voor je plastic frietbakje bij de snackbar? Dat zit zo.
Nu blijkt alleen dat er sinds de invoering van het statiegeld op blikjes en kleine plastic flesjes meer afval op straat ligt. Dit omdat mensen prullenbakken opentrekken, in elk geval in Amsterdam. Dat meldt NH Nieuws. Plastic flesjes en blikjes worden uit de afvalbakken gehaald, maar alles wat daarbij meekomt, laten mensen gewoon liggen. Wat zou dit gedrag kunnen betekenen en is er iets aan die graaiende handen in prullenbakken te doen?
Dit is de discussie
Nog meer statiegeldverpakkingen een optie?
Dirk Groot, ook wel de zwerfinator, zou het liefst zien dat op alles wat een dop of deksel heeft, statiegeld komt. Volgens hem heeft het statiegeld op flesjes en blikjes een positief effect. Als zwerfinator raapt en documenteert hij zelf zwerfafval, om er op die manier achter te komen waarom afval rondzwerft.
Zelf vindt hij sinds de invoering van het statiegeld op blikjes en plastic flesjes voornamelijk nog blikjes en flesjes op straat die niet ingeruild kunnen worden voor statiegeld, of heel beschadigd zijn.
Daarnaast zijn de plekken waar nu problemen met volle prullenbakken zijn, volgens hem altijd al plekken geweest waar veel zwerfafval is, omdat daar veel mensen samenkomen die veel consumeren.
"Het probleem is niet nieuw. Eerst waren het de wind en vogels die de prullenbakken leegtrokken, daar hebben we vorig jaar een studie naar gedaan. Nu zijn zij niet meer de enige, en dat is een probleem. Daar kan je van alles tegen doen, maar het probleem is eigenlijk dat we gewoon heel veel afval hebben. De prullenbakken die ik tegenkom zijn juist minder vol omdat er minder flesjes en blikjes in zitten."
Wat volgens Groot zou helpen, is wanneer meer winkels zelf verantwoordelijkheid nemen voor afval en daar afspraken over maken met de gemeente. Hij ziet dat (overvolle) prullenbakken leeggetrokken kunnen worden doordat die 's ochtends bij het openen van de winkel geleegd worden. Vervolgens vullen de prullenbakken zich gedurende de dag weer. De mensen die de prullenbakken leegtrekken komen dan aan het einde van de dag om hierin te zoeken. Als prullenbakken aan het einde van de dag pas geleegd worden, zou dat volgens hem dus helpen.
Arnold Tukker is hoogleraar Industriële Ecologie aan de Universiteit Leiden. Hij zegt dat het recyclen van plastic verpakkingen, wanneer het goed georganiseerd wordt, zeker milieuwinst oplevert. Plastic flessen kunnen hergebruikt worden door de fles schoon te spoelen en weer opnieuw te vullen. Maar hij ziet het niet gebeuren dat er statiegeld komt op álles wat een dop of deksel heeft.
"Een kartonnen drinkverpakking is een ander type materiaal. Karton heeft vaak ook nog een laagje plastic, en er zit een plastic dop op. Die kartonnen drankverpakkingen zijn niet gemaakt om te hergebruiken. Ik kan mij niet voorstellen, en heb nog geen studie gezien, dat je die gaat schoonmaken en daar vervolgens nieuwe sap in kan doen. Ik denk niet dat dat ooit gaat werken."
Gercoline van Beek is docent-onderzoeker rondom schuldhulpverlening aan de Hogeschool Utrecht. Zij kijkt vanuit sociaaleconomisch perspectief naar het statiegeld op plastic flesjes en blikjes en de mensen die prullenbakken afgaan voor het statiegeld. Van Beek denkt dat statiegeld op alles wat een dop of deksel heeft, een tegengesteld effect zal hebben als het gaat om de financiële situatie van kwetsbare mensen.
"Ik neem aan dat het niet zo is dat deze mensen de gemeente zo graag willen helpen en nog beter afval willen scheiden. Natuurlijk snap ik het argument om op alles statiegeld met een dop of deksel te doen, maar ik zou veel eerder inzetten op het helpen van mensen die al financiële problemen hebben. Je verhoogt er de prijzen van producten mee, terwijl er nu überhaupt mensen zijn die moeilijker in hun basisbehoeften kunnen voorzien."
Volgens Van Beek is er van tevoren niet voldoende over nagedacht dat mensen vooral plastic flesjes en blikjes willen verzamelen voor het geld. Van Beek denkt dat dit een onderliggend probleem blootlegt. Ze vindt dat we daarom als samenleving moeten kijken met wat voor maatregel we bezig zijn en hoe we mensen op een andere manier kunnen helpen duurzamer te leven, in plaats van dat zij in prullenbakken op zoek gaan naar verpakkingen om geld te besparen.
Wat denk jij?
