Geen bewijs? Goede reis
Asielzoekers straks sneller uitgezet: is dat eerlijk?
12 maart 2024 · 12:00
Update: 12 maart 2024 · 15:29
In gesprek met
Ruben Brekelmans
VVD-Kamerlid
"Als dit ertoe leidt dat het toelatingspercentage omlaag gaat en er minder asielzoekers komen... Dan zal er uiteindelijk minder werk zijn voor de IND. Dat is natuurlijk het doel."
Karen Geertsema
Universitair docent migratierecht aan de Radboud Universiteit
"Het voordeel van de twijfel, dat is de kern van het Europese asielrecht."
In het kort
Vanaf deze zomer moeten asielzoekers meer moeite doen om een verblijfsvergunning te krijgen. Een goede zet of een stap te ver?
Wat denk jij?
Wat vind jij: moet het asielbeleid strenger worden?
Dit is de situatie
IND verandert procedure voor asielzoekers
Als iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt een standaardprocedure gestart: de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het orgaan dat asielaanvragen behandelt, onderzoekt of de persoon in kwestie écht in gevaar is. Als dat zo is, mogen ze blijven en krijgen ze een status als vluchteling. Als het niet zo is, wordt de asielzoeker teruggestuurd.
De IND gaat die procedure deze zomer veranderen: asielzoekers moeten zélf bewijs gaan aanleveren dat zij gevaar lopen in hun eigen land. Daarnaast moeten mensen die tot een bedreigde groep behoren kunnen aantonen dat zij persoonlijk last hebben gehad van bedreigingen. Asielzoekers zullen met deze procedure bovendien minder snel 'het voordeel van de twijfel' krijgen.
Waarom is deze nieuwe werkwijze doorgevoerd?
Vluchtelingenwerk is sceptisch over de wijzigingen en noemt het "één van de meest ingrijpende aanscherpingen in de afgelopen tien jaar". Het zal voor sommige asielzoeker erg lastig worden om met de nieuwe werkwijze te bewijzen dat ze gevaar lopen: "Dat je als individu vervolgd wordt, krijg je nu eenmaal niet op een briefje meegegeven. Mensen die op de vlucht zijn voor gevaar kunnen hierdoor onterecht afgewezen en uitgezet worden."
Hoeveel asielzoekers hebben we nu in Nederland?
Blijven deze asielzoekers allemaal in Nederland? Dat is lastig te zeggen. Er zijn nog nooit zoveel asielzoekers geweest die wachten op een beslissing van de IND, maakte de NOS in december 2023 bekend. Er zijn zo'n 70.660 asielzoekers die nog niet weten of ze in Nederland mogen blijven. 26.630 van de openstaande aanvragen zijn voor nareizigers.
Dit is de discussie
Pakken we asielzoekers te hard aan?
Is het verantwoord om extra druk te leggen op asielzoekers, of gaat dat te ver? In Dit is de Dag (EO) vertelt Tweede Kamerlid Ruben Brekelmans (VVD) waarom hij vertrouwen heeft in de nieuwe procedure. Brekelmans is zelf medeverantwoordelijk voor de nieuwe plannen: hij diende vorig jaar een motie in bij de Tweede Kamer om het asielbeleid aan te scherpen. De IND is nu te soepel en dat heeft volgens Brekelmans namelijk grote gevolgen:
"Als je kijkt naar de factoren die een asielzoeker overweegt als ze een Europees land kiezen, zie je dat een van die overwegingen de kans is om toegelaten te worden. Die kans is in Nederland substantieel hoger dan in andere Europese landen. Uit juridische analyse bleek dat dat inderdaad deels komt doordat de IND relatief soepele methoden bij het beoordelen hanteert. Ze geven kwetsbare groepen sneller het voordeel van de twijfel en kijken bij asielzoekers uit kwetsbare groepen minder vaak naar persoonlijke omstandigheden."
Karen Geertsema, universitair docent migratierecht aan de Radboud Universiteit, zet vraagtekens bij de nieuwe procedure. Volgens Geertsema kun je helemaal niet met zekerheid zeggen dat de asielprocedure in Nederland soepeler is dan in andere Europese landen. Er zijn meer redenen waarom wij veel asielzoekers toelaten in ons land. Daarbij zal het nieuwe beleid de IND onnodig veel extra werk opleveren.
"Er zijn allerlei redenen waarom Nederland in de periode van 2020 tot 2022 meer mensen toeliet. [In een recent overheidsrapport, red.] staat dat de IND door de bezuinigingen in 2017 kampt met een personeelstekort en te weinig tijd heeft om mensen te trainen. Nu wordt dat hele toetsingskader weer omgegooid - althans, ik vraag me dus af in hoeverre het uiteindelijk wordt omgegooid - maar in ieder geval moeten er weer allerlei plannen gemaakt worden om ambtenaren (opnieuw) op te leiden."
Brekelmans beaamt dat er sprake is van personeelstekorten bij de IND, maar de nieuwe procedure zal er volgens hem júist voor zorgen dat de druk op werknemers lager wordt.
"Er is nog steeds een groot personeelstekort, dus de komende maanden zal er natuurlijk tijd worden besteed aan opleidingen. Maar als dat ertoe leidt dat het toelatingspercentage omlaag gaat, Nederland minder aantrekkelijk wordt voor asielzoekers en de asielinstroom in Nederland afneemt... Dan zal er uiteindelijk minder werk zijn voor de IND. Dat is natuurlijk het doel."
Geertsema twijfelt aan die redenering. Het zou opvallend zijn als er een verband is tussen de procedure en de asielinstroom, want we moeten ons in de EU allemaal aan dezelfde richtlijnen houden bij het beoordelen van asielzoekers.
"Het is nooit aangetoond dat de asielprocedure zelf de instroom beïnvloedt. Er gelden daarbij Europese minimumnormen, en dat asielzoekers het voordeel van de twijfel krijgen, dat is de kern van het Europese asielrecht. De Europese asielrichtlijn blijft gewoon overeind staan."
Brekelmans stelt dat Nederland helemaal niet zo strak begrensd wordt door de EU-richtlijnen. Wij kunnen er best een schepje bovenop doen, als we dat nodig vinden.
"De EU schrijft inderdaad voor wat we moeten doen, maar Nederland doet daar nu nog een schepje bovenop. En zoals ik net al zei, uit onderzoek blijkt dat de toelatingskans wel degelijk een belangrijke factor is voor asielzoekers - niet voor hun keuze om überhaupt te vluchten, maar wél om specifiek voor Nederland te kiezen. Dus ik verwacht dat de nieuwe werkwijze een neerwaarts effect zal hebben."
Wat denk jij?
Wat vind jij: is het eerlijk dat asielzoekers zelf moeten bewijzen dat ze in gevaar zijn?
Dit is het debat
Luister onze podcast
Ben je benieuwd naar het hele gesprek in Dit is de Dag (EO)? Luister hieronder naar de podcast:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
