Wie krijgt de macht in Frankrijk? 'Rechts zien veel kiezers niet zitten'
10 juli 2024 · 09:58| Leestijd: 4 min
Update: 9 oktober 2024 · 15:55
In dit artikel aan het woord
"Ontzettend veel kiezers zien dat de partij van Marine Le Pen niet toe is aan regeren."
"Macron gaat eerder met links dan met rechts regeren en hij heeft nog steeds veel macht, hij mag de premier benoemen."
In het kort
Bij de Franse verkiezingen heeft onverwacht links gewonnen, terwijl de peilingen aangaven dat rechts zou winnen. Wat is er precies aan de hand in Frankrijk? En komt er een linkse of rechtse regering of iets daartussenin?
Wat denk jij?
Heb jij iets meegekregen van de verkiezingen in Frankrijk?
Aantal reacties: 0
Verrassende uitkomst bij Franse verkiezingen
De uitslag van de Franse verkiezingen was onverwacht: links won en rechts kreeg een stuk minder zetels dan voorspeld. Geen enkele partij heeft nu een meerderheid in het Franse parlement en dat maakt een regering vormen lastig.
De Franse verkiezingen lijken niet op de Nederlandse verkiezingen, er wordt namelijk in twee rondes gestemd. Ook stem je niet op een landelijke politicus, maar op iemand uit jouw district.
Hoe werken de verkiezingen in Frankrijk precies?
Bij de Franse parlementsverkiezingen zijn geen landelijke kandidaten of kieslijsten, het draait namelijk om de 577 kiesdistricten. Alleen de winnaar in het district krijgt een zetel in het Assemblée Nationale, de Franse Tweede Kamer. Om te winnen in een district moet je meer dan 50% van de stemmen krijgen. In het grootste deel van de districten lukt dit niet in één keer. En daarvoor is dan een tweede stemronde nodig. Aan de tweede ronde mogen alleen de partijen meedoen die de meeste stemmen kregen in de eerste ronde. Goed om te weten: de president wordt met aparte verkiezingen gekozen.
Twee rondes
In de eerste ronde van de Franse verkiezingen op 30 juni, kreeg de radicaal-rechtse partij van Marine Le Pen, Rassemblement National, nog de meeste stemmen (33,2%). De coalitie van middenpartijen van president Macron, onder de naam Ensemble, ontving 21% van de stemmen. In 76 van de 577 Franse kiesdistricten werd een kandidaat in één keer, met meer dan 50% van de stemmen, gekozen en was er daarom geen tweede ronde nodig. Maar in 501 kiesdistricten kreeg een kandidaat niet een meerderheid en moesten kiezers in een tweede ronde nog een keer stemmen.
Alles wees erop dat radicaal-rechts ook in de tweede ronde zou gaan winnen, maar in plaats daarvan werd de linkse Nouveau Front Populaire (NFP) de grootste met 182 zetels. NFP is geen partij, maar een coalitie van linkse partijen die een blok wilden vormen tegen radicaal-rechts. En daar zit van alles tussen: van gematigde tot radicale partijen. Tweede werd de middencoalitie van de president Macron met 168 zetels. En Rassemblement National van Le Pen kwam op de derde plek en kreeg 'maar' 143 zetels.
Waarom waren er Franse verkiezingen?
Bijna direct na de Europese verkiezingen in juni kondigde de Franse president Emmanuel Macron, compleet onverwachts, nieuwe parlementsverkiezingen aan. Dit deed hij na de grote winst van Marine Le Pen: Rassemblement National kreeg toen bijna een derde (31,4%) van de stemmen. Macrons eigen partij Renaissance kreeg maar 14,6% van de stemmen.
Macron zal partijen vragen om een regering te vormen en waarschijnlijk vraagt hij daarvoor het linkse blok. Maar dat wordt nog lastig, want de linkse partijen zijn verdeeld en hebben geen meerderheid in het parlement. En als je wetsvoorstellen wil aannemen in heb je daarvoor meer dan de helft van de zetels nodig.
Wat denk jij?
Hoe heet de partij van Emmanuel Macron?
Aantal reacties: 0
Wie krijgt de macht in Frankrijk na de verkiezingen?
De Franse verkiezingen hebben dus niet één grote winnaar en Frankrijk is verdeeld. Hoe moet het nu verder? Wie mag gaan regeren? Kleis Jager is Frankrijk-correspondent en zegt in Dit is de Dag (EO) dat het lastig gaat worden.
"Het ziet er niet goed uit. Macron wordt eigenlijk overgeleverd aan een groep partijen die dingen willen waar hij absoluut geen zin in heeft en die ook niet goed zijn voor Frankrijk. Het land worstelt met een hele hoge staatsschuld en heeft structureel begrotingstekorten. Dus leuke dingen voor de mensen zitten er niet in."
Rechts gaat de macht niet krijgen en veel kiezers zijn het daar mee eens, aldus Jager.
"Ontzettend veel kiezers zien dat de partij van Le Pen niet toe is aan regeren. Want elke keer duiken er weer mensen uit haar partij op met rascistische teksten op hun Facebookpagina. Iemand had geschreven dat het Franse elftal wel een verzameling illegalen leek. Er was zelfs een foto van iemand met een pet van de Waffen-SS. En dan denken veel mensen: zie je wel, je kan ze niets toevertrouwen. Een net zoals de PVV in Nederland heeft Le Pen een groot personeelsprobleem. Het lukt vaak niet om in 577 districten een kandidaat te hebben. En dan komen ze dus uit bij mensen die niet geschikt zijn."
Frankrijkkenner Rudi Wester ziet de toekomst van de Franse politiek wat zonniger in. Volgens haar heeft de Franse president Macron nog best wat opties.
"Macron is de winnaar, want hij heeft met zijn middenpartijen veel meer stemmen gekregen dan verwacht na de eerste ronde. Hij is in vergelijking met de vorige presidentsverkiezingen natuurlijk veel zetels kwijtgeraakt. Maar links heeft daarentegen veel zetels gewonnen."
"En Macron gaat ongetwijfeld eerder met links dan met rechts regeren. En de president van Frankrijk heeft waanzinnig veel macht. Hij mag nog steeds de premier benoemen. Hij zou een Franse Dick Schoof moeten vinden. En hij moet veel mensen van buiten de partijen halen. Die macht heeft de president om dat te doen."
Wat doet de president en wat doet de premier?
De Franse president bepaalt het beleid, de premier voert het beleid uit. De president vertegenwoordigt Frankrijk in het buitenland. Ook is hij opperbevelhebber van het leger. De premier richt zich op binnenlandse aangelegenheden.
De president van Frankrijk is Emmanuel Macron. De huidige premier van Frankrijk is Gabriel Attal. Maar dit wordt waarschijnlijk binnenkort iemand anders. Want de winnaar van de verkiezingen mag een nieuwe premier aandragen. Alleen de linkse partijen zijn nog verdeeld over de vraag wie dat moet worden.
Jager is niet overtuigd, een coalitie van middenpartijen komt zetels tekort volgens hem.
"Als Macron samen met gematigd links, de socialisten en de groenen, een coalitie zou vormen, komen ze niet aan een meerderheid. Je zou samen met gematigd links en de conservatieven een meerderheid kunnen vormen, maar de socialisten en groenen zijn een stuk linkser dan GroenLinks, Partij van de Arbeid en SP bij ons. Dus een coalitie van deze partijen is lastig. Links wil bijvoorbeeld heel andere dingen als het gaat om pensioenleeftijd, vermogensbelasting en immigratie."
Een extraparlementair kabinet zoals in Nederland met mensen van buiten de coalitiepartijen, lijkt Jager ook geen goede optie.
"Je kunt allerlei redelijke mensen verzamelen, maar als ze niks delen, dan wordt dat heel moeizaam. Als zo'n coalitie er wel komt, lijkt het me een regering die een beetje doorsukkelt tot het einde, tot de volgende presidentsverkiezingen in 2027."
Wester ziet nog een andere optie voor Macron: een minderheidskabinet.
"Macron kan een regering samenstellen van een soort minderheidskabinet die voor elk voorstel een meerderheid zoekt in de Assemblée Nationale [Frans parlement, red.]. Of bij links, of bij rechts of bij het midden of wat dan ook. Dat kan hij doen namelijk."
Praat mee
Vind jij de uitkomst van de Franse verkiezingen verrassend?
Luister naar Dit is de Dag
Meer weten over dit onderwerp? Luister naar Dit is de Dag (EO). Dat kan hier of via je favoriete podcast-app.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
