Made in Holland
Tijd voor een Nederlandse munitiefabriek? 'Je kunt niet vechten met twee handen op de rug'
26 februari 2024 · 13:14
Update: 26 februari 2024 · 13:54
In gesprek met
Gerard Zondervan
Ondernemer die onderzoekt of hij een munitiefabriek in Nederland kan bouwen
"In Amerika zegt men gekscherend: 'Nederland doet de catering in de volgende oorlog.'"
Mart de Kruif
Voormalig commandant der Landstrijdkrachten
"Als je Oekraïense eenheden ziet zonder granaten, denk je: je kunt niet vechten met twee handen op de rug."
Rolien Sasse
Directeur van vredesorganisatie PAX
"We moeten Oekraïne blijven steunen, maar een munitiefabriek lijkt me niet de beste manier."
In het kort
Het is twee jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. En terwijl de Russische oorlogseconomie steeds verder op stoom komt, kampt Oekraïne met een groot tekort aan munitie. Is het tijd voor een munitiefabriek op Nederlandse bodem?
Wat denk jij?
Vind jij dat er een munitiefabriek op Nederlandse bodem moet komen?
Dit is de situatie
Kogels van Nederlandse bodem?
Zaterdag 24 februari was het twee jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel en een oorlog ontketende. Terwijl in Rusland de oorlogseconomie steeds meer op gang komt, kampt Oekraïne met een groot tekort aan munitie en materieel. Zo waren er vanuit Europa een miljoen granaten beloofd, waar nog steeds op wordt gewacht.
Vanuit Nederland gaan er miljoenen richting Oekraïne om munitie te kopen, zoals raketten en kogels. Ook dit jaar gaat er weer 2 miljard die kant op. Maar zelf maken we dit al twintig jaar niet meer. Intussen wordt de situatie nijpender. Moeten we het heft in eigen handen nemen en dit zelf gaan produceren?
Eind vorige week riep defensieminister Kajsa Ollongren ook pensioenfondsen op om te investeren in wapens. Zij zijn nog voorzichtig, onder meer vanwege ethische bezwaren.
Dit is de discussie
Moet Nederland een eigen munitiefabriek krijgen?
Rolien Sasse van vredesorganisatie PAX loopt niet warm van het idee voor een Nederlandse munitiefabriek.
"Ik vind ook dat we Oekraïne moeten blijven steunen en daarin meer moeten doen. Maar een munitiefabriek lijkt me niet de beste manier. Voordat je die fabriek gebouwd hebt, zijn we al even verder. We hebben de expertise, het personeel, en de leverantieprocessen niet. Binnen Europa zijn er diverse landen die verschillende dingen kunnen bouwen. Laten we vooral in Europees verband deze problemen aanpakken."
"Ook wij vinden dat Rusland daar met geweld binnen valt en dat dit geweld moet stoppen. Maar militaire steun alleen is nooit genoeg om zoiets te stoppen."
Ook heeft Sasse nog een ethisch bezwaar. Op dit moment is er nog geen wapenbedrijf dat zich vastlegt aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarmee wordt bedoeld dat ze rekening houden met de gevolgen van deze productie voor onder meer de samenleving.
"Je weet niet in wat voor wapens je investeert. Het kan ook een kernwapen zijn of een clustermunitie. Je weet ook niet aan wie ze leveren, want ze leveren aan allerlei landen. Ook aan schurkenstaten, waar de wapens worden ingezet voor mensenrechtenschendingen. Daar wil je toch niet je geld in stoppen. Ik denk dat het dus eerst aan de wapenindustrie is om te kijken hoe het mogelijk is dat de meest kwetsbare industrie die er is, zich nog steeds onttrekt aan elke regelgeving wat dat betreft."
Moeten we zelf munitie produceren? Dat is hard nodig, vindt voormalig Commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif. Zo komen we vooraan in de rij bij andere landen te staan als we zelf produceren. Ook hebben we een enorme achterstand, omdat Nederland tien jaar langs niks heeft aangeschaft. Ook is de vraag in Oekraïne enorm.
Als je niks hebt, heb je ook niks om in te brengen, zegt hij over dat eerste argument in Dit is de Dag (EO):
"Als je zelf geen munitie hebt of produceert, sta je altijd achteraan. Stel dat wij raketten produceren voor kanonnen die andere landen nodig hebben en zelf niet hebben. Dan kunnen ze zeggen: luister, wij willen van jullie granaten hebben voor tanks, dan krijgen jullie voor ons de granaten voor die raketten. Als je niks hebt, heb je ook niks in te brengen. Het eigen land gaat altijd voor in Europa. Helaas is dat zo. (...) Het is hartstikke eng om niks te hebben. Nu zijn we volledig afhankelijk van massaproductie van de VS."
Nederland moet haar voorraden weer aanvullen, en alles wat we hebben, moet naar Oekraïne, vindt De Kruif. Hij is het niet eens met Sasse over haar punt dat we in Nederland de kennis en de mensen niet hebben. Dat is volgens hem vrij snel te regelen.
Daarbij is het altijd een risico dat wapens en munitie in de verkeerde handen kunnen vallen, zegt De Kruif. Er is altijd een afweging:
"Die kans is er altijd, maar we hebben gelukkig goede wetten die toestaan of we goederen wel of niet mogen exporteren naar landen die in oorlog zijn met ons. Dus we moeten exportvergunningen aanvragen. De vraag is: wat is het grotere risico, dat je mogelijk wapens levert aan landen die daar geen recht op hebben? Of dat je mensen in Oekraïne, of zelfs de eigen krijgsmacht, op pad moet sturen en dat ze dan 'pang pang' moeten roepen."
De oud-commandant wijst erop dat de defensie-industrie en de wapenindustrie twee verschillende dingen zijn. Nederland produceert op dit moment radars, schepen, diepladers en voertuigen, en dat gebeurt maatschappelijk verantwoord, zegt hij. Maar daar draait het volgens hem in deze discussie eigenlijk niet om. Het draait om het feit dat we op dit moment vechten tegen een meedogenloze tegenstander, die geen enkel respect heeeft voor menselijk leven of regels, stelt hij. Het enige wat je daar volgens hem tegen kunt doen? Terugvechten, anders wordt er een volk van 44 miljoen mensen, de Oekraíners, overlopen door de massa uit Rusland.
"Er moet antwoord komen op de vraag: 'Hoe kunnen we binnen de regels snel gaan handelen om te zorgen dat het Oekraïense volk, dat eigenlijk vecht voor onze vrijheid, ook de middelen heeft en niet meer hoeft te boksen met twee handen op de rug?' (...) We hebben een machthebber, Poetin, die het gebruik van zijn militair vermogen om zijn persoonlijke doelen te bereiken als een volstrekt legitiem middel ziet. En die gaat niet stoppen bij Oekraïne, die gaat ook door naar de Baltische Staten, los wat er gebeurt in het Midden-Oosten. Wij hebben als Europa hier een primaire verantwoordelijkheid, niet alleen om onszelf te verdedigen, maar ook om Oekraïne te verdedigen. Als wij dat niet doen, dan falen wij en dan laten we een onveilige wereld achter voor onze kinderen en kleinkinderen, want wij geven toe aan macht."
Gerard Zondervan is al ruim een jaar bezig met het opzetten van een wapen- en munitiefabriek. Als het aan hem ligt, komt deze er snel.
"Zolang mensen constant blijven roepen dat we het in Nederland vooral niet moeten doen, gebeurt er niets. In Amerika zegt men gekscherend: 'Nederland doet de catering in de volgende oorlog.' Een knapzak met alleen een lunchpakket aan de frontlinie, dat gaat je niet helpen."
"We geven ongeveer elk jaar 2,5 miljard aan Oekraïne uit om wapens te kopen. Als dat geld in de Nederlandse industrie gestoken werd om hier de wapens te maken, en uiteindelijk aan Oekraïne te leveren, dan sla je twee vliegen in één klap."
Als er in Nederland wel welwillendheid zou zijn, zou Zondervan relatief snel een fabriek op kunnen zetten.
"De levertijd van de machines is cruciaal op dit moment. We rekenen dat op 18 maanden. In die tussentijd kunnen we de mensen trainen. De locaties waar iedereen van zei 'die zijn moeilijk te vinden', waren eigenlijk helemaal niet moeilijk te vinden. Dus ja, zeg dat we in 24 maanden up and running kunnen zijn. Dus dan zitten we in 2026."
Wat denk jij?
Een munitiefabriek op Nederlandse bodem: vind jij dat een goed idee?
- le
leandervandebreevaart
19 april 2024 · 08:41
Een zelfstandig leger binnen de navo is van cruciaal belang. Daarbij is een continue inzet en aanvoer van defensie en munitie minstens net zo cruciaal. Daarom moeten wij ons (Nederland) voorbereiden op het onverwachte
Dit is het debat
Beluister de uitzending
Wil je het gesprek hierover in Dit is de Dag (EO) terugluisteren? Dat kan hier.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
