Sneller, beter, meer: hoe ontsnappen we uit deze 'hypernerveuze samenleving'?
vandaag · 16:55| Leestijd:4 min
Update: vandaag · 16:55
In dit artikel aan het woord
"Van dat sociale vergelijken worden depressief, op Instagram deelt iedereen allemaal mooie plaatjes. Dan denk je: ‘oh, ik ben niet zo knap, mooi en snel als de ander’."
"Je moet mooi zijn, en gelukkig, en rijk en noem maar op. Dus alles tegelijk. Terwijl het leven ook een afweging is, het gaat om keuzes maken."
In het kort
Alles moet sneller, beter en efficiënter en steeds meer mensen bezwijken onder de druk. Jongeren, werknemers, de geestelijke gezondheidszorg: iedereen voelt de spanning. Maar het probleem zit niet alleen in onszelf: het systeem om ons heen versterkt de haast. Hoe ontsnappen we aan deze gejaagde levensstijl en vinden we meer rust, autonomie en verbinding?
Wat denk jij?
Heb jij het gevoel dat we in een 'hypernerveuze samenleving' leven?
De druk van sneller, beter, meer
Voel jij je ook weleens opgejaagd, alsof je voortdurend achter de feiten aanloopt? Je bent niet de enige. Volgens de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) leven we in een 'hypernerveuze samenleving'. Een samenleving waarin alles sneller, beter en efficiënter moet, en waar steeds meer mensen onder bezwijken.
De gevolgen zijn groot: jongeren kampen met prestatiedruk, werknemers vallen uit met burn-outklachten en de geestelijke gezondheidszorg raakt overbelast. Volgens de RVS ligt dat niet alleen aan individuen, maar vooral aan de manier waarop ons onderwijs, werk en sociale leven zijn ingericht.
Meiden hebben over het algemeen meer last van de druk dan jongens, maar de cijfers laten zien dat de druk in beide groepen flink is toegenomen. In 2005 gaf nog 20 procent van de meiden aan (nogal) veel druk te voelen; in 2021 was dat opgelopen tot 52 procent. Bij jongens steeg het aandeel van 18 procent naar 38 procent in dezelfde periode.
De raad wil daarom een cultuurverandering. Minder nadruk op prestaties en snelheid, en meer ruimte voor verbinding, verscheidenheid en vertraging. Tijd waarin niets hoeft, zodat we samen kunnen bouwen aan een samenleving die mentaal gezonder en meer ontspannen is.
Dit is de discussieJet Bussemaker
Voorzitter Raad voor Volksgezondheid & Samenleving"Het is tijd om de wortels van het probleem aan te pakken. Dat betekent: niet alleen maar focussen op individuele oplossingen, maar de samenleving zelf tot rust brengen."
Hoe ontsnappen we aan de prestatiedruk?
Volgens bijzonder hoogleraar organisatiepsychologie Aukje Nauta zit een groot deel van het probleem in de manier waarop we onszelf en elkaar voortdurend vergelijken. De norm om steeds beter, mooier of succesvoller te zijn, is verschoven naar een haast onhaalbaar niveau, zegt ze in Geld of je leven (EO).
Aukje Nauta
Bijzonder hoogleraar organisatiepsychologie"Van dat sociale vergelijken worden depressief. Wat je op social media ziet is daar een goed voorbeeld van, op Instagram deelt iedereen allemaal mooie plaatjes. En zelfs als je mislukkingen deelt, moet dat weer de fraaiste mislukking zijn. Dan denk je: ‘oh, ik ben niet zo knap, mooi en snel als de ander’."
Ook op de werkvloer ziet Nauta dezelfde spanningen terug. Veel werknemers hebben weinig invloed op de manier waarop ze hun werk doen, terwijl juist autonomie een belangrijke factor is voor werkplezier en welzijn. Dat gebrek maakt mensen ongelukkig en versterkt de druk van het systeem. Voor verandering is volgens haar een cultuurverschuiving nodig.
"De normen maken we zelf, we zijn zelf de samenleving. Als meer en meer mensen tegen elkaar zeggen: ‘Joh, doe normaal. Het gaat om verbinding in plaats van individualisme’, dan bouwen we een nieuwe samenleving."
Econoom Bas ter Weel zegt dat de oplossing niet ligt in harder werken, maar in slimmer werken. Hij wijst bijvoorbeeld op de zorg, waar medewerkers veel tijd kwijt zijn aan administratie in plaats van aan patiënten. Volgens hem zou het schrappen van nutteloze regels en registraties de werkdruk aanzienlijk kunnen verlichten.
Bas ter Weel
Hoogleraar economie"Ze kunnen beter zorg gaan verlenen, in plaats van dat allemaal noteren. Is het nou echt nuttig om iedere stap vast te leggen? We kunnen ook besluiten om daarmee te stoppen."
Ook ziet Ter Weel kansen in technologie en kunstmatige intelligentie. Automatisering kan saaie en repetitieve taken overnemen, zodat mensen zich kunnen richten op betekenisvoller werk. Dat maakt ons zowel productiever als gelukkiger, zegt hij. Toch waarschuwt hij voor de valkuil van grenzeloze ambities.
"Wat het rapport terecht aanstipt, is dat we van alles het meeste willen. Je moet mooi zijn, en gelukkig, en rijk en noem maar op… Dus alles tegelijk. Terwijl het leven ook een afweging is. Het gaat om keuzes maken."
Praat mee
Hoe voel je je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister naar onze podcast
Benieuwd naar het hele gesprek? Luister hier naar Geld of je leven (EO) waarin presentator Hans van der Steeg in gesprek gaat met Bas ter Weel (hoogleraar economie) en Aukje Nauta (bijzonder hoogleraar organisatiepsychologie). Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen- AFAS probeerde vierdaagse werkweek: 'Uiteindelijk druk met veel onzin'
AFAS probeerde vierdaagse werkweek: 'Uiteindelijk druk met veel onzin'
- Mentale gezondheid jongeren verder afgenomen: 'Groeiende crisis'
Mentale gezondheid jongeren verder afgenomen: 'Groeiende crisis'
