Kan Europa zonder de steun van Amerika? 'Europese legers zijn nog geen geoliede gevechtsmachine'
3 maart 2025 · 17:17| Leestijd:5 min
Update: 4 maart 2025 · 14:51
In dit artikel aan het woord
"We hebben in Europa twee miljoen soldaten en tweeduizend vliegtuigen, laten we onszelf niet tekortdoen."
"Europa moet naar een soort 'oorlogseconomie light' gaan: ik denk dat wij dat kunnen."
"Trump drukt ons nu met de neus op de feiten."
In het kort
Amerika lijkt niet langer een betrouwbare bondgenoot in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. De Europese landen komen er steeds meer alleen voor te staan. Maar kan Europa wel zonder de steun van de Verenigde Staten?
Wat denk jij?
Moet Europa zich minder afhankelijk maken van de Verenigde Staten?
Amerika neemt afstand van Europa
Het kan gek lopen in een relatie, tientallen jaren waren de Verenigde Staten en Europa trouwe NAVO-bondgenoten. Nu lijkt Amerika afstand te nemen. De ruzie tussen de presidenten Donald Trump en Volodymyr Zelensky is tekenend.
Eerder begonnen de VS al vredesbesprekingen met Rusland, zonder Oekraïne en Europa hierbij te betrekken. Het lijkt dus niet langer vanzelfsprekend dat Amerika en Europa dezelfde doelen hebben. In de oorlog tussen Oekraïne en Rusland willen de Europese landen Oekraïne blijven steunen zolang er geen veiligheidsgaranties zijn die kunnen leiden tot een blijvende vrede. Trump suggereerde daarentegen dat Zelensky een deal moet sluiten met Rusland, omdat hij anders "een derde wereldoorlog riskeert". En ook dreigde hij dat er misschien geen extra militaire hulp komt als Zelensky zich niet anders opstelt. Dit dreigement werd vannacht werkelijkheid: Trump pauzeert alle Amerikaanse militaire hulp aan Oekraïne. Over de duur van de pauze is niets bekend. The New York Times meldt dat Oekraïne door deze beslissing voorlopig voor honderden miljoenen aan materieel misloopt.
Europese leiders spraken na de ruzie hun steun uit voor Zelensky en lieten hem weten dat Oekraïne niet alleen staat. Op zondag kwamen de Europese leiders, de Oekraïense president Zelensky, de Canadese premier Trudeau en NAVO-chef Mark Rutte op een ingelaste top bij elkaar. De Britse premier Keir Starmer zei na afloop dat er een coalitie komt van landen die Oekraïne willen beschermen. Een groep landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, willen een vredesplan voor Oekraïne maken. Dit moet een Europees alternatief zijn voor de deal tussen Rusland en de VS, die op dit moment gesprekken voeren over Oekraïne. Starmer zei ook: "Europa moet het zware werk doen." Maar hij benadrukte tegelijkertijd dat de steun van de VS onmisbaar blijft.
Dit is de discussieKan Europa zonder Amerikaanse steun?
Nu de Verenigde Staten de militaire hulp aan Oekraïne pauzeren, lijkt Europa er steeds meer alleen voor te staan. Maar kunnen de Europese landen het wel alleen? Hoogleraar Frans Osinga denkt van wel. Bij Dit is Tijs (EO) zegt hij dat we ons als Europa niet te klein moeten maken.
Frans Osinga
Hoogleraar oorlogsstudies"Europa is geen Calimero. We hebben in Europa sowieso twee miljoen mensen in uniform en we hebben tweeduizend vliegtuigen. Laten we onszelf niet tekortdoen. Rusland is het niet gelukt om in drie jaar tijd Oekraïne te overrompelen en heeft 870.000 mensen verloren; 40% van de landstrijdkrachten zijn ze kwijt."
"Oekraïne geeft ons nu tijd om onze strategische broek zelf omhoog te houden. Dat betekent dat we echt veel meer moeten investeren in defensie. En ook dat we onze militaire industrie een enorme boost moeten geven. Maar dat gaat een tijdje duren. We moeten veel meer wapensystemen en munitie hebben."
Ook geopolitiek analist Rob de Wijk heeft vertrouwen in de Europese slagkracht en denkt dat het, in tegenstelling tot Osinga, vrij snel kan gaan met een Europees leger.
Rob de Wijk
Geopolitiek analist"Je ziet in Oekraïne ook hoe hard het daar gegaan is. Je hebt nu geen keus. Je zult nu naar een soort 'oorlogseconomie light' moeten gaan. En het meest interessante vind ik: wij kunnen dit doen. Een aantal gaten in onze defensie worden door Amerika opgevuld, maar Oekraïne zou die gaten ook kunnen opvullen."
"Trump wil bijvoorbeeld waarschijnlijk de Amerikaanse langeafstandswapens terughalen uit Europa. Maar Oekraïne maakt nu zelf langeafstandswapens, dus die zou je van hen kunnen kopen. En Oekraïne is nu ook een alternatief aan het ontwikkelen voor de Amerikaanse Patriot-luchtverdediging. Daar zou je als Europa ook mee in zee kunnen gaan."
Maar De Wijk ziet ook obstakels:
"Het allerbelangrijkste probleem voor Europa is dat ze niet in staat zijn om van al die verschillende krijgsmachten een geoliede gevechtsmachine te maken. Dat kan wel, maar dan moet je gebruik maken van het Oekraïense Delta-systeem, zij hebben dat probleem opgelost. Dat zou je als Europa kunnen integreren."
Minder enthousiast over de slagingskans van een Europees leger is Amerika-expert Raymond Mens.
Raymond Mens
Amerika-expert"Alle voorwaarden die de twee heren hier scheppen en waar we aan moeten voldoen, daarvan denkt Amerika: daar voldoen ze allemaal niet aan. Horloges gelijkzetten duurt in Europa altijd langer. En je ziet het in Nederland. Het kabinet wankelt al als er wat extra geld voor het onderwijs moet worden gevonden. Vanuit Amerika wordt er dus wel met enige scepsis gekeken."
Toch is Mens ook optimistisch:
"Trump drukt ons nu met de neus op de feiten. Maar Bill Clinton, George W. Bush en Obama zeiden ook al: 'Jongens, jullie moeten meer zelf doen.' Dat besef is nu ingedaald. En als Europa militair op eigen benen gaat staan is dat denk ik een enorm cadeau voor Europa."
Voorbereid op Russische aanval
Wat Osinga betreft, moeten we als Europa voorbereid zijn op een confrontatie met Rusland:
Frans Osinga
Hoogleraar oorlogsstudies"We moeten voorbereid zijn op het risico dat we Rusland daadwerkelijk een keer treffen langs een NAVO-grens en dat Poetin artikel 5 gaat testen. Wij moeten er daarom voor zorgen dat het überhaupt niet gebeurt en dat kan alleen maar als je langs de grens een geloofwaardige Europeaanse afschrikkingsmacht hebt staan."
Voor het gezamenlijk verdedigen van Europa hebben we niet eens het NAVO-artikel nodig, zegt De Wijk.
Rob de Wijk
Geopolitiek analist"We hebben artikel 5 van de NAVO helemaal niet nodig, want al die landen zijn lid van de Europese Unie. En die hebben ook de taak om elkaar te verdedigen. In het EU-verdrag heb je artikel 42.7; dat is artikel 5 alleen nog veel krachtiger."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Kijk Dit is Tijs terug
In Dit is Tijs (EO) gaat presentator Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek met Amerika-expert Raymond Mens, geopolitiek analist Rob de Wijk, hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga en Ruslandkenner Helga Salemon.
Klik hier om de volledige uitzending te bekijken via NPO Start.
Luister Dit is Tijs terug als podcast
Je kunt Dit is Tijs (EO) ook terugluisteren als podcast. Klik hier om de uitzending af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen- Ruzie tussen Trump en Zelensky: komt er een Derde Wereldoorlog aan?
Ruzie tussen Trump en Zelensky: komt er een Derde Wereldoorlog aan?
- Hoe reëel is de oorlogsdreiging? 'Rusland wordt groter gemaakt dan het is', zegt Maarten van Rossem
Hoe reëel is de oorlogsdreiging? 'Rusland wordt groter gemaakt dan het is', zegt Maarten van Rossem
- Europa gepasseerd bij vredesbesprekingen Oekraïne: hoe komen we toch aan onderhandelingstafel?
Europa gepasseerd bij vredesbesprekingen Oekraïne: hoe komen we toch aan onderhandelingstafel?
