Hoe groot is de kans op een nieuwe pandemie? 'Als mpox zich verder uitbreidt, is vaccineren noodzakelijk'
22 augustus 2024 · 11:40| Leestijd:5 min
Update: 11 september 2024 · 09:52
In dit artikel aan het woord
"De kans dat mpox Nederland gaat bereiken is redelijk groot, natuurlijk."
"Als mpox zich verder uitbreidt, is het wel noodzakelijk om te gaan vaccineren."
In het kort
Het mpox-virus, ook wel de apenpokken genoemd, verspreidt zich al maanden door Afrika. Nu is er ook een besmetting in Europa. Moeten we ons zorgen maken?
Samenvatting van DIT artikel
De WHO heeft een noodsituatie uitgeroepen vanwege een nieuwe, gevaarlijkere variant van het mpox-virus, genaamd mpox-Ib. Dit virus verspreidt zich snel, met uitbraken in Centraal- en West-Afrika en een eerste geval in Zweden.
Hoewel er vaccins beschikbaar zijn, heeft Nederland besloten deze niet te doneren aan Afrikaanse landen om voldoende voorraad te behouden voor eigen burgers bij een mogelijke uitbraak. De VS en de Europese Commissie zijn wel van plan om vaccins te doneren.
Hoe groot is de kans op een pandemie? Volgens viroloog Ab Osterhaus en NSC-Kamerlid Daniëlle Jansen is het goed mogelijk dat het mpox-virus zich verder verspreidt naar Nederland, maar het virus is met de juiste maatregelen goed te beheersen. Osterhaus benadrukt wél dat we ons beter moeten voorbereiden op een pandemie. Jansen vindt dat de regering nu al goed werk doet om een crisissituatie te voorkomen.
Wat denk jij?
Quizvraag: In welk jaar werd verklaard dat het 'gewone' pokkenvirus uitgeroeid was?
WHO waarschuwt voor het mpox-virus
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft deze week voor het eerst sinds de coronacrisis een noodsituatie afgekondigd vanwege het mpox-virus. Dit virus klinkt je misschien bekend in de oren: er was in Europa al een kleine mpox-uitbraak in 2022. Dit jaar is er een nieuwe, gevaarlijkere variant van het virus opgedoken, genaamd mpox-Ib.
Dit virus verspreidt zich snel: er zijn de afgelopen maanden al meerdere uitbraken geweest in Centraal- en West-Afrika en er is inmiddels ook een besmetting met de nieuwe mpox-variant in Zweden gemeld. Tot zover zijn er in 2024 ongeveer 14.000 besmettingen en 526 sterfgevallen geweest.
Welke symptomen heb je bij mpox?
Mpox lijkt op de 'gewone' pokken, maar het ziekteverloop is doorgaans iets milder.
Als je besmet bent, krijg je vaak eerst last van koorts, hoofdpijn, spierpijn en rillingen. Na 1-3 dagen krijg je huiduitslag met rode vlekken, bultjes of blaasjes, die later in korstjes veranderen. De huiduitslag kan overal beginnen, maar vaak begint het rond de anus en/of geslachtsdelen. Het virus wordt namelijk veel overgedragen door seksueel contact.
In ernstige gevallen kan mpox leiden tot sepsis, een bloedvergiftiging. Hieraan kun je overlijden. De kans dat je aan de nieuwe mpox-variant overlijdt wordt nu geschat op ongeveer 4 op de 100, hoewel de overlijdenskans volgens de WHO sterk af kan hangen van de algehele gezondheid van de patiënt en de zorgkwaliteit.
Er zijn vaccins voor het mpox-virus beschikbaar. De VS en de Europese Commissie hebben daarom aangekondigd dat ze hun vaccins willen gaan doneren aan Afrikaanse landen. Minister Agema van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft aangegeven dat Nederland daar niet aan mee gaat doen, omdat ze wil zorgen dat er bij een uitbraak nog genoeg vaccins beschikbaar zijn voor Nederlanders.
Hoe wordt mpox overgedragen?
Het mpox-virus verspreidt zich voornamelijk via intiem contact, zoals zoenen, vrijen en seks met een besmet persoon. In zeldzame gevallen kan het virus ook worden overgedragen via besmette materialen (denk aan beddengoed en handdoeken), via druppels uit blaasjes of door vocht uit de mond-keelholte. Let wel: iemand kan al besmettelijk zijn voordat symptomen van het mpox-virus optreden. Pokken kunnen ook op minder zichtbare plekken voorkomen, zoals in de mond (aften) of de endeldarm.
In Afrika raken mensen ook besmet met het mpox-virus door contact met geïnfecteerde knaagdieren, konijnen en apen. De wetenschappers die het de mpox in 1958 ontdekten, vonden het virus bij apen. Het virus wordt daarom ook wel apenpokken genoemd, hoewel apen dus lang niet de enige dieren zijn die het virus kunnen hebben.
Wat denk jij?
Zou jij bezorgd zijn als een mpox-besmetting in Nederland werd gemeld?
Is dit het begin van een apenpokken-pandemie?
Hoe zorgelijk zijn de ontwikkelingen van de afgelopen maanden? Als het aan Ab Osterhaus ligt, moeten we ons er zeker op voorbereiden dat het mpox-virus zich naar Nederland verspreidt. Hij vertelt in Dit is de Dag (EO)
Ab Osterhaus
Viroloog"De kans dat mpox Nederland gaat bereiken is redelijk groot, natuurlijk. Als we alle maatregelen nemen die daarvoor noodzakelijk zijn, denk ik dat het in principe beheersbaar is. Maar het feit dat we nu al twee keer achter elkaar zo'n uitbraak zien van dit virus... Dat geeft wél aan dat we steeds meer te maken krijgen met nieuwe virusuitbraken die de potentie hebben om de hele wereld over te gaan."
Daniëlle Janssen denkt ook dat dit virus zich best eens flink zou kunnen gaan verspreiden. Mpox is beheersbaar, maar als het zich verder verspreidt, moeten we actie ondernemen. Ze vertelt:
Daniëlle Jansen
Tweede Kamerlid NSC"Het is wel degelijk een groot probleem - en het feit dat mpox nu in Zweden is waargenomen zegt ons ook het virus zich niet aan grenzen houdt."
"Als mpox zich verder uitbreidt, en dat geldt op het ogenblik zeker voor Afrika, is het wel noodzakelijk om te gaan vaccineren. Het vaccin beschermt niet voor 100%, maar dat is zeker iets wat ook ingezet moet worden."
Osterhaus is het met Jansen eens dat vaccins noodzakelijk zijn bij een uitbraak, maar hij is bezorgd over onze voorbereiding. Het feit dat minister Agema onze vaccin-voorraden zó karig vindt dat ze niet wil doneren aan Afrikaanse landen, is zorgelijk.
Ab Osterhaus
Viroloog"We moeten hier gewoon veel beter op voorbereid zijn. Agema's besluit geeft aan dat we geen vaccinvoorraden hebben tegen het pokkenvirus. Zeker na 2022 hebben wij erop gewezen dat je eigenlijk stockpiles [grote voorraden, red.] van zulke vaccins moet hebben. En dat je ook de capaciteit moet hebben om heel snel op te schalen. Dat is waar het aan schort."
Janssen vindt juist dat de overheid zich nu goed inzet om in de toekomst voorbereid te zijn op virusuitbraken. Ze vertelt:
Daniëlle Jansen
Tweede Kamerlid NSC"We zijn nu nog niet klaar voor een pandemie, maar er wordt wel hard aan gewerkt. (…) Om het zorgsysteem steviger te maken, veerkrachtiger te maken. Het grootste probleem is het personeelstekort, dus daar moeten we in investeren. Het is een heel breed probleem dat ook een brede, integrale aanpak vergt."
Praat mee
Wat denk jij: zou Nederland nu goed voorbereid zijn op een nieuwe virusuitbraak?
Hoe goed zijn we in Nederland voorbereid op een nieuwe virusuitbraak?
Stel, mpox breekt uit in Nederland... Hebben we dan nu betere zorg dan in de coronatijd? Hoeveel IC-bedden hebben we beschikbaar, en hebben we nog genoeg budget om financiële klappen op te vangen? In Dit is de Dag (EO) gaan viroloog Ab Osterhaus en NSC-Kamerlid Daniëlle Jansen verder in op de pandemieplanning in Nederland. Luister het gesprek hier terug als podcast:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen- Steeds meer zorgmijders: 'Mensen cancelen ziekenhuisbezoek om geld te besparen'
Steeds meer zorgmijders: 'Mensen cancelen ziekenhuisbezoek om geld te besparen'
- Corona nog altijd splijtzwam binnen vrienden en families: hoe lossen we dat op?
Corona nog altijd splijtzwam binnen vrienden en families: hoe lossen we dat op?
- Long Covid-patiënten zien alternatieve geneeswijzen als laatste redmiddel: reden tot zorg?
Long Covid-patiënten zien alternatieve geneeswijzen als laatste redmiddel: reden tot zorg?
