De Noordzee is vol: 'Zeehonden zwemmen maanden met visnet om hun nek'
vandaag · 07:05| Leestijd:5 min
Update: vandaag · 09:35
In dit artikel aan het woord
"We worden eigenlijk dubbel gepakt. Het is een beetje vissermannetje pesten."
"Het kabinet wil meer wind, gas en meer visserij. Dan heb je drie Noordzeeën nodig."
"Wat opvalt is dat het aantal verstrikkingen bij zeehonden echt toeneemt."
In het kort
Het is hartstikke druk op de Noordzee. We willen vissen, er moeten windmolens komen en ondertussen moet de natuur ook nog de ruimte krijgen. Van wie is de zee nou eigenlijk?
Samenvatting van DIT artikel
De Noordzee is een van de drukste zeeën ter wereld, waar scheepvaart, visserij, windparken en natuurgebieden steeds vaker met elkaar botsen. Garnalenvissers zoals Johan Jeeninga ervaren dat ze door de groeiende drukte steeds minder ruimte hebben om hun werk uit te voeren. Tegelijkertijd lijdt het zeeleven onder menselijke activiteiten, zoals zeehonden die vast komen te zitten in visnetten. Volgens experts moeten er beter beschermde natuurgebieden komen om dieren rust en ruimte te geven. De discussie draait om hoe de Noordzee eerlijk verdeeld kan worden tussen economie en natuur.
Hoe zit het met jou?
Waar maak jij je het meeste zorgen om als het gaat om de Noordzee?
Aantal reacties: 0
Noordzee een van de drukste zeeën ter wereld
De Noordzee is een van de drukst bevaren zeeën ter wereld. Jaarlijks varen er duizenden schepen, van grote containerschepen tot vissersboten. Elk jaar varen er ongeveer 240.000 schepen over de Nederlandse Noordzee.
Daarnaast worden er steeds meer windparken gebouwd om duurzame energie op te wekken. Dit zorgt voor een ingewikkelde situatie waarin verschillende belangen botsen. Zo zijn vissers in windparken niet welkom. Omdat het daar vol met kabels ligt, is het onmogelijk om met een schip netten over de zeebodem te trekken. De kans is groot dat de kabels hierdoor kapot gaan.
Aanvaringen
De groeiende drukte brengt nog meer risico's met zich mee: jaarlijks vinden er honderden aanvaringen plaats, al lijkt het aantal iets af te nemen, schrijft de Volkskrant. Toch zijn de zorgen groot, vooral nu windparken en scheepvaart steeds vaker dicht op elkaar zitten. Bij een ongeluk kan dat ernstige gevolgen hebben voor de veiligheid en het milieu.
Ook de natuur onder water komt onder druk te staan. Er wordt gevreesd dat windparken het zeeleven verstoren. Vooral de aanleg ervan kan gehoorschade veroorzaken. Het heien, wat moet gebeuren om windmolens in de zeebodem te zetten, kan 100 kilometer verderop in het water te horen zijn.
Dit is de discussieHoe moet de ruimte op de Noordzee verdeeld worden?
De vraag is dan ook: hoe moet de ruimte op de Noordzee verdeeld worden?
Johan Jeeninga kreeg het vissersbestaan via zijn vader en opa mee in zijn dna. De natuur, het vrije bestaan: het is zijn lust en zijn leven. Maar juist die vrijheid als garnalenvisser staat flink onder druk nu de zee steeds voller wordt, vertelt hij in Dit is de Kwestie (EO).
"Toen mijn vader en opa visten had je helemaal geen regels. Het was vrijheid blijheid, je kocht een boot, een paar netten en je kon vissen. Sinds de jaren 80 krijg je allemaal quota en bestandsbeheer. Er staan nu allemaal windparken, en daar moet je omheen varen."
Welke regels kwamen er voor de visserij in de jaren 80?
In de jaren 80 werden er in de visserij strengere regels ingevoerd, vooral binnen de Europese Gemeenschap (nu de EU), om overbevissing tegen te gaan en de visbestanden duurzaam te beheren. Enkele belangrijke veranderingen waren:
- Quota en Total Allowable Catch (TAC) – Er kwamen vangstbeperkingen per soort en per land, waarbij jaarlijks werd bepaald hoeveel vis er gevangen mocht worden.
- Individuele vangstrechten – Vissers kregen toegewezen quota, waardoor de totale vangst beter beheerst kon worden.
- Technische maatregelen – Er kwamen regels voor maaswijdtes van netten om jonge vis te beschermen en bijvangst te verminderen.
- Vermindering van de vloot – Er werden subsidies gegeven om vissersschepen uit de vaart te halen en overcapaciteit te verminderen.
- Aanlandplicht en controlemaatregelen – Er werd meer toezicht gehouden op naleving van de regels, met controles in havens en op zee.
De windparken zijn de vissers echt een doorn in het oog.
"Voor ieder windpark wordt de oppervlakte weer gecompenseerd met natuur. Dus vissers zijn beide gebieden kwijt. We worden eigenlijk dubbel gepakt. Het is een beetje vissermannetje pesten. Tot 2030 moeten we gebieden inleveren voor natuurherstel. Dan is het gewoon einde verhaal voor ons. Je moet er wel je gezin van kunnen voeden. Dat wordt al moeilijker. Je ziet je verdiensten jaar in jaar uit wat achteruitgaan. Die garnalen zwemmen niet overal. Dan kan je wel zeggen: je gaat naar een ander gedeelte van de Noordzee, maar daar zwemt geen garnaal. Op het moment is het toekomstperspectief niet echt aanlokkelijk. Het is een prachtig mooi beroep, maar je moet wel een paar centen verdienen."
Het visserijvak is niet meer aantrekkelijk voor Johan: hij stopt ermee. Meer lezen over deze beslissing? Dat kan verderop in dit artikel.
Ewout van Galen is directeur-bestuurder van stichting De Noordzee. Zij komen op voor de belangen van de zee.
"De Noordzee is het grootste natuurgebied van Nederland; het is anderhalf keer zo groot als Nederland. Maar het is ook een van de drukste zeeën ter wereld. Er is visserij, scheepvaart, ondergrondse CO2-opslag, zandwinning, er zijn beschermde natuurgebieden en defensieterreinen. We vragen heel veel van die zee in termen van menselijk gebruik. Het kabinet zegt: we willen meer wind, meer gas, meer visserij. Dat gaat niet meer passen. Dan heb je bij wijze van spreken wel drie Noordzeeën nodig en loop je tegen de grenzen van de natuur aan."
Maar waarom laten we alles niet gewoon op zijn beloop? Dat werkte vroeger toch ook prima? Van Galen legt uit:
"Menselijke activiteiten kun je managen. Dat is een knop waar je aan kunt draaien. En de natuur, die kun je niet zo goed managen. Maar om ervoor te zorgen dat diersoorten echt de rust en ruimte krijgen die ze nodig hebben om te gedijen, zul je toch een aantal stukken in die Noordzee moeten bestempelen tot daadwerkelijk beschermde gebieden waar weinig tot geen menselijke activiteiten kunnen plaatsvinden."
Want als je dat niet doet, lijdt het zeeleven onder die menselijke activiteiten, ziet zeehondenopvang A Seal in Stellendam. Dierenarts Machteld Geut vertelt:
"Het is niet zozeer dat we steeds meer zeehonden zien, maar wat wel opvalt is dat het aantal verstrikkingen echt toeneemt. Verstrikkingen zijn gevallen van dieren die in netten terechtkomen of in andere materialen. Visnetten, maar soms ook materialen die wij als mensen in zee achterlaten. Vismateriaal gaat vaak om hun nek zitten. Dat is heel naar, want dat is eigenlijk net alsof er een touwtje om een boom zit. Die boom groeit, en dan komt er zo'n rand in. Dat gaat met deze dieren ook zo. Dieren zwemmen soms maanden zo rond."
Volgens Geut staat het leefgebied van de zeehond onder druk.
"We zijn met steeds meer mensen, en we gebruiken steeds meer natuurgebieden die we eigenlijk moeten delen met deze wilde dieren. Dan zie je dat je vaker met elkaar in conflict komt. Ik vind echt dat als dingen door mensen worden veroorzaakt, dat wij ook de verantwoordelijkheid hebben om dat weer op te lossen. In die zin zeg ik dus: ja, het dier heeft voorrang. Niet boven mensen, maar als je vraagt 'wat is het belangrijkste, de visserij of de windmolenpark?', vind ik het belangrijk dat we ook aan die dieren denken."
Wat denk jij?
Windparken, natuur of visserij: wat heeft wat jou betreft prioriteit op de Noordzee?
Aantal reacties: 0
Johan stopt met het vissersvak
Het is het einde van een tijdperk, zegt Johan in Dit is de Kwestie (EO): door alle regelgeving geeft hij het schip, dat eerder al van zijn vader en opa was, op. Het bord, waar in grote letters 'Vertrouwen' staat geschreven, schroeft hij eraf om thuis neer te zetten. Zijn vrouw Gerie is emotioneel als hij ermee thuiskomt. Zij twijfelde of hij toch niet wat langer moest doorgaan. "Omdat hij écht visserman is. Dat ben je gewoon." Zij vraagt zich af hij wel kan aarden in een andere baan.
Zijn dochter hoopt dat zij nog wél visser kan worden als ze ouder is. "Want dat wil ik eigenlijk wel."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Kijk Dit is de Kwestie
In Dit is de Kwestie (EO) gaat Hans van der Steeg verder over dit onderwerp in gesprek. Bekijk de volledige uitzending dinsdag 18 maart om 21:05 uur op NPO2.
Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.
Dit maakten we ook
