Was het Nederlandse vac­ci­na­tie­be­leid effectief? 'Lagere kans om te sterven aan corona'

'Haal die prik en bescherm jezelf!'

"Vaccineren werkt. Dus tegen iedereen die nog twijfelt, zeg ik, haal die prik en bescherm jezelf. En ook de mensen om je heen", zo klonken de woorden van premier Mark Rutte. En de beelden staan bij velen nog op het netvlies: verpleeghuismedewerker Sanna Elkadiri, die op 6 januari 2021 de eerste coronaprik kreeg. Na haar volgden miljoenen Nederlanders.

Al snel ontstond er ook veel wantrouwen rond de prikken. Dit werd vooral gevoed doordat ze zo snel werden ontwikkeld. Mensen twijfelden of de vaccins wel voldoende getest waren. Maar uit meerdere onderzoeken blijkt dat de vaccins niet alleen veilig, maar ook effectief zijn gebleken. De Wereldgezondheidsorganisatie zei vorige maand dat coronavaccins alleen al in Europa 1,4 miljoen mensenlevens zouden hebben gered. In Europa werd bij 277 miljoen mensen een besmetting geconstateerd. 2,2 miljoen mensen overleden.

Ook zouden de vaccins niet alleen beschermen tegen corona, maar ook tegen het oplopen van long covid.

Bijwerkingen

Wetenschappers blijven onderzoek doen naar de bijwerkingen van vaccins. Uit nieuwe resultaten van een hele grote studie naar het coronavirus blijkt dat er vier zeldzame bijwerkingen zijn.

Het Nederlandse bijwerkingencentrum Lareb vindt wel dat er nog meer onderzoek nodig is naar het verband tussen long covid en de coronaprik. Het centrum kreeg meer dan 2200 meldingen van mensen die er meer dan een half jaar ziek van zijn geweest, en soms nog zijn.

Hebben de coronavaccinaties nut gehad?

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) deed onderzoek naar de effecten van coronavaccins. Hoofd van het Centrum voor Epidemiologie en Surveillance Infectieziekten, Susan van den Hof, concludeert dat deze, gekeken over de hele groep Nederlanders, zéker nut hebben gehad.

000

scherm sluiten

000

Susan van den Hof

Hoofd van het Centrum voor Epidemiologie en Surveillance Infectieziekten bij het RIVM

"Uit ons onderzoek, maar ook uit heel veel andere onderzoeken, blijkt dat mensen die gevaccineerd werden een lagere kans hadden om te sterven aan covid. En eigenlijk bij elke prik die gegeven is zien we dat effect terug. We hebben ook onderzoek gedaan naar of er een grotere kans is om te overlijden aan andere ziekten dan covid, vlak na de vaccinatie, om te kijken of er vaccinatieschade zou zijn. Dat vinden we niet en dat is ook in lijn met wat er internationaal wordt gevonden."

000

Dat betekent niet dat ze eventuele bijwerkingen ontkent, maar netto beschermt vaccinatie meer dan dat het kwaad doet, stelt ze. Zo keek het RIVM ook naar of ze mensen binnen twee maanden na de vaccinatie een verhoogde kans hadden om te overlijden aan allesbehalve covid, en dat komt niet terug uit de onderzoeksresultaten.

000

scherm sluiten

000

"Er zijn zeker mensen overleden door de vaccinatie. Dat kunnen we niet ontkennen. Dat is ook onderzocht. Dat vinden we in Nederland door Lareb. We vinden dat internationaal ook. Je moet alleen de afweging maken: wat is de hele kleine kans dat je ziek wordt of overlijdt aan een vaccinatie, tegen de kans dat je heel ziek wordt of overlijdt door corona. En dan valt de balans toch uit richting vaccinatie."

000

In de pandemie werd prioriteit gegeven aan het vaccineren van de zwakkere in de samenleving. Die groepen gingen steeds als eerste. Deden we daar goed aan? Volgens gezondheidseconoom Eline van den Broek, werkzaam bij het Amsterdam UMC, valt dat tegen. Zij heeft specifiek onderzoek gedaan naar hartpatiënten die te maken kregen met uitgestelde zorg.

000

scherm sluiten

000

Eline van den Broek

Gezondheidseconoom bij het Amsterdam UMC

"We hebben vaccinatie meegenomen in onze analyse. Daaruit bleek heel duidelijk dat onder onze patiëntengroep, echt best wel ernstig zieke mensen, de vaccinatie geen significant effect heeft gehad op sterfte. Met andere woorden: het heeft ook niet geholpen om dat te voorkomen."

000

000

scherm sluiten

000

"En dat is eigenlijk ook precies wat ik zo opvallend vond, want we hebben juist die kwetsbare groep als eerste gevaccineerd. En met de aanname, want er zijn heel veel aannames gedaan natuurlijk in die tijd, met de aanname dat dat verstandig was om te doen en dat blijkt dus niet zo te zijn voor 113.000 mensen in die jaren. En dat zijn toch best behoorlijk wat mensen. En we gaan er dus vanuit dat het vaccin hun beschermd heeft. En dat blijkt dus niet zo te zijn."

000

Van den Hof reageert:

000

scherm sluiten

000

Susan van den Hof

Hoofd van het Centrum voor Epidemiologie en Surveillance Infectieziekten bij het RIVM

"Het heeft hen wel beschermd tegen sterfte door covid. Het heeft hen niet beschermd tegen hartfalen."

000

Dit is de Dag

Ben je benieuwd naar het hele gesprek in Dit is de Dag (EO)? Luister hieronder terug:

Long Covid en de Kwakzalverindustrie

In de podcast Long Covid en de Kwakzalverindustrie (EO/NPO Radio 1) doken Rianne van der Linden en Anne-Sophie van den Toren eerder in de wereld van de alternatieve geneeswijzen. Ze ontdekken welke markt er is ontstaan voor Long Covid-patiënten, dat er grote beloftes worden gedaan tegen hoge prijzen, dat patiënten soms wél genezen van alternatieve behandelingen en dat er soms zelfs verboden middelen worden voorgeschreven.

• Was het zinvol om zorg uit te stellen door corona? 'Had niet zo massaal gehoeven'

  Was het zinvol om zorg uit te stellen door corona? 'Had niet zo massaal gehoeven'

• Zijn we in de coronacrisis te hard geweest voor elkaar?

  Zijn we in de coronacrisis te hard geweest voor elkaar?

• Hebben de media bijgedragen aan de coronakloof in de samenleving?

  Hebben de media bijgedragen aan de coronakloof in de samenleving?