Hebben we straks allemaal een fietshelm op? 'Ik word erop aangesproken als mijn zoontje 'm niet draagt'

Maar weinig mensen dragen een fietshelm

Draag jij vaak een fietshelm? Grote kans dat dit niet het geval is. We doen het namelijk niet zo graag in Nederland. Daarom ging deze week een nieuwe overheidscampagne van start om veel meer fietsers aan de helm te krijgen.

Uit onderzoek blijkt dat een fietshelm de kans op ernstig letsel bij een val verkleint met ongeveer 60% en de kans op dodelijk hoofd- of hersenletsel zelfs met 70%.

Toch dragen maar weinig mensen de fietshelm in Nederland. Volgens het Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) draagt 5% van de mannelijke fietsers en 3% van de vrouwelijke fietsers een helm.

In Denemarken nam het gebruik van de fietshelm in 20 jaar flink toe, zonder verplichting. Gebruikte eerst 6% van de fietsers een helm, nu is dat de helft.

Veel fietsongelukken

Sinds een paar jaar neemt het aantal fietsongevallen toe. Daarmee stijgt ook het aantal fietsslachtoffers met hersenletsel. Volgens het Kenniscentrum VeiligheidNL belanden iedere dag ruim 200 fietsers op de spoedeisende hulp. Het afgelopen jaar waren er meer dan 74.000 fietsongevallen. Daarvan liepen meer dan 12.500 fietsers hersenletsel op. 

Gaat nieuwe overheidscampagne de Nederlander aan de fietshelm helpen?

Te weinig Nederlanders dragen een fietshelm en dat moet snel veranderen, vindt Joeri Janssen, reclamemaker en bedenker van de overheidscampagne.

Joeri Jansen

Reclamemaker en bedenker van de overheidscampagne

"We willen mensen aanmoedigen om de fietshelm op te zetten. Daarom willen we het aantrekkelijk maken. Veel mensen hebben er een beetje weerstand tegen, ze vinden het truttig of niet hip. Maar het aantal ongevallen is ongekend, met name letsel aan het hoofd. Je hoofd is een ontzettend kwetsbaar en dierbaar bezit waar je zuinig op moet zijn. Dus ik zou zeggen: zet ‘m op."

000

Steeds meer mensen gaan met de fiets naar het werk, ziet hij. Zij nemen daarom meer plek in op straat:

"Juist doordat er ook meer elektrische fietsen bijkomen, is het aantal verkeersslachtoffers ook toegenomen. Dus de publieke ruimte verandert en de fietser neemt al steeds meer ruimte in. Het is voor je eigen bestwil om hem daadwerkelijk op te zetten."

000

De reclamemaker wijst erop dat het niet de bedoeling is om mensen te verplichten, maar ze te overtuigen om een helm op te zetten:

"Het begint bij de kinderen. In Denemarken is het heel normaal om je kind een helm op te zetten, want ze ervaren kinderen als kwetsbaar. Het is heel slim dat ze juist met de kinderen begonnen zijn. Wij richten ons in de campagne ook op ouders met jonge kinderen, want die willen het. Daarmee voedt je ook een nieuwe generatie op waarbij het vanzelfsprekend is dat je een helm draagt."

000

Met deze campagne heeft de overheid haar prioriteiten niet op orde, vindt Frank Kwanten, projectleider Ruimte tussen gebouwen. Hij houdt zich bezig met allerlei doelen die de straat kan dienen.  

Frank Kwanten

Projectleider 'Ruimte tussen gebouwen'

"Het is geweldig dat we met z’n allen zoveel fietsen in Nederland. Maar het is ook een kwestie van prioriteiten. Dinsdag zagen we de minister met een bord ‘130’ boven de snelweg staan, vandaag zien we hem helmen uitdelen. Maar als je het meest effectief wil ingrijpen, is dat in de openbare ruimte. Zorg dat die kinderen veilig naar de basisschool kunnen fietsen. We zijn ook geen zwemvesten uit gaan delen na de Watersnoodramp.”"

000

Dat wil niet zeggen dat hij tegen de helm opzetten is. Maar hij vindt dat het niet individueel op mensen moet worden afgeschoven om zichzelf te beschermen, legt hij uit:

"Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bezuinigt miljoenen op verkeersveiligheid. Nu wordt het probleem geïndividualiseerd: ‘het is uw probleem, u moet uzelf beschermen’. Ik denk dat het de taak van de overheid is om je te beschermen tegen de omgeving. En je hoeft het niet individueel te maken om mensen te vertellen dat ze een helm op moeten zetten. Dat kunnen ze prima zelf overwegen."

000

'Ik word erop aangesproken als mijn zoontje geen helm op heeft'

De Nederlandse René Passet is stadsgids in het Deense Kopenhagen, waar een jarenlange campagne zijn vruchten af wierp: de helft van de Denen zet de fietshelm op. "Als ik mijn zoontje van vijf in de bakfiets op achterop heb, zet ik de helm altijd op", vertelt hij. "Maar tijdens de stadstochten af en toe, omdat je ‘m anders constant op en af moet doen. Ik ben toch nog iets te veel Nederlander en niet roomser dan de paus. Ik heb hem sowieso veel meer op dan in Nederland, want dan droeg ik ‘m alleen maar op tijdens het mountainbiken."

Hij merkt dat er wat meer sociale druk in Denemarken is als het gaat om de fietshelm. Zeker als het kinderen betreft: "Alle kinderen hebben hier een fietshelm op, zeker tot acht jaar. Als ik met mijn zoontje rondfietste zonder helm, werd ik daar echt op aangesproken: 'Joh, het is echt wel slim om te doen'. Ook als het gaat om mezelf: 'Als je onder een auto komt zonder helm, kan je niet meer zo goed voor je zoontje zorgen'."

Dat zijn goede argumenten, vindt hij. "Wat ook echt het verschil maakte, is dat de overheid in de campagnes jarenlang inzette op veiligheid en het voorkomen van ongelukken en hersenschade. Niet op de fietshelm cool maken: dat is eigenlijk een kansloos traject."

Luister naar Dit is de Dag (EO)

In [radioprogramma] (EO) gaat presentator Hans van der Steeg verder over dit onderwerp in gesprek. Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Hoe zorgen we dat er minder verkeersslachtoffers vallen? 'Ga met schoolklas naar een revalidatiecentrum'

  Hoe zorgen we dat er minder verkeersslachtoffers vallen? 'Ga met schoolklas naar een revalidatiecentrum'

• Is het tijd voor een helmplicht op alle fietsen?

  Is het tijd voor een helmplicht op alle fietsen?