Moet Nederland zelf ook bommen en kogels gaan maken? 'Je hebt ge­loof­waar­di­ge afschrikking nodig'

Defensieminister sluit komst munitiefabriek niet uit

Nog twee weken en dan vindt de NAVO-top plaats in ons land. In aanloop naar deze top zijn alle NAVO-landen druk bezig om hun defensiebudgetten te verhogen. Ook Nederland steekt miljarden extra in Defensie. Eén van de belangrijkste vragen is: waaraan moet al dat geld precies besteed worden?

Demissionair minister Brekelmans van Defensie staat wel open voor het idee van een munitiefabriek op eigen bodem, zei hij deze week bij BNR: "Ik sluit helemaal niet uit dat er een munitiefabriek komt. Als het rendabel is, en we kunnen het op een nuttige manier inzetten in Europa, dan doen we het wat mij betreft snel."

Maar niet iedereen is voorstander van herbewapening. Waar de één zegt dat het juist nodig is om er als land sterk voor te staan, waarschuwt de ander voor een wapenwedloop en dat het juist leidt tot oorlog.

Wel of geen eigen munitiefabriek?

Moet Nederland zelf een munitiefabriek op poten zetten? Die vraag klinkt in Dit is de Dag (EO).

Mark Akkerman, onderzoeker bij stichting Stop Wapenhandel, zou het een slecht plan vinden om een munitiefabriek in Nederland op te starten. Hij denkt juist dat we daarmee het risico op oorlog vergroten:

000

scherm sluiten

000

Mark Akkerman

Stichting Stop Wapenhandel

"Dit is onderdeel van een proces van militarisering en wapenwedloop: het idee dat we ons op oorlog moeten voorbereiden. Dat is volgens ons niet op feiten gebaseerd, we denken niet dat Rusland op het punt staat om een EU- of NAVO-land aan te vallen. We zijn tegen het hele proces van militarisering. Als je vrede wil, moet je je niet voorbereiden op oorlog. Maar werk aan vrede en investeer in diplomatie en ontwapening."

000

Ook maakt hij zich zorgen dat ook foute regimes de producten van zo’n fabriek in handen kunnen krijgen:

000

scherm sluiten

000

"Zo’n fabriek zal ook afzet buiten Nederland nodig hebben en dat betekent dat er geëxporteerd gaat worden. De afgelopen jaren heeft Nederland al wapens geëxporteerd naar een heleboel controversiële bestemmingen: landen waar mensenrechten worden geschonden en landen met grote spanningen. Het lijkt me een slecht idee als daar ook nog de mogelijkheid bovenop komt om munitie te exporteren."

000

Een munitiefabriek kan er aan bijdragen dat Europa zelfstandiger wordt, zegt Erik Stijnman is onderzoeker bij Instituut Clingendael. Hij denkt dat je je juist moet voorbereiden op oorlog als je vrede wil.

000

scherm sluiten

000

Erik Stijnman

Onderzoeker bij Instituut Clingendael

"Je moet je voorbereiden op de situatie dat je ongewild met oorlog te maken krijgt, zoals Oekraïne. Dan moet je onderzoeken hoeveel munitie je nodig hebt. Daar komt bij dat we er door de oorlog in Oekraïne achter zijn gekomen dat het werkelijke munitieverbruik veel hoger is dan we eerst dachten. De NAVO wil genoeg capaciteit in huis hebben om daadwerkelijk een geloofwaardige afschrikking te kunnen zijn."

000

Hij denkt dat we op voorhand niet per se principiële bezwaren moeten hebben tegen zo’n fabriek. Critici stellen dat investeren in wapens niet leidt tot vrede. Maar het is niet of-of, zegt Stijnman. Je kan investeren in wapens en diplomatie tegelijk:

000

scherm sluiten

000

"Er moet diplomatie zijn, maar je moet ook keuzevrijheid hebben. Keuzevrijheid betekent ook dat je sterk bent om een keuze voor vrede te maken en niet voor oorlog. (...) Als je wil dat Europa zelfstandiger wordt, moet je ook de lasten verdelen. Je moet met elkaar afspreken wie welk deel van de puzzel op zich neemt."

000

Een munitiefabriek in Nederland? De plannen van wapenfabrikant Gerard Zondervan liggen al klaar. Maar een locatie heeft hij nog niet, dat is lastig in een klein land als Nederland. Toch vindt hij het belangrijk dat de fabriek er komt:

000

scherm sluiten

000

Gerard Zondervan

Wapenfabrikant

"Ik kom zelf regelmatig in Oekraïne en daar is in alles een tekort. Het is niet te hopen dat we ooit een conflict krijgen. Dan krijgen we een soort covid-situatie: ieder voor zich. Je hoeft niet alles te maken, maar als je niets hebt, kun je ook niets ruilen."

000

Daarin niks doen vindt hij onverstandig. Dat noemt hij zelfs naïef:

000

scherm sluiten

000

"Niemand ziet graag dat er oorlog uitbreekt. Maar de tijd van achterover leunen en kijken wat er op ons afkomt hebben we denk ik gehad. Als nu bij munities en wapens bestelt bij een grote fabrikant, loop je tegen levertijden aan die wel 5 jaar of meer kunnen zijn. De hele wereld is zich op dit moment aan het herbewapenen en geld aan het uitgeven. Als je 40 jaar hebt afgeschaald, bouw je dat niet in 5 jaar op."

000

Luister naar Dit is de Dag (EO)

Moet er een munitiefabriek in Nederland komen? In Dit is de Dag (EO) gaat presentator Hans van der Steeg verder over dit onderwerp in gesprek. Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Timmermans pleit voor staatsdeelnemingen in defensie-industrie

  Timmermans pleit voor staatsdeelnemingen in defensie-industrie

• Beatrice de Graaf: 'Poetin probeert ons bang te maken'

  Beatrice de Graaf: 'Poetin probeert ons bang te maken'

• Volt-leider Dassen pleit voor Europees leger: 'Dan heb je een afschrikking die daadwerkelijk werkt'

  Volt-leider Dassen pleit voor Europees leger: 'Dan heb je een afschrikking die daadwerkelijk werkt'

• Gaat jouw verzekeraar weer investeren in de wapenindustrie?

  Gaat jouw verzekeraar weer investeren in de wapenindustrie?