Hoe moet het nu verder met de formatie van het kabinet?

Vier partijen worden het (nog) niet eens

Het is al weer even geleden, maar op 22 november 2023 gingen we naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. In de Tweede Kamer zijn 150 zetels te verdelen en dat gebeurde na de verkiezingen op deze manier:

Kort na de verkiezingen begonnen de gesprekken over een nieuw kabinet. Onder leiding van informateur Ronald Plasterk probeerden de politiek leiders van PVV (Geert Wilders), VVD (Dilan Yeşilgöz), NSC (Pieter Omtzigt) en BBB (Caroline van der Plas) het de afgelopen maanden met elkaar eens te worden.

Die gesprekken verliepen vanaf het begin moeizaam en uiteindelijk liep Pieter Omtzigt weg bij de gesprekken. In zijn eindverslag schreef Ronald Plasterk daarom dat een normale coalitie tussen PVV, VVD, NSC en BBB er waarschijnlijk niet in zit. Tegelijkertijd sluit hij niet uit dat deze vier partijen het op een andere manier toch wel met elkaar eens worden. Een mogelijke oplossing die nu genoemd wordt, is een minderheidskabinet.

Plasterk zegt in zijn advies dat er een nieuwe informateur moet komen met veel bestuurlijke en politieke ervaring. Die informateur moet zich bezighouden met de vorm van het nieuwe kabinet. VVD en NSC willen alleen gedogen, maar niet iedereen kan een kabinet gedogen, zegt Plasterk. Het lijkt hem nuttig om in de volgende gesprekken ook andere politieke partijen uit te nodigen. Die mogelijkheid was er al wel, maar daar is geen gebruik van gemaakt. Een andere optie waar misschien over gepraat gaat worden, is een zakenkabinet.

Hoe nu verder?

Een nieuw kabinet lijkt ver weg, nu Pieter Omtzigt de onderhandelingstafel heeft verlaten. Toch blijft Ronald Plasterk positief en ziet hij nog mogelijkheden. Maar op welke manier? Hoe moet het nu verder met de formatie van het kabinet?

Politicoloog Julia Wouters zegt in Dit is de Dag (EO) dat ze niet uitsluit dat PVV, VVD, NSC en BBB er samen toch nog uitkomen. Ze merkt op dat er maar heel weinig formaties tot een goed einde komen, zonder dat er in de tussentijd iets klapt. Volgens Wouters is het juist belangrijk om in een onderhandeling soms even duidelijk te maken: 'hier ga je echt een grens over, hierover valt niet met mij te praten'. Door weg te lopen verstevig je je onderhandelingspositie, zegt Wouters.

Julia WoutersPoliticoloog

"In het verslag van Plasterk staat: als ze het willen, dan kunnen ze eruit komen. En dat is ook zo. De vraag is alleen óf ze het willen en dat vind ik heel moeilijk in te schatten. Je ziet dat er maar één partij is met ervaring (VVD, red.). De rest heeft geen ervaring in dit spel en dat zie je ook op alle manieren terug. Wat ik heel ingewikkeld vind is dat Omtzigt heel veel parlementaire ervaring heeft, maar hierin niet ervaren is. Dat maakt dat hij slecht wil luisteren naar wat andere mensen hem adviseren. Hij lijkt het helemaal in z'n eentje te doen en dat maakt het heel moeilijk. Je moet tot elkaar kunnen komen om te denken: oké, misschien heb ik niet overal gelijk in. Je moet ook willen inleveren om iets terug te krijgen."

0

0

0

Raymond Mens is ook politicoloog en hij zegt dat we af en toe allemaal even rustig moeten kunnen ademhalen. Hij snapt dat er veel aandacht is uitgegaan naar de manier waarop Omtzigt van tafel is gelopen. Volgens Mens zijn we het er allemaal over eens dat dat niet chique was. Maar we maken een fout als we ons alleen maar daarop focussen, zo zegt hij.

Raymond MensPoliticoloog

"In iedere formatie - en iedere andere onderhandeling - gebeurt het dat mensen botsen, teleurgesteld raken, weglopen en weer terugkomen. Bij de formatie in 2010 is Wilders ook weggelopen en drie dagen later zat hij er weer. Het hoort er allemaal een beetje bij. Of ze er nog uit kunnen komen? Zeker. Als je het rapport leest, dan zie je dat het vooral steeds misgaat bij de vorm: Omtzigt heeft bepaalde ideeën en de andere partijen hebben andere ideeën. Je hoort nu Timmermans, Jetten en Bontenbal zeggen dat Wilders de grootste is geworden, dus dat hij het maar moet regelen. Dat het zijn verantwoordelijkheid is. Mijn verwachting is dat deze vier partijen gewoon weer gedwongen worden om met elkaar te gaan praten."

0

0

0

Luister onze podcast

Ben je benieuwd naar het hele gesprek in Dit is de Dag(EO)? Luister hieronder naar de podcast, waarin presentator Jan-Willem Wesselink in gesprek gaat met politicologen Julia Wouters en Raymond Mens.

• Wat gaat er om in het hoofd van Pieter Omtzigt? 'Ik geloof niet dat hij gebroken heeft'

  Wat gaat er om in het hoofd van Pieter Omtzigt? 'Ik geloof niet dat hij gebroken heeft'

• Wanneer kunnen meer SGP-vrouwen zich laten horen in de politiek?

  Wanneer kunnen meer SGP-vrouwen zich laten horen in de politiek?