Gar­na­len­vis­ser Johan neemt pijnlijk besluit: 'Hier kun je je gezin niet meer van voeden'

Het gaat slecht met de vissers in Nederland. De zee is een strijdtoneel geworden waar windmolens en natuur steeds meer ruimte krijgen. Er blijft weinig plek over voor de vissers en het wordt erg lastig voor ze om hun beroep uit te oefenen. Johan, een garnalenvisser in hart en nieren, ziet de visserij al jaren veranderen.

"Voor ieder windpark wordt de oppervlakte gecompenseerd met natuurgebieden. Dus wij vissers verliezen dubbel zoveel ruimte. Het is een beetje vissermannetje pesten.” vertelt hij in Dit is de Kwestie (EO). "Tot 2030 moeten we steeds meer gebieden inleveren voor natuurherstel. Dan is het gewoon einde verhaal, zo kun je je gezin er niet meer van voeden."

Niet alleen de ruimte op zee neemt af, ook de regels worden steeds strenger. Vissers moeten nu voldoen aan stikstofregels, vergelijkbaar met de boeren op het land. "We moeten een katalysator inbouwen op onze boot om de uitstoot te verminderen. Dat kost €100.000. Je kunt een subsidie krijgen van €50.000, maar de rest moet je zelf ophoesten."

Stoppen met vissen

Voor Johan was de maat vol. Hij heeft zich daarom ingeschreven voor de saneringsregeling, een overheidssubsidie waarbij vissers uitgekocht worden en hun boot moeten laten slopen. Hoewel de beslissing zwaar weegt, ziet de garnalenvisser geen andere optie: "Je hele verdienmodel ben je kwijt. Dat is de grootste reden waarom ik stop. Vroeger verdiende je als visser twee tot drie keer zoveel als iemand op de wal, maar nu stijgen de kosten veel harder dan de inkomsten. Er wordt steeds meer gecontroleerd en de regels maken het steeds moeilijker."

De eerste stap is al gezet: het naambord met Vertrouwen heeft hij van zijn boot afgehaald en thuis neergezet. Een emotioneel moment voor de hele familie, maar het wordt een bijzonder aandenken: “We gaan hem opknappen en dan krijgt hij een mooi plekje thuis.”

Hoe gaat het nu met Johan Jeeninga?

Zolang de sanering niet definitief is, blijft hij zijn netten uitgooien en geniet hij van zijn vrije vissersleven. Hij is onlangs nog naar Duitsland gevaren om garnalen te vangen - en met succes: de garnalenprijs is gestegen. "Voor het eerst in vijf maanden hadden we een knap weekje," vertelt Johan.

Eén goede week, betekent helaas niet dat Johan positief is over zijn vissersbestaan: "Mijn toekomst staat op losse schroeven. Letterlijk." zegt hij. Toch twijfelt hij over de regeling, hij blijft toch een zeevisser in hart en nieren: "Ik heb me ingeschreven, maar ik kan me nog terugtrekken als de situatie verandert." Voorlopig vist hij nog door, zolang de sanering niet definitief is. "Misschien duurt het nog anderhalf jaar. Tot die tijd geniet ik van het vissen en zie ik wel wat er gebeurt."

Johan JeeningaGarnalenvisser

"Mijn toekomst staat op losse schroeven. Letterlijk."

Toekomstplannen

Wat Johan na de visserij gaat doen, weet hij nog niet precies. Met zijn kennis en ervaring kan hij nog heel veel kanten op: "Ik kan met mijn papieren overal terecht. Als kapitein bijvoorbeeld, van een andere vissersboot." Of hij gooit het over een andere boeg: "Misschien ga ik werken bij een windmolenpark of in de offshore. Daar is veel vraag naar mensen en het verdient goed," overweegt hij. "Maar dan werk je voor een baas en moet je je houden aan strikte regels. Ik ben gewend om mijn eigen keuzes te maken." Wat hij het meest zal missen? "De vrijheid. Zelf bepalen wanneer je uitvaart, waar je vist en hoe je je dagen indeelt. Dat gevoel raak je kwijt."

Gelukkig staat Johan er niet alleen voor. Zijn vriendin Gerie en hun twee dochters steunen hem in deze lastige tijd. "Gerie vindt het natuurlijk ook verdrietig dat ik moet stoppen. We hebbend dit samen opgezet, zeven jaar geleden, en er zit veel spaargeld in. Maar ze begrijpt mijn keuze," vertelt Johan.

Zijn oudste dochter denkt er zelfs over na om later in de visserij te werken. "Ze vindt het prachtig om mee te gaan op zee, maar of ze echt visservrouw wordt? Dat moet ze zelf ontdekken." Thuis is het een drukke boel. "Gerie doet de administratie en de boekhouding, naast haar eigen baan. Dat kost heel veel tijd en energie. En ze heeft haar handen vol aan onze twee dochters. Misschien is het voor Gerie ook wel rustiger als ik straks minder lang van huis ben," zegt Johan met een glimlach.

Kijk Dit is de Kwestie

In Dit is de Kwestie (EO) gaat Hans van der Steeg verder over dit onderwerp in gesprek. Bekijk de volledige uitzending dinsdag 18 maart om 21:05 uur op NPO2. 

Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.

• De Noordzee is vol: 'Zeehonden zwemmen maanden met visnet om hun nek'

  De Noordzee is vol: 'Zeehonden zwemmen maanden met visnet om hun nek'