Meldingen van seksueel geweld stijgen, de schuld blijft: 'Je liep bloot rond. Wat verwacht je dan?'

Seksueel geweld komt vaker voor dan je denkt. ​In 2024 gaven ongeveer 1,7 miljoen mensen van 16 jaar of ouder in Nederland aan slachtoffer te zijn geweest van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Toch werd er vorig jaar maar 15.000 keer een melding gedaan van een seksueel misdrijf. Al was dat wel meer dan het jaar ervoor. Toen waren er ongeveer evenveel gevallen maar werd er minder aangifte gedaan. Een mogelijke verklaring voor die stijging is de invoering van de nieuwe wet seksuele misdrijven, die sinds juli 2024 geldt. In die wet is niet langer dwang of geweld het uitgangspunt, maar het ontbreken van instemming.

Uit gegevens van het CBS blijkt verder dat vrouwen veel vaker aangeven slachtoffer te zijn dan mannen. Als het specifiek om seksueel geweld gaat, ligt dat aantal zelfs bijna drie keer zo hoog.

Blauwe ballen en andere verkrachtingsmythes

In de documentaire Blauwe ballen en andere verkrachtingsmythes van Sunny Bergman, delen tientallen vrouwen hun ervaringen als het gaat om seksueel geweld, onder wie Sunny zelf en researcher Roos van Ees.

Sunny vertelt hoe ze als zeventienjarige een man ontmoette op vakantie. "Ik herinner me alleen nog dat hij op me lag. Ik was dronken. Ik denk nu: dat was geen vrijwillige seks." Roos werd verkracht door een vriend met wie ze samenwoonde. "Ik dacht dat ik het had verwerkt. Maar toen ik mijn verhaal vertelde, begon ik ineens te huilen. Mijn lichaam wist iets wat mijn hoofd had weggestopt."

Sunny Bregman

Documentairemaker

"Ik herinner me alleen nog dat hij op me lag. Ik was dronken. Ik denk nu: dat was geen vrijwillige seks."

Schuld en schaamte

Veel vrouwen die slachtoffer worden van seksueel geweld, voelen zich schuldig. En vaak komt dat ook door wat mensen om hen heen zeggen. Ook Roos maakte dat mee: "De zus van de jongen die mij verkracht had, zei: 'Je liep bloot rond. Wat verwacht je dan?'" Ook haar toenmalige vriend reageerde niet begripvol. "Hij zei: misschien heb jij het ook een beetje uitgelokt."

Roos van Ees

Getroffene van seksueel geweld

"De zus van de jongen die mij verkracht had, zei: 'Je liep bloot rond. Wat verwacht je dan?'"

Sunny herkent dat. Ze dacht lang dat het aan haar lag. "Ik dacht: ik zoek verkeerde mannen uit. Maar toen ik met al die vrouwen sprak voor de documentaire, besefte ik: het ligt niet aan mij."

Wat kunnen we doen?

Sunny pleit voor meer openheid, vooral in de opvoeding. We moeten volgens haar niet alleen tegen dochters zeggen wat ze niet moeten doen, maar juist ook met zonen praten.

Tijs vertelt in Dit is Tijs (EO) dat hij zijn dochters wilt beschermen. Sunny en Roos waarschuwen: pas op dat je hen geen schuldgevoel aanpraat." Als je zegt: 'Doe dit niet, doe dat niet', dan denkt een kind misschien: zie je wel, het is mijn schuld." Roos vult aan: "Het belangrijkste is dat je je dochter laat voelen: het is niet jouw schuld. Jij had dit niet kunnen voorkomen."

Kijk Dit is Tijs

In Dit is Tijs (EO) gaat Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek. Bekijk de volledige uitzending hieronder. 

Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.

• Ophef rond Steven van de Velde: mag je als ex-zedendelinquent meedoen aan de Olympische Spelen?

  Ophef rond Steven van de Velde: mag je als ex-zedendelinquent meedoen aan de Olympische Spelen?

• Hoe doorbreken we de zwijgcultuur rondom seksueel misbruik van kinderen?

  Hoe doorbreken we de zwijgcultuur rondom seksueel misbruik van kinderen?