Lezen alleen voor de elite?
Kranten, tijdschriften en boeken worden duurder: 'Niet iedereen kan dat betalen'
21 mei 2024 · 17:00
Update: 22 mei 2024 · 14:35
In gesprek met
Jan Willem Sanders
Uitgever van Follow The Money
"Zo'n verhoging zie ik als een boete op je goed laten informeren."
Rennie Rijpma
Hoofdredacteur Algemeen Dagblad
"Een deel van onze lezers kan een prijsstijging niet veroorloven."
In het kort
Je dagelijkse krant op de deurmat, het abonnement op je favoriete magazine en de prachtig geschreven biografie van jouw idool. Het wordt allemaal duurder. Het nieuwe kabinet wil de btw op kranten, magazines en boeken namelijk verhogen van 9% naar 21%. Welke gevolgen gaat dat hebben?
Wat denk jij?
Vind jij de btw-verhoging op kranten, tijdschriften en boeken terecht?
Dit is de situatie
Lezen wordt een stuk duurder
Heb jij de krant gelezen vandaag? Dan heb je misschien ook wel een paginagrote advertentie gezien. Daarin roepen de hoofdredacties van bijna dertig kranten en nieuwsmedia op tot het behoud van onafhankelijke journalistiek. Ze zijn bang dat de nieuwsvoorziening wordt geraakt door het plan om de btw op gedrukte en digitale media te verhogen van 9 naar 21 procent. Ze roepen de Tweede Kamer op om daar iets aan te doen.
Wat staat er in de advertentie?
Nog even en er staat een nieuw kabinet op het bordes. In het hoofdlijnenakkoord onderstrepen de coalitiepartijen het belang van een betrouwbare informatievoorziening voor de rechtsstaat.
Wij, nieuwsuitgevers en hoofdredacties van Nederlandse dagbladen en andere nieuwsmedia, zijn blij met dat signaal. Iedere dag merken we dat nepnieuws, desinformatie en feitenvrij discussiëren toenemen. Goede journalistiek is daarom onontbeerlijk.
Toch dreigt, bedoeld of onbedoeld, de nieuwsvoorziening stevig te worden geraakt. Formerende partijen zijn namelijk van plan de belasting op gedrukte en digitale nieuwsmedia meer dan te verdubbelen, van 9 naar 21 procent. In Europa zullen wij dan, naast Bulgarije, het enige land zijn waar burgers zoveel belasting moeten betalen voor onafhankelijke journalistiek.
Deze ingreep gaat grote gevolgen hebben voor lezers. Mensen met een kleine beurs worden afgesneden van verdiepende journalistiek, met een groeiende nieuwskloof tot gevolg. Ook heeft de onvermijdelijke daling in abonnementen ingrijpende financiële gevolgen voor redacties. Zeker kleinere titels en regionale dagbladen zullen geraakt worden. Daarmee komt de pluriforme journalistiek in Nederland in zijn geheel onder druk te staan.
We roepen de partijen in de Tweede Kamer op om bij te sturen nu het nog kan. Een verdubbeling van de btw op journalistiek naar het hoogste tarief van heel Europa geeft geen pas. Als het belang van de rechtsstaat echt hoog in het vaandel staat: schrap deze maatregel.
De btw-verhoging is een plan van de formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB. Ze doen dit, omdat er geld nodig is om alle ambitieuze plannen te kunnen betalen.
De hoofdredacties zijn bang dat een hogere btw grote gevolgen gaat hebben voor lezers. Verdiepende journalistiek wordt te duur voor mensen met een kleinere portemonnee, is de vrees. Daarnaast is de verwachting dat de btw-stijging zorgt voor een daling van het aantal abonnees, waardoor de redacties minder inkomsten krijgen.
Hoeveel gaat een krant of een boek dan kosten?
En hoe zit dat bij boeken? De meeste boeken kosten ongeveer €20, inclusief 9% btw. Gaat de btw naar 21% dan zal zo'n boek een prijs krijgen van €22,20.
"Een verdubbeling van de btw op journalistiek naar het hoogste tarief van heel Europa geeft geen pas. Als het belang van de rechtsstaat echt hoog in het vaandel staat: schrap deze maatregel."
Hoogste van Europa
Als het plan van de vier partijen doorgaat, krijgt Nederland het hoogste btw-tarief op kranten en tijdschriften van de hele Europese Unie. Veel landen hanteren juist een laag btw-tarief voor kranten en tijdschriften, om de journalistiek een beetje te helpen. Het gemiddelde btw-tarief in de EU is nu ongeveer 7%. Denemarken en België heffen helemaal geen btw op kranten en tijdschriften.
Dat een btw-verhoging of -verlaging effect kan hebben, was te zien in 2020. De btw op digitale journalistiek werd dat jaar verlaagd van 21% naar 9%, waarna het aantal betalende dagbladlezers met 4,4% toenam.
Wat denk jij?
Quizvraag: Hoeveel betalende dagbladlezers zijn er in Nederland? (2022)
Het antwoord vind je onderaan het artikel.
Dit is de discussie
Wat zijn de gevolgen van een btw-verhoging op kranten en tijdschriften?
Als de btw omhoog gaat, betekent dat natuurlijk een hogere prijs voor je krant of tijdschrift. Maar de vraag is ook wat een btw-verhoging betekent in bredere zin. Wat gaat er gebeuren op de redacties? En wat betekent het voor de maatschappij als minder mensen een krant of tijdschrift gaan lezen?
Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad, vreest dat de btw-verhoging gevolgen gaat hebben voor haar organisatie. Met name voor de regionale journalistiek zou het consequenties kunnen hebben, zegt ze in Geld of je Leven (EO).
"In veel regio's komen niet zoveel journalisten meer. Het feit dat wij er komen, of de regiotitels waarmee samenwerken, betekent dat het publiek daar geïnformeerd wordt en dat er controle is op het lokale en regionale bestuur. Ik denk dat het belangrijk is om dat in een democratische rechtstaat overeind te houden. We willen de regionale journalistiek, die dicht bij de mensen staat, blijven brengen."
Volgens Jan Willem Sanders, uitgever van Follow The Money, is het onterecht dat de btw op journalistiek straks waarschijnlijk even hoog wordt als de btw op bijvoorbeeld koelkasten of schoenen.
"In mijn beleving speelt journalistiek in de maatschappij echt een andere rol dan het kopen van een koelkast of een paar schoenen. Er is een reden waarom journalistiek voor een lager btw-tarief in de markt is. Namelijk omdat het een rol speelt in de controle van de macht. Het heeft een vitale rol in de democratie en in het informeren van de publiek."
Rijpma denkt dat bij een btw-verhoging minder mensen nog een losse krant kopen of een abonnement nemen.
"Voor een deel van onze lezers zal een prijsstijging geen probleem zijn. Maar een groot deel zal het zich niet meer kunnen veroorloven. En die tweedeling in de informatievoorziening is nu juist wat we willen voorkomen. We willen niet dat een bepaalde groep mensen, die het toch al niet zo makkelijk heeft in deze maatschappij, ook nog eens verstoken blijft van informatie die voor hun wel degelijk relevant is."
Sanders is het daarmee eens. Hij vindt dat 9% al best wel hoog is, in vergelijking met andere Europese landen. Follow The Money heeft een breed publiek en Sanders zegt nu al dagelijks de vraag te krijgen van lezers of er abonnement kan komen voor mensen met een kleine beurs.
"Het is belangrijk dat journalistiek je feitelijk kan informeren en dat mensen er toegang tot hebben. Zo'n verhoging zie ik als een boete op je goed laten informeren."
Dit is het debat
Luister onze podcast
Ben je benieuwd naar het hele gesprek in Geld of je Leven (EO)? Luister hieronder naar de podcast, waarin presentator Hans van der Steeg in gesprek gaat met Rennie Rijpma (hoofdredacteur Algemeen Dagblad) en Jan Willem Sanders (uitgever van Follow The Money).
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenDit maakten we ook
Wat denk jij?
Waarom moet de btw op kranten, tijdschriften en boeken volgens jou wel/niet omhoog?
- s.
s.janssen
24 mei 2024 · 06:55
Een onafhankelijke, pluriforme, genuanceerde en betrouwbare nieuws- en informatievoorziening waar iedereen toegang toe heeft is cruciaal voor onze samenleving, democratie en rechtstaat. Dit geldt eens te meer in een tijd waarin we kampen met desinformatie, nepnieuws, polarisatie en ontlezing. De voorgenomen verhoging van de BTW van 9% naar 21% op kranten, tijdschriften en boeken brengt de toegankelijkheid en pluriformiteit van onafhankelijk nieuws en betrouwbare informatie in gevaar en vormt daarmee een bedreiging voor onze democratie en rechtstaat. Veel Nederlanders met een kleinere beurs zullen de prijsstijging niet kunnen betalen en verstoken blijven van verdiepende en genuanceerde informatie. Dit zal bestaande maatschappijlijke tegenstellingen en ongelijkheden vergroten en leiden tot een uitholling van de onafhankelijke en pluriforme nieuws- en informatievoorziening met potentieel desastreuse gevolgen voor onze democratie en rechtstaat. Daarom heb ik onderstaande petitie opgestart: https://petities.nl/petitions/houd-kranten-tijdschriften-en-boeken-betaalbaar-voor-iedereen?locale=nl
Antwoord quizvraag: Het aantal betalende dagbladlezers is in 2022 gedaald naar 2.779.426. Bron: NDP Nieuwsmedia
