Heb je de kerk nodig?
Nederlanders gaan steeds minder naar de kerk: 'Gezond dat mensen God ergens anders zoeken'
1 april 2024 · 14:56
Update: 2 april 2024 · 10:18
In gesprek met
Rinie van Reenen
Predikant in Urk
"We kunnen natuurlijk rekening houden met hoe mensen zoeken, maar we moeten ook rekening houden met wie God is."
Fieke Opdam
Ex-non en cabaratière
"Op dit moment heb ik mijn kerk echt in het theater gevonden als cabaretier. Ik vind God daar."
Dirk de Bree
Dominee in de Nieuwe Kerk in Utrecht
"De kerk kan ook een vrijplaats zijn. Je kan als kerk een plek bieden aan mensen om vragen te stellen."
In het kort
Nederlandse gelovigen gaan minder vaak naar de kerk dan ooit. Dat blijkt uit een analyse van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS). Is dat erg, of hebben we die kerk helemaal niet nodig?
Wat denk jij?
Ga jij nog vaak naar de kerk?
Dit is de situatie
Gelovigen brengen kerk steeds minder vaak een bezoek
Dit paasweekend waren de kerken vast goed gevuld, maar over het algemeen zijn de kerkbanken steeds vaker leeg. Dit is niet alleen te wijten aan ontkerkelijking, die stagneert namelijk op dit moment. Over het algemeen daalt het aantal gelovigen wel hard: in 1971 was driekwart van de Nederlanders nog aangesloten bij een geloofsgemeenschap, tegenwoordig is dat net iets meer dan 40%. Maar in 2022 was het aandeel niet-gelovigen voor het eerst in jaren gelijk aan het jaar daarvoor.
Het kerkbezoek nam dus wél verder af. Belangrijke kanttekening: dat kan ook aan corona hebben gelegen, zo meldt het CBS. Cijfers voor 2023 zijn nog niet bekend.
Uit het onderzoek blijkt dat ruim vier op de vijf katholieken zelden of nooit een religieuze dienst bijwonen. Bij protestanten en moslims is dat minder dan de helft van de gelovigen.
In deze regio gaan gelovigen het vaakst naar de kerk
Dit is de discussie
Moet je naar de kerk gaan als gelovige?
Maar is dat eigenlijk een probleem, dat gelovigen steeds minder vaak in gebedshuizen te vinden zijn? Daarover gaan verschillende gasten bij Dit is de Dag (EO) in gesprek.
Fieke Opdam werd op 18-jarige leeftijd non, maar was op een gegeven moment niet meer welkom in de kerk. Dit kwam onder andere omdat zij kritiek had op bepaalde zaken binnen de kerk. Haar geloof in God is ze niet verloren, maar naar de kerk gaat ze niet meer. Ze denkt dan ook niet dat het erg is als mensen dit niet meer doen.
"Ik denk dat mensen in basis altijd op zoek gaan naar een bepaalde vorm van spiritualiteit. Vroeger was dat in de kerk, maar ik vind het heel gezond dat mensen dat nu ergens anders zoeken. Op dit moment heb ik mijn kerk echt in het theater gevonden als cabaretier. Daar vind ik God. Iemand anders gaat mediteren en weer iemand anders zoekt God op het weiland."
Ook buiten de kerk maakt God zich kenbaar, zegt Opdam. Zeker voor mensen die niet welkom zijn in veel kerkgemeenschappen, omdat ze er 'bepaalde levenswijzes' op nahouden. Zo valt Opdam op vrouwen, wat in haar kerk niet gewaardeerd werd.
"Eerlijk gezegd ervaar ik in de kerken waar ik ben geweest heel veel stijfheid. 'Dit is de enige waarheid' en 'Dit is wat je moet geloven, anders ga je naar de hel'. Terwijl ik het juist heerlijk vindt om met een groep mensen samen te komen in Gods naam, en op zoek te gaan naar: Waar geloof ik in? Wie is mijn God? Juist in het theater zijn er zoveel mensen die nog geen idee hebben, die totaal open minded daar zitten, die willen lachen en die op zoek zijn naar een soort diepere basis. En dat vind ik juist ook vrij aan het theater."
Dirk is dominee in de Nieuwe Kerk in Utrecht - een protestantse kerk die regelmatig wél vol zit, met vooral jongeren rond de 28 jaar.
"Ik heb niet de neiging om me grote zorgen te maken over hoe vol of leeg de kerk zit. Dat is wat mij betreft niet het allerbelangrijkste. Ik heb misschien makkelijk praten, want mijn kerk loopt wel vol. Mensen hebben behoefte aan geloof en zingeving, en dat vinden ze dus blijkbaar ook bij ons in een nieuwe kerk. Misschien komt dat wel door de manier waarop we het aanbieden. Maar ook: daar waar jongeren komen, komen andere jongeren ook op af."
Of je echt iets mist als je niet naar de kerk zegt, vindt De Bree moeilijk om stellig te beamen.
"Ik kan in ieder geval wel zeggen hoe goed het is om naar de kerk te gaan. Hoe goed het is om met een groep mensen samen te komen die overal vandaan komen. Waar heb je het nog dat je verschillende mensen tegenkomt met verschillende achtergronden en toch met hetzelfde doel bij elkaar bent? Ik denk dat dat een enorme kracht is van de kerk. Maar ook dat je je opent voor een wereld die je niet per definitie ziet. En dat vinden mensen natuurlijk ook wel wat lastig. Maar het is natuurlijk fantastisch om daarmee bezig te zijn en te ontdekken dat dat er is, dat het waar is."
De Bree snapt heel goed wat Opdam zegt over het theater: dat is een soort vrijplaats, en dat is de kerk volgens hem ook. Of: dat kan een kerk in ieder geval zijn.
"Je kan ook als kerk op die manier een plek bieden aan mensen om juist wél na te denken en vragen te stellen. En daarin lijkt het misschien ook wel wat op elkaar. Dus ik zou de kerk geen theater noemen, maar het heeft ook wel iets weg van een theater."
Rinie van Reenen, predikant in Urk, zegt dat de CBS-cijfers hem in zijn hart snijden. Maar hij snapt ook waarom sommige mensen soms de kerk verlaten.
"Het is niet zo dat de kerk altijd aan de goede kant staat en mensen die de kerk verlaten volstrekt aan de verkeerde kant staan. God en kerk horen heel dichtbij elkaar voor mij, maar vallen absoluut niet samen. De kerk maakt op allerlei plekken ook fouten. Soms kun je daardoor als mens begrijpen dat mensen zeggen: ja, het is voor mij in ieder geval daar in de kerk wel goed geweest."
Van Reenen snapt dan ook dat Opdam op andere plekken op zoek gaat naar God, maar volgens hem kan dat niet zomaar op elke 'vrijplaats': volgens hem is er één duidelijke weg in het geloof.
"Uiteindelijk is de vraag wie God is. We kunnen natuurlijk rekening houden met en luisteren naar hoe mensen zoeken, maar we moeten zeker ook rekening houden met wie God is. En uiteindelijk is God zoals Hij is. Ik heb een heel diepe overtuiging dat er een levende God is die zichzelf bekend gemaakt is in de Bijbel en die zijn Zoon gegeven heeft. En ik geloof niet dat er een andere manier is waar we echt bij God kunnen komen dan via Christus."
Wat denk jij?
Moet je als je gelovig bent vaak naar de kerk, of is dat helemaal geen must?
Dit is de uitzending
Dit is de Dag (EO)
Dit hele gesprek uit Dit is de Dag (EO) nu terugluisteren als podcast? Dat kan hieronder, of via je favoriete podcast-app:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
