Nieuwe PKN-leider Kees van Ekris: 'Laten we in de kerk allereerst huilen om Israël-Gaza'

In zijn nieuwe rol wil hij vooral een luisteraar zijn, vertelt Van Ekris. Als scriba geeft hij inhoudelijk leiding aan de Protestantse Kerk in Nederland. Hij denkt vanuit theologisch perspectief na over de koers van de kerk. Hij vindt het mooi wat paus Franciscus bedoelde met synodaliteit: "Luisteren, af en toe je mond houden en bidden. Of misschien wel een lied zingen als het vastloopt. Of wachten op de inspiratie uit misschien wel een onverwachte hoek van de vergadering of van het beraad. Die rol als bestuurder ligt mij wel."

Als bestuurder denkt hij ook mee in het beleid van de kerk. Hij vindt het mooi wat paus Franciscus bedoelde met synodaliteit: "Luisteren, af en toe je mond houden en bidden. Of misschien wel een lied zingen als het vastloopt. Of wachten op de inspiratie in misschien wel een onverwachte hoek van de vergadering of van het beraad. Die rol als bestuurder ligt mij wel."

Raakbaar blijven

Er liggen uitdagingen genoeg voor het brede kerkverband, dat 1,5 miljoen leden telt. Zo is er ook binnen de kerk veel verdeeldheid over Israël-Gaza en de afgelopen weken verschenen berichten over misstanden binnen de PKN. Daar komen sterke emoties en belangen bij kijken, zegt Van Ekris. "Er komt veel op me af waar ik me voor moet beschermen. Tegelijk moet en wil ik raakbaar blijven voor wat ik zie en hoor."

Hij doet zijn best om te luisteren naar wat mensen willen zeggen. "Ook al doen mensen dat op een manier waarvan ik denk: dat zou wat anders kunnen. Maar wat wil je nou eigenlijk zeggen? En kan ik zo luisteren naar jou dat ik toch hoor naar wat je zegt, ook al doe je het grof of misschien wel op een onpasselijke manier?"

Ook in de kerk is woede

De grimmigheid van de tijd zit ook in de kerk, vertelt hij. "We denken soms veel te veel dat de kerk nog een soort zone is waar al die dingen niet gebeuren. Ook in de kerk zijn mensen woedend en gebruiken ze hun middelen om te beïnvloeden."

Kees van Ekris

Nieuwe scriba PKN

"Je moet je als kerk durven uitspreken, ook al doet het pijn aan verschillende kanten."

Daarom vindt Van Ekris, die in het verleden ook Theoloog des Vaderlands was, juist het luisteren belangrijk. "Ik vind het vaak oneerlijk dat als je je goed kan verwoorden en beleefd bent, je beter beluisterd wordt dan als je woedend bent of bijvoorbeeld een ander accent hebt. Zo is het niet. Waarom zijn we bang voor woede? In de kerk vraag ik me af hoe we die woede dan vertalen, zodat we er misschien toch wat mee kunnen."

'Laten we allereerst huilen'

De oorlog tussen Israël en Hamas is zo’n onderwerp dat veel emotie oproept binnen de kerk en de samenleving. Daar heeft hij als scriba verschillende gedachtes bij. "Het eerste wat ik steeds merk is dat ik het zo mis dat in onze cultuur niet allereerst gesproken wordt vanuit het verdriet. Zelf kan ik janken, ik kan het vaak niet meer zien. Ik ben verstomd en de tranen zitten vlakbij."

Hij vindt het belangrijk dat er ruimte is voor het verdriet over het grote lijden en onrecht, wat zich op allerlei manieren ontvouwt. "Laat de kerk nou allereerst ook eens een plek zijn waar we het Kyrie ('Heer, ontferm u') zingen. Waar we de doden niet ideologiseren, alsof de ene dode meer of minder is. Maar dat we eerst gewoon janken. Dat mis ik heel erg. Nu moet je een politiek statement maken en dan deug je of niet. Maar ik zou zo graag met dat huilen beginnen, want ik denk dat dat ook verbindt."

Ook wil hij kerkleden erop wijzen dat Jezus Christus hen, naast het Joodse volk, verbindt met Palestijnse christenen. "Dat is niet een identificatie waar je wel of niet van houdt. Dat is onderdeel van het lichaam van Christus en daar hebben wij naar te luisteren. Van het lijden en onrecht wat daar gebeurt, zeggen zij tegen ons: geef daar nou stem aan. Dat hebben wij recht te doen."

Grote verschillen

Vaste gast en theoloog Stefan Paas wijst erop dat er sterk uiteenlopend gedacht wordt over het onderwerp binnen de Protestantse Kerk. Van onvoorwaardelijke steun voor het Joodse volk tot sterk activisme voor de Palestijnse zaak. "Werkt dat niet verlammend?", vraagt hij zich af. "Je wil recht doen aan de emoties en geluiden, tegelijk wil je niet met meel in de mond praten."

Dat laatste gaat hij niet doen, reageert Van Ekris. “Ik luister net zo lang naar wie dan ook, tot ik iets herken wat ik denk dat Jezus Christus ons te zeggen heeft. Dus het gaat voor mij niet om een soort statement maken waar iedereen zich een beetje in zou kunnen herkennen."

Durven uitspreken

Toch denkt hij dat je je als kerk moet durven uitspreken, ook al doet het pijn aan verschillende kanten. "Het onrecht op de Westbank en in Gaza van wat nu gebeurt, is buitenproportioneel voor het volk dat lijdt. De andere lijn is het antisemitisme van Hamas, die openlijk spreekt van vernietiging."

Vorige week schreef hij in het licht van Israëlzondag een brief aan alle kerkleden, waarin hij vertelt hoe de kerk woorden zoekt om zich te verhouden tot de oorlog tussen Israël en Hamas: "Ik probeer tot een spreken te komen vanuit verdriet en vanuit Christus, die daar op de een of andere manier recht aan doet."

Meer weten?

Beluister De Ongelooflijke Podcast

De nieuwe PKN-scriba Kees van Ekris is te gast in de nieuwste aflevering van De Ongelooflijke Podcast (EO). Beluister de uitzending met presentator David Boogerd en vaste gast en theoloog Stefan Paas hier terug:

Liever luisteren via je favoriete podcast-app? Dat kan via deze link.

Dit maakten we ook

• Christelijke leiders spreken zich uit tegen extreemrechts: maar is dat wel nodig?

  Christelijke leiders spreken zich uit tegen extreemrechts: maar is dat wel nodig?

• Een hbo'er als dominee? 'Ik denk dat je dat risico niet moet nemen'

  Een hbo'er als dominee? 'Ik denk dat je dat risico niet moet nemen'