Moet Europa onderhandelen om de oorlog tussen Oekraïne en Rusland te stoppen?
gisteren · 16:00| Leestijd: 5 min
Update: vandaag · 09:28
In dit artikel aan het woord
"We zijn verdeeld, niet verenigd en niet vastberaden. Dat is echt nodig wil je deze agressie stoppen."
"De onderhandelingen kunnen beginnen als we terug naar onze grenzen van 1991 gaan."
"We hebben veel te lang gewacht met het weghalen op bepaalde restricties."
In het kort
Vredesonderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland worden niet langer uitgesloten, zegt Defensieminister Ruben Brekelmans. Als het daar inderdaad van komt, moet Europa het voortouw nemen, vindt hij. Heeft hij gelijk? En is de Russische president Vladimir Poetin überhaupt voor rede vatbaar?
Samenvatting van DIT artikel
Minister van Defensie Ruben Brekelmans vindt dat Europa een leidende rol moet nemen in vredesonderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland, vooral omdat de aanstaande inauguratie van Trump de gesprekken over vrede versnelt. Tot nu toe was het beleid dat onderhandelingen pas kunnen beginnen als Oekraïne dat wil, maar Brekelmans waarschuwt dat Europa anders buitenspel wordt gezet door Trump en Poetin. Toch blijft er onzekerheid over de aanpak. Volgens oud-commandant Dick Berlijn moet Europa verenigd en daadkrachtig optreden om Rusland af te schrikken en toekomstige agressie te voorkomen. Hij stelt dat het Westen tot nu toe te zwak heeft gereageerd op eerdere acties van Rusland, zoals de annexatie van de Krim.
Reinier van Lanschot (Volt) benadrukt dat proactief beleid nodig is voor duurzame vrede, terwijl Oekraïense stemmen verdeeld zijn over de timing en voorwaarden van onderhandelingen. Sommigen, zoals Oleksandr Tomashchuk, steunen onderhandelingen, maar alleen als Rusland zich volledig terugtrekt en de grenzen van 1991 worden hersteld. Vita Kovalenko wijst echter op het wantrouwen jegens Rusland en de offers die Oekraïners al hebben gebracht. Ze pleit voor harde garanties voordat onderhandelingen beginnen. Alle partijen benadrukken dat Europa niet langer afwachtend kan zijn en strategisch moet handelen.
Wat denk jij?
Vind jij dat de Europese Unie het voortouw moet nemen in de vredesonderhandelingen?
Aantal reacties: 0
Vredesonderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland
Brekelmans deed zijn opvallende uitspraak tegenover dagblad Trouw. Tot nu toe was het beleid van het kabinet dat er pas gepraat kon worden als Oekraïne daar zelf klaar voor was. Volgens Brekelmans is er echter haast bij. Hij vreest dat als Europa nu niet handelt, Trump samen met de Russische president Poetin beslissingen zal nemen over de toekomst van Europa.
De aankomende installatie van Trump op 20 januari zet het gesprek over vrede in een stroomversnelling. Europese leiders zoals de Franse president Macron en de Poolse premier Tusk hebben vorige week al gesproken over een mogelijke oplossing. Brekelmans vindt dat Europa een plek aan tafel moet hebben om mee te beslissen over vrede en veiligheid in de regio. Hij erkent dat het binnen de EU lastig is om snel overeenstemming te bereiken, maar stelt voor dat een groep landen alvast stappen zet, zonder te wachten op volledige steun van alle 27 lidstaten.
Toch blijft er veel onduidelijk. Brekelmans benadrukt dat het handhaven van vrede anders is dan vechten in Oekraïne. Deelname aan een vredesmissie zou vooral gaan over het waarborgen van veiligheid en stabiliteit, mocht er een bestand komen. Hoe dat er precies uit komt te zien, hangt af van de afspraken die gemaakt worden.
'We moeten onderhandelingen niet verwarren met capitulatie'
Ook vanuit Oekraïners in Nederland klinkt steun voor Brekelmans' voorstel. Oleksandr Tomashchuk van de stichting Oekraïners in Nederland noemt vredesonderhandelingen een optie, maar benadrukt dat dit niet mag leiden tot een slechte deal. Volgens hem moet Rusland zich volledig terugtrekken uit Oekraïne en bijdragen aan de wederopbouw van het land. "We moeten onderhandelingen niet verwarren met capitulatie", waarschuwt hij.
Dit is de discussieMoeten Europese leiders nú initiatief nemen, of is dat te vroeg?
Moeten Europese leiders nu het initiatief nemen, of is het nog te vroeg om over vrede te praten?
Volgens oud-commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn is de tijd éígenlijk nog niet rijp voor vredesonderhandelingen. Maar de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen zorgt ervoor dat Brekelmans zijn eerdere standpunt heeft bijgesteld.
"De omstandigheden zijn op zijn minst niet optimaal. Het succes zal sterk afhangen van een aantal zaken. Zoals de druk van Amerika op de Oekraïense president: 'Als je niet opschuift, krijg je geen wapens meer.' Ook van het gesprek met Rusland. Het gaat daar bijvoorbeeld niet goed met de economie. Maar het is heel moeilijk om te onderhandelen met een partij die eigenlijk heel principieel jouw bestaansrecht ontkent. We hebben ook gezien dat Poetin geen boodschap heeft aan alle afspraken die in het verleden met hem gemaakt zijn. Of het nu met Georgië of Oekraïne is geweest. Als nu een vredesdeal wordt gesloten met Rusland, wie zegt dat hij over drie jaar niet weer begint?"
Het Westen heeft veel gepraat maar weinig gedaan, erkent Berlijn.
"Waren we maar veel eerder tot het inzicht gekomen dat alleen hard stelling nemen tegen Poetin hem laat inbinden. We hebben steeds gedacht: het zal wel meevallen. Dat hebben we gezien bij de annexatie van de Krim, bij de problemen bij de Donbas; we hebben nooit hard stelling durven innemen. En dat is het enige waar Poetin van onder de indruk is. Dat is iets waar je spannende beslissingen over moet nemen, en Europa heeft het vooral daar laten liggen. We zijn verdeeld, niet verenigd en niet vastberaden. Dat is echt nodig wil je deze agressie stoppen."
"Uiteindelijk wil je een verdere agressie afschrikken. Je wil de tegenstander duidelijk maken: begin er nu maar niet aan, want als je dat doet, dan delf je het onderspit. Dus afschrikken is ontzettend belangrijk. Dat is van twee zaken afhankelijk. A) Een goede krijgsmacht: goede spullen, soldaten, trainingen en terreinen. B) Is een snelle politieke besluitvorming als het aan de orde is. In Europa geven we het initiatief steeds uit handen."
Europarlementariër namens Volt, Reinier van Lanschot, geeft aan dat het belangrijk is dat de Oekraïners in dit geval zelf hebben aangegeven dat zij klaar zijn om aan de onderhandelingstafel plaats te nemen. Hij wijst erop dat, sinds Trump de Amerikaanse presidentsverkiezingen heeft gewonnen, ook de Oekraïense president Zelensky heeft aangegeven dat hij ernaar streeft om de oorlog in 2025 via onderhandelingen tot een einde te brengen. Van Lanschot is dan ook blij dat Brekelmans hierop aandringt.
"Als je kijkt naar het buitenland- en veiligheidsbeleid van de Europese Unie wordt dat eigenlijk, zeker in deze oorlog, gekenmerkt doordat het heel erg reactief is. Nu doet hij voor het eerst een suggestie om daar wat proactiever in te staan. Het probleem van een reactief beleid, is dat dingen ons overkomen. Als we proactief nadenken over hoe een duurzame vrede eruitziet, kunnen we daarop gaan handelen. Dat zal er uiteindelijk voor zorgen dat we langer vrede hebben, en misschien steviger komen te staan tegenover Poetin."
Van Lanschot is het met Berlijn eens dat de Europese Unie vooralsnog te weinig heeft gedaan.
"Niet iedereen ziet het belang van de steun aan Oekraïne in. De Duitse overheid had allang bepaalde Taurus-raketten kunnen leveren waardoor je het luchtruim beter kunt beschermen. Er is 300 miljard aan bevroren Russische tegoeden die we in zijn volledigheid aan Oekraïne kunnen geven. Dat geld zou een totale verandering voor de defensie-industrie en het slagveld daar kunnen betekenen. We hebben veel te lang gewacht met het weghalen van restricties. Daarom moeten we nu grote stappen naar voren zetten."
"Als het aan mij ligt zouden we het nú stoppen met het unaniem beslissingen nemen op het gebied van buitenland- en veiligheidsbeleid. Nu moet je het nog met alle 27 Europese landen eens worden. Dat zorgt ervoor dat we met zijn allen veel te langzaam zijn. Wat mij betreft zouden we dat moeten afschaffen en bij meerderheid beslissingen nemen. In het verleden hebben we gezien dat de EU niet snel verandert, behalve bij hoge druk. Ik had gewild dat die druk er niet was en dat het niet nodig was, maar de noodzaak is ongelofelijk hoog."
Volgens Vita Kovalenko, een Oekraïense die in Nederland woont, zijn de meningen onder Oekraïeners over de vredesonderhandelingen verdeeld.
"Bijna de helft van de Oekraïeners zegt dat ze er bijna klaar voor zijn, maar niemand wil concessies doen. Dus de onderhandelingen kunnen beginnen als we terug naar onze grenzen van 1991 gaan. Zelensky doet recent in de media veel uitspraken over dat hij vrede wil bereiken en dat hij hoopt dat dit met hulp van president Trump lukt. Mensen reageren daar verschillend op. Zelf ben ik er nog niet klaar voor. Zes weken geleden is mijn tante overleden in het bezette gebied, waar ik ook ben geboren. Noch ik, noch mijn familie, konden naar de begrafenis toe. Ik kan me niet voorstellen dat ik mijn geboortedorp moet opgeven omdat Amerika vindt dat we moeten onderhandelen."
"Er zijn in de afgelopen jaren heel veel beloftes gedaan, maar er is nog steeds weinig steun voor Oekraïne. Tweederde van de mensen gelooft nog steeds dat we kunnen winnen. We zijn bereid om door te gaan, want Rusland is niet te vertrouwen. Daarom hebben we harde garanties nodig."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister Dit is de Dag (EO) terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek. Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook
